Czy akupunktura jest skuteczna i bezpieczna w leczeniu bólu?

Metodyka: przegląd systematyczny 57 przeglądów systematycznych; do oceny bezpieczeństwa wykorzystano 95 opisów przypadków powikłań po zastosowaniu akupunktury

Populacja: chorzy z bólem o różnej przyczynie (p. Wyniki)

Interwencja: akupunktura

Kontrola: postępowanie kontrolne (nie opisano szczegółowo)

Wyniki:

Wykazano skuteczność akupunktury w leczeniu:

• bólu związanego z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (1 przegląd niskiej jakości)
• bólu związanego ze zmianami zwyrodnieniowymi w odcinku szyjnym kręgosłupa (1 przegląd niskiej jakości)
• przewlekłego bólu głowy (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu związanego z unieruchomieniem barku wskutek stanu zapalnego (1 przegląd średniej jakości)
• bólu w przebiegu półpaśca (2 przeglądy - średniej i niskiej jakości)
• bólu związanego z dyskopatią (1 przegląd średniej jakości)
• bólu krzyża (3 przeglądy - wysokiej i niskiej jakości; wyniki 3 innych przeglądów były niejednoznaczne)
• bólu związanego z dyskopatią lędźwiową (1 przegląd niskiej jakości)
• bólu szyi (2 przeglądy wysokiej jakości)
• bólu w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów (5 przeglądów bardzo wysokiej, wysokiej i niskiej jakości; wyniki 1 przeglądu były niejednoznaczne; w 1 przeglądzie nie wykazano skuteczności)
• bólu w przebiegu rwy kulszowej (1 przegląd niskiej jakości).

Nie wykazano skuteczności akupunktury w leczeniu:

• fibromialgii (3 przeglądy wysokiej i niskiej jakości)
• jakiegokolwiek bólu przewlekłego (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu migrenowego (1 przegląd niskiej jakości; wyniki 1 innego przeglądu były niejednoznaczne); akupunktura była też nieskuteczna w profilaktyce bólu migrenowego (1 przegląd bardzo wysokiej jakości)
• bólu mięśniowo-szkieletowego (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów (3 przeglądy wysokiej i niskiej jakości; w 1 innym przeglądzie wykazano skuteczność)
• napięciowego bólu głowy (3 przeglądy wysokiej i niskiej jakości; w 1 innym przeglądzie wykazano skuteczność)
• bólu nowotworowego (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu barku (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu związanego z procedurą chirurgiczną (1 przegląd wysokiej jakości).

Uzyskane wyniki były niejednoznaczne w odniesieniu do:

• jakiegokolwiek bólu (1 przegląd bardzo wysokiej jakości)
• bólu porodowego (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu krzyża w ciąży (1 przegląd wysokiej jakości)
• bólu w czasie pobierania komórek jajowych (1 przegląd niskiej jakości)
• bólu pooperacyjnego (2 przeglądy wysokiej jakości)
• bolesnego miesiączkowania (2 przeglądy wysokiej jakości - 1 wykazał skuteczność, drugi nie)
• bólu związanego z łokciem tenisisty (2 przeglądy wysokiej jakości - 1 wykazał skuteczność, drugi nie)
• bólu związanego z chorobą ortopedyczną (1 przegląd niskiej jakości)
• bólu w stawie skroniowo-żuchwowym (2 przeglądy niskiej jakości - 1 wykazał skuteczność, drugi nie)
• bólu mięśniowo-powięziowych punktów spustowych (2 przeglądy wysokiej jakości; 1 wykazał skuteczność, wyniki drugiego były niejednoznaczne).

Bezpieczeństwo stosowania akupunktury w leczeniu bólu: opisano 5 zgonów, 38 przypadków zakażeń (głównie bakteryjnych, dobrze odpowiadających na antybiotykoterapię), 42 przypadki uszkodzenia narządów (najczęściej odma, 4 przypadki zakończone zgonem), 15 innych powikłań. Znaczna część powikłań była wynikiem błędów osób wykonujących zabieg akupunktury.

Wnioski: Akupunktura może być skuteczna w leczeniu niektórych zespołów bólowych, ale wiąże się też z (prawdopodobnie rzadkimi) powikłaniami, na ogół w następstwie błędów w technice zabiegu.

Uwaga: Wyniki należy interpretować ostrożnie, gdyż jakość znacznej części analizowanych badań i przeglądów systematycznych była niska.