Skóra a cukrzyca

Jak prawidłowo dbać o skórę w przypadku cukrzycy?

U 2 mln Polaków zdiagnozowano cukrzycę, aż 33% z nich cierpi z powodu problemów skórnych, czyli co trzecia osoba musi udać się do dermatologa po pomoc. Częstymi problemami klinicznymi u diabetyków jest suchość skóry, zlokalizowany świąd, skłonność do podrażnień oraz częste infekcje bakteryjne i grzybicze. Nieprawidłowo funkcjonująca bariera naskórkowa jest głównym powodem suchej skóry. Skóra człowieka pełni rozmaite funkcje fizjologiczne, takie jak integracja ze środowiskiem zewnętrznym lub ochrona narządów wewnętrznych przed działaniem szkodliwych czynników środowiskowych.

W procesach obronnych skóry przed wnikaniem drobnoustrojów zaangażowane są zarówno proste mechanizmy, takie jak: swoista struktura warstwy rogowej, obecność płaszcza wodno-lipidowego, kwaśnego pH skóry oraz właściwe jej nawilżenie, jak i złożone procesy immunologiczne. Utrzymanie integralności naskórka (warstwy skóry, która komunikuje się ze środowiskiem zewnętrznym) oraz prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej chroni przed problemem suchej skóry i zapobiega penetracji czynników drażniących, toksycznych oraz alergenów.

Co należy robić i jak zapobiegać suchej skórze?

Należy przede wszystkim regularnie stosować emolienty, czyli preparaty nawilżająco-natłuszczające, określane już w latach 50. XX wieku jako środki zmniejszające objawy kliniczne suchej skóry.

Emolienty powinny wykazywać wielopłaszczyznowe działanie i zawierać:

• substancje natłuszczające – które stanowią barierę dla odparowywania wody, zatrzymując ją w skórze, takie jak: olej parafinowy, olej silikonowy, lanolina, fomblin (polimer błonotwórczy); pozostają one na powierzchni skóry w postaci cienkiej warstwy (filmu)
• substancje nawilżające – humektanty – związki o silnych właściwościach higroskopijnych, mające zdolność trwałego wiązania wody – do grupy tej zalicza się: kwas hialuronowy, mocznik, glicerol, kwas mlekowy; dzięki grupom hydroksylowym w swoich cząsteczkach umożliwiają one powstawanie naturalnego zapasu wody w skórze, ponadto humektanty działają korzystnie na sam preparat, zapobiegając jego wysychaniu
• substancje odbudowujące ubytki lipidów warstwy rogowej – suplementy lipidów, które rekonstruują barierę naskórkową, czyli: kwasy tłuszczowe z triglicerydów, oleju z kukurydzy, masła shea, nasion ogórecznika, oleju makadamia, oleju canola (rzepakowy), oleju awokado.

Na rynku farmaceutycznym występuje duża różnorodność preparatów do pielęgnacji i leczenia suchej skóry. Dobór w każdym przypadku powinien być indywidualny, dokonany przez lekarza lub farmaceutę. Skuteczność terapii miejscowej, prowadzącej do wzmocnienia bariery naskórkowej, w znacznym stopniu zależy od regularnych i częstych aplikacji emolientów (przynajmniej 2 razy dziennie). Nie należy rezygnować z emolientów w przypadku remisji (tzn. kiedy suchość lub „problemy skórne” ustąpią).

Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego stosowanie emolientów jest wskazane u diabetyków w profilaktyce suchej skóry. Bardzo istotnym elementem tej profilaktyki jest regularne i systematyczne stosowanie emolientów.

Suchość i świąd skóry są często pierwszymi objawami cukrzycy. Osiągnięcie wyrównania metabolicznego w wyniku zastosowanego leczenia przeciwcukrzycowego oraz stosowanie emolientów jest istotnym elementem w utrzymaniu prawidłowo funkcjonującej bariery naskórkowej. W rezultacie tych działań skóra staje się mniej podatna na pęknięcia, uszkodzenia czy podrażnienia. Prawidłowo funkcjonująca bariera naskórkowa odgrywa bardzo ważną rolę w ochronie organizmu przed działaniem czynników środowiskowych. Efekt kliniczny stosowanych preparatów zależy zarówno od właściwego doboru preparatu, systematycznego jego stosowania, jak i właściwej edukacji chorego.