Naukowcy mają nadzieję, że już za 3-4 lata cukrzycę typu 1 będzie można leczyć w bardzo innowacyjny sposób. W Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN trwają prace nad stworzeniem bionicznej trzustki. Wszczepiona wewnątrz organizmu mogłaby sama wydzielać insulinę i funkcjonować jak prawdziwy narząd.
Fot. iStock
W Polsce na cukrzycę choruje już około 3 mln osób. Blisko 200 tys. pacjentów choruje na cukrzycę typu 1, która spowodowana jest zazwyczaj prawie całkowitym zniszczeniem komórek β trzustki, które produkują insulinę. Trzustka chorych na cukrzycę typu 1 przestaje wydzielać insulinę, a chorzy, aby żyć muszą mieć ją regularnie podawaną z zewnątrz. Lekarze zalecają pacjentom też wysiłek fizyczny oraz odpowiednią dietę. To jednak zbyt mało, aby uchronić chorych przed powikłaniami, które pojawiają się z upływem lat.
Alternatywną metodą leczenia cukrzycy typu 1 jest przeszczepienie trzustki. Transplantacja tego narządu wykonywana jest w trzech konfiguracjach: przeszczepienie samej trzustki, jednoczesne przeszczepienie trzustki i nerki oraz przeszczepienie trzustki po nerce. Przeszczepienie samej trzustki bardzo rzadko wykonuje się w Polsce. Jeżeli jest dawca, od którego można pobrać trzustkę i nerkę, to na ogół narządy przeszczepia się choremu, który potrzebuje ich obu. Jednak takich zabiegów również wykonuje się bardzo niewiele. W 2016 roku w Polsce chirurdzy przeprowadzili łącznie 38 operacji przeszczepianie nerki i trzustki, trzustki lub wysp trzustkowych.
Głównym lekarstwem dla chorych na cukrzycę typu 1 pozostaje więc insulina. - Urządzeniem, które ułatwia życie diabetykom, jest pompa insulinowa, którą chorzy cały czas noszą pod ubraniem i która specjalnymi wężykami dostarcza insulinę do organizmu - mówi w rozmowie z agencją Newseria Innowacje prof. dr hab. Agnieszka Dobrzyń, kierownik Pracowni Sygnałów Komórkowych i Zaburzeń Metabolicznych w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. - My chcielibyśmy stworzyć narząd, który można byłoby wszczepić pod skórę pacjentów z cukrzycą typu 1 i który funkcjonowałby dokładnie tak, jak naturalna trzustka wydzielająca insulinę - opowiada prof. Dobrzyń.
W prace nad sztucznym narządem zaangażowany jest zespół biologów molekularnych z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, transplantolodzy z Uniwersytetu Medycznego w Warszawie oraz inżynierowie materiałowi z Politechniki Warszawskiej.
Trzustkę stworzono by w laboratorium na bazie wysp trzustkowych przekształconych z własnych komórek macierzystych pacjenta lub wysp pobranych od dawcy. W tym drugim przypadku problemem jest zbyt mała liczba dawców oraz konieczność zastosowania terapii immunosupresyjnej. - Dlatego realizujemy innowacyjny projekt polegający na przeszczepieniu komórek macierzystych wyizolowanych z tkanki tłuszczowej pacjenta, przekształconych w komórki wydzielające insulinę i glukagon - opowiada dr Anna Dziewulska, adiunkt w Pracowni Sygnałów Komórkowych i Zaburzeń Metabolicznych w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
Bioniczne trzustki byłyby budowane w podobny sposób, jak drukuje się elementy kości. Narząd powstałby dzięki technologii biodrukowania 3D. Konieczne jest jednak stworzenie „rusztowania” dla wysp trzustkowych, które pomagałoby je utrzymywać i umożliwić ich funkcjonowanie. Nad tym elementem pracują naukowcy z Politechniki Warszawskiej.
Skonstruowany narząd w pierwszej kolejności zostanie wszczepiony zwierzętom. Jeśli będzie funkcjonować tak, jak zakładają naukowcy, to już w ciągu 3-4 lat chorzy na cukrzycę typu 1 będą mogli skorzystać z zupełnie nowego sposobu leczenia.
