Zmęczenie wywołane niewystarczającą ilością snu powoduje wzrost wrażliwości na bodźce bólowe oraz zmniejszenie skuteczności leków przeciwbólowych. Ulgę cierpiącemu mogą przynieść tylko dodatkowy wypoczynek lub środki pobudzające.
Według badaczy z Boston Children's Hospital oraz Beth Israel Deaconess Medical Center (USA) ważnym czynnikiem biorącym udział w procesie przetwarzania bólu jest pobudzenie (czujność) organizmu.
Na podstawie eksperymentów na myszach naukowcy ustalili, że niewyspane gryzonie silniej reagują na ból i są mniej podatne na działanie leków przeciwbólowych na bazie ibuprofenu i morfiny, ale wykazują pozytywną odpowiedź na środki pobudzające – kofeinę i modafinil.
Specjaliści zaczęli od standardowych pomiarów naturalnego cyklu snu i czuwania u badanych zwierząt. Dzięki elektroencefalografii (EEG) – badaniu czynności mózgu – oraz elektromiografii (EMG) – badaniu czynności mięśni i nerwów obwodowych – badacze określili, ile snu potrzebują określone gryzonie i jaki jest ich podstawowy poziom wrażliwości na bodźce zewnętrzne.
Następnie naukowcy przystąpili do zakłócania snu u myszy, ale robili to inaczej niż zwykle. Nie zmuszali zwierząt do chodzenia po bieżni lub upadku z platformy, bo mogłoby to wywołać u nich stres. Zamiast tego dostarczali gryzoniom rozrywki, np. dawali im chusteczkę lub watę, by mogły zająć się wiciem gniazda. W ten sposób przedłużali stan czuwania u zwierząt o 12 godzin w ciągu jednej sesji lub o 6 godzin w ciągu pięciu kolejnych dni.
W trakcie badania myszy były wystawiane na działanie różnych bodźców. Ich wrażliwość na ból mierzono poprzez obserwację zachowania pojawiającego się na skutek kontaktu z nadmiernym ciepłem, chłodem, ciśnieniem, bądź kapsaicyną – substancją zawartą w papryczkach chili. Weryfikowano też ich reakcje na inne bodźce, np. głośne dźwięki.
„Odkryliśmy, że pięć kolejnych dni umiarkowanej deprywacji snu zwiększało u zdrowych myszy wrażliwość na ból. Efekt występował tylko w przypadku bólu i nie obejmował nadwrażliwości na pozostałe bodźce” – mówi jedna z badaczy Chloe Alexandre.
Naukowcy przetestowali ponadto efektywność leków przeciwbólowych. Stwierdzili, że ani środki zawierające ibuprofen, ani środki zawierające morfinę, nie były w stanie zlikwidować u niewyspanych zwierząt nadwrażliwości na ból. Pomocne okazały się za to substancje pobudzające – kofeina i modafinil (lek używany w leczeniu narkolepsji). Zmniejszały one wrażliwość na ból u niewyspanych myszy, ale nie wykazywały działania przeciwbólowego u wypoczętych gryzoni.
„To badanie sugeruje zupełnie nowe podejście do radzenia sobie z bólem, które mogłoby dość łatwo być zastosowane w praktyce klinicznej. Potrzeba jednak więcej badań, które pozwoliłyby określić wymaganą długość snu i efektywność środków pobudzających u pacjentów cierpiących na chroniczne dolegliwości bólowe” – podsumowuje dr Kiran Maski, specjalistka od zaburzeń snu w Boston Children's Hospital.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie „Nature Medicine” (DOI: 10.1038/nm.4329).
