×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kryteria wyrównania cukrzycy

Dr n. med. Barbara Katra
Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ, Kraków

Najważniejszym celem leczenia cukrzycy jest zapobieganie rozwojowi jej przewlekłych powikłań. Towarzystwa Diabetologiczne wielu krajów, w tym Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, co roku opracowują zalecenia, określając normy glikemii, stężenia lipidów w surowicy krwi oraz wartości ciśnienia tętniczego, jakie należy uzyskać u chorych na cukrzycę. Normy te ustala się na podstawie wyników badań naukowych; są one tak dobrane, by zminimalizować ryzyko rozwoju powikłań.

Publikowane co roku zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego stanowią wskazówki zarówno dla lekarzy, jak i dla pacjentów.

Kryteria wyrównania cukrzycy na rok 2012 obejmują:

  • kryteria wyrównania glikemii
  • kryteria wyrównania stężeń lipidów
  • kryteria wyrównania ciśnienia tętniczego
  • zalecaną masę ciała
  • zalecenia dotyczące wysiłku fizycznego.

Kryteria wyrównania glikemii

Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej ustala się na podstawie:

Samokontrola to pomiary glikemii dokonywane przez pacjenta za pomocą glukometru lub uzyskane z sensora umieszczonego w tkance podskórnej. Hemoglobina glikowana (HbA1c) to wskaźnik wyrównania cukrzycy; jego wartość obrazuje glikemie z ostatnich 3 miesięcy. Hemoglobina glikowana to związek hemoglobiny znajdującej się w krwinkach czerwonych (erytrocytach) z glukozą. W celu oznaczenia HbA1c należy pobrać krew (o dowolnej porze). Posiłek nie wpływa w żaden sposób na wynik, a więc nie trzeba być na czczo. Krew pobiera się z żyły lub z palca (krew włośniczkowa).

Czytaj więcej o badaniach biochemicznych »

Kontrolę HbA1c należy przeprowadzać raz w roku, natomiast w przypadku niedostatecznej samokontroli lub zmiany terapii – częściej (decyduje lekarz), nie częściej jednak niż co 3 miesiące.

Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej są różne dla poszczególnych grup pacjentów (w zależności od odsetka hemoglobiny glikowanej).

określona grupa pacjentów docelowy odsetek hemoglobiny glikowanej
kobiety w ciąży i planujące ciążę ≤6,1%
dzieci i młodzież chorujący na cukrzycę
chorzy na cukrzycę typu 1 oraz chorzy na cukrzycę typu 2 trwającą krótko
≤6,5%
chorzy po 70. rż. z cukrzycą trwającą >20 lat, którzy przebyli zawał serca i/lub udar mózgu ≤8,0%
pozostali pacjenci ≤7,0%

Kryteria gospodarki węglowodanowej są różne dla poszczególnych grup pacjentów (na podstawie glikemii uzyskanej w samokontroli).

określona grupa pacjentów glikemie w samokontroli
  na czczo 2 godz. po posiłku
kobiety w ciąży i planujące ciążę 60–95 mg/dl (3,3–5,3 mmol/l) <120 mg/dl (6,7 mmol/l)
(1 godz. po posiłku – <140 mg/dl [7,8 mmol/l])
dzieci i młodzieży chorujący na cukrzycę
chorzy na cukrzycę typu 1 i chorzy na cukrzycę typu 2 trwającą krótko
70–110 mg/dl (3,9–6,1 mmol/l) 70–140 mg/dl (3,9–7,8 mmol/l)
osoby >70. rż. chore na cukrzycę trwającą >20 lat, które przebyły zawał serca i/lub udar mózgu 80–140 mg/dl <180 mg/dl (10 mmol/l)
pozostali pacjenci 70–130 mg/dl (3,9–7,2 mmol/l) <160 mg/dl (8,9 mmol/l)

Kryteria wyrównania stężeń lipidów

Kolejne kryterium wyrównania dotyczy stężeń lipidów w surowicy krwi. Chorzy na cukrzycę obarczeni są bardzo dużym ryzykiem wystąpienia powikłań ze strony układu naczyniowego (zawał serca czy udar mózgu). Duże stężenia lipidów dodatkowo zwiększają to ryzyko, dlatego w tej grupie chorych należy dążyć do uzyskania prawidłowych stężeń lipidów poprzez dietę, utrzymanie prawidłowej masy ciała i odpowiednio dobrane leki.

parametr normy
cholesterol całkowity <4,5 mmol/l (175 mg/dl)
frakcja HDL cholesterolu M: >1,0 mmol/l (40 mg/dl)
K: >1,3 mmol/l (50 mg/dl)
triglicerydy <1,7 (150 mg/dl)
frakcja LDL cholesterolu <2,6 mmol/l (100 mg/dl)
cukrzyca + choroby układu krążenia: <1,9 mmol/l (70 mg/dl)

Kryteria wyrównania ciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze stanowi czynnik ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, dlatego u chorego na cukrzycę (która sama w sobie zwiększa to ryzyko) należy dążyć do uzyskania zalecanych wartości ciśnienia tętniczego.

grupa chorych zalecana wartość
chorzy z długoletnim nadciśnieniem <140/90 mm Hg
chorzy z nowo rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym bez powikłań narządowych <130/80 mm Hg
przy dobowej utracie białka z moczem >1 g <125/75 mm Hg

Zalecana masa ciała

zalecana (tzw. należna) masa ciała u chorych na cukrzycę
płeć masa ciała w kg
kobiety (wzrost w cm - 100) - 10%
mężczyźni (wzrost w cm - 100) - 5%
Czyli kobieta o wzroście 167 cm powinna ważyć: (167 - 100) - 10%, czyli 67 - 6,7 = 61,3 kg

Zalecenia dotyczące wysiłku fizycznego

Wysiłek fizyczny jest niezwykle ważnym elementem leczenia cukrzycy, często niedocenianym przez pacjentów. Dowiedziono naukowo, że regularny wysiłek fizyczny powoduje zmniejszenie oporności na insulinę, przez co zwiększa efektywność insuliny w obniżaniu glikemii we krwi. Zaleca się podejmowanie regularnego wysiłku fizycznego przynajmniej co 2–3 dni, najlepiej codziennie. U chorych na cukrzycę typu 2 może to być szybki spacer (do zadyszki, 3–5 razy w tygodniu, ok. 150 min/tydz.). Inne zalecane formy aktywności fizycznej to pływanie na basenie oraz jazda na rowerze z uwzględnieniem indywidualnych możliwości i ograniczeń.

Nie należy rozpoczynać wysiłku fizycznego, jeżeli u chorego na cukrzycę typu 1 glikemia przekracza 250 mg/dl (13,9 mmol/l), a u chorego na cukrzycę typu 2 przekracza 300 mg/dl (16,7 mmol/l), ponieważ przy tak wysokich glikemiach może dojść do paradoksalnego dalszego ich zwiększenia, a także do rozwoju kwasicy. W takich przypadkach najpierw należy unormować glikemię, a dopiero później podejmować wysiłek fizyczny.

28.01.2013
Wybrane treści dla Ciebie
  • Cukrzyca u kobiet w ciąży
  • Makulopatia cukrzycowa
  • Cukrzyca ciążowa – rozpoznanie, normy, skutki, poród, leczenie
  • Stopa cukrzycowa
  • Cukrzyca MODY
  • Niedocukrzenie (hipoglikemia)
  • Cukrzyca typu 2
  • Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny
  • Cukrzyca – typy cukrzycy, badania i sposoby leczenia
  • Cukrzyce wtórne
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta