Opracowali: dr med. Andrzej L. Komorowski, dr med. Małgorzata Bała
Skróty: VAS – wzrokowa skala analogowa
Metody
przegląd systematyczny 21 RCT
Populacja
1108 dorosłych chorych, u których wykonano operacje brzuszne techniką otwartą (15 RCT; m.in.: histerektomia, operacje jelita grubego, wycięcie pęcherzyka żółciowego, prostatektomia i inne zabiegi w zakresie chirurgii ogólnej) lub laparoskopową (6 RCT)
Interwencja
Dożylne podanie lidokainy przed zabiegiem (17 RCT) lub po zabiegu (4 RCT) w postaci bolusu 100 mg lub 1,5–2 mg/kg, a następnie ciągły wlew 1,5–3 mg/kg/h lub 2–3 mg/min do zakończenia zabiegu bądź do 1 h, 4 h lub 24 h po zabiegu; w 2 badaniach nie rozpoczęto podawania lidokainy od iniekcji leku w postaci bolusu.
Kontrola
placebo lub niepodawanie lidokainy
Wyniki
W grupie chorych otrzymujących lidokainę w porównaniu z grupą kontrolną stwierdzono:
- mniejsze natężenie bólu po 6 h od zabiegu oceniane za pomocą skali VAS (skala analogowa, w której chory zaznacza stopień nasilenia bólu na poziomej linii, zakres od 0 [bez bólu] do 100 [ból nie do zniesienia]) podczas spoczynku (WMD –8,07 mm [95% CI od –14,7 do –1,5]; 11 badań) oraz podczas aktywności (WMD –10,6 mm [95% CI od –16,9 do –4,2]; 7 badań)
- mniejsze natężenie bólu po upływie 24 h od zabiegu ocenianego za pomocą VAS podczas spoczynku (WMD –4 mm [95% CI od –7,7 do –1,1]; 13 badań) oraz podczas aktywności (WMD –4 mm [95% CI od –8 do –0,09]; 9 badań)
- mniejsze zapotrzebowanie na opioidowe leki przeciwbólowe w ciągu pierwszych 48 h od zabiegu (WMD –7,04 mg [95% CI od –10,4 do –3,7]; 14 badań)
- krótszy czas do oddania pierwszych gazów (WMD –6,92 h [95% CI od –9,2 do –4,6]; 8 badań)
- krótszy czas do oddania pierwszego stolca (WMD –11,74 h [95% CI od –16,97 do –6,5]; 5 badań)
- mniejsze ryzyko wystąpienia nudności pooperacyjnych (19% vs. 24%; RR 0,76 [95% CI 0,58–0,99], NNT 20; 19 badań)
Wnioski
Okołooperacyjne dożylne podanie lidokainy u chorych poddanych operacjom brzusznym zmniejsza natężenie bólu pooperacyjnego oraz przyspiesza powrót czynności jelit.