Nadciśnienie tętnicze – postępy 2007

03.04.2008

prof. dr hab. med. Włodzimierz Januszewicz
Warszawa
prof. dr hab. med. Andrzej Januszewicz
Klinika Nadciśnienia Tętniczego Instytutu Kardiologii w Warszawie

Skróty:
ABPM – całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego,
ACEI – inhibitor(y) konwertazy angiotensyny,
ARB – antagonista (antagoniści) receptora angiotensyny II,
ESC – Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne,
ESH – Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego

Patogeneza nadciśnienia tętniczego

W 2007 roku nie opublikowano przełomowych badań w dziedzinie patogenezy nadciśnienia tętniczego, ale należy podkreślić nowe kierunki; dotyczy to zwłaszcza zaburzonej gospodarki wodnoelektrolitowej (aldosteronu) i czynnika neurogennego. Kilka interesujących prac dotyczyło oddziaływań aldosteronu na układ naczyniowy. W jednej z nich stwierdzono, że u szczurów pozostających na diecie bogatosodowej wlew aldosteronu powodował uszkodzenie podocytów, stanowiących istotny element bariery przesączania kłębuszkowego. Towarzyszył temu wzrost ciśnienia krwi i pojawienie się białkomoczu. Wykazano ponadto, że antagonista receptora aldosteronu – eplerenon zapobiegał wystąpieniu tych zmian.[1] W innej pracy wykazano niekorzystny wpływ aldosteronu na komórki śródbłonka naczyniowego pochodzące z żył i tętnic wieńcowych człowieka; eplerenon zapobiegał powstaniu tych zmian.[2] Przytoczone badania podkreślają uszkadzający wpływ aldosteronu na układ naczyniowy i ochronne działanie antagonisty receptora aldosteronowego.

Wybrane treści dla pacjenta

Nadciśnienie tętnicze Nadciśnienie tętnicze to trwałe podniesienie ciśnienia tętniczego, którego wartość wynosi wówczas 140/90 mm Hg lub więcej. Nadciśnienie tętnicze zwykle przez wiele lat nie powoduje objawów i jeśli wartość ciśnienia tętniczego nie jest regularnie kontrolowana, zostaje wykryte w momencie pojawienia się powikłań dotyczących różnych narządów (np. serca, nerek, mózgu). Leczenie polega na modyfikacji stylu życia – odpowiedniej aktywności fizycznej i utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, a także przyjmowaniu leków obniżających ciśnienie.
Hiperaldosteronizm pierwotny Hiperaldosteronizm to stan spowodowany nadmierną produkcją hormonu zwanego aldosteronem przez nadnercza. Nadmiar aldosteronu powoduje zatrzymanie sodu i wody w organizmie, co skutkuje wzrostem ciśnienia tętniczego.
Badania biochemiczne wykonywane u chorych na nadciśnienie tętnicze Jakie badania dodatkowe wykonuje się u chorych na nadciśnienie tętnicze? Jak się przygotować do badań? Jakie czynniki mogą zafałszować wyniki?
Dieta DASH W profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego istotną rolę odgrywa terapeutyczna zmiana stylu życia. Ważnym jej elementem jest zmiana nawyków żywieniowych. Wśród modeli żywienia korzystnych w kontekście obniżenia ciśnienia tętniczego wymienia się dietę DASH.
Dieta w nadciśnieniu tętniczym Postępowanie niefarmakologiczne w leczeniu nadciśnienia tętniczego obejmuje m.in. prawidłowo zbilansowaną dietę. Ciśnienie mogą obniżyć: zwiększenie spożycia warzyw i owoców, ograniczenie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz zmniejszenie spożycia soli.
Jak oszacować u siebie poziom ryzyka sercowo-naczyniowego? W celu ustalenia, jakie czynniki mają wpływ na ryzyko groźnych chorób serca i naczyń, w Europie i Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badania obejmujące wiele tysięcy chorych. Przez wiele lat obserwowano ich, leczono, sprawdzano, u których osób częściej występują groźne dla życia choroby.
Nadciśnienie „białego fartucha” Efekt białego fartucha to wpływ sytuacji w gabinecie lekarskim na zwiększenie wartości ciśnienia tętniczego u pacjenta. Część pacjentów podczas mierzenia ciśnienia przez lekarza odczuwa stres, który przekłada się na zbyt wysoką wartość ciśnienia tętniczego podczas pomiaru. Osoby te podczas samodzielnych pomiarów w domu mają prawidłowe ciśnienie tętnicze, dlatego to zjawisko jest nazywane nadciśnieniem białego fartucha.
24-godzinny automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego (holter) Lekarz zleca to badanie jeśli z jego oceny wynika, że pomiar gabinetowy nie odzwierciedla rzeczywistych wartości ciśnienia tętniczego u pacjenta.
Ciśnienie prawidłowe wysokie Ciśnienie prawidłowe wysokie to wartości ciśnienia tętniczego, które mieszczą się w zakresie: RR skurczowe 130–139 mm Hg i/lub RR rozkurczowe 85–89 mm Hg. Ciśnienie prawidłowe wysokie nie jest chorobą, ale u osób, które mają ciśnienie prawidłowe wysokie może dojść do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Osoby z ciśnieniem prawidłowym wysokim powinny regularnie mierzyć ciśnienie.