Nierówna błona śluzowa w środkowym odcinku przełyku u mężczyzny po leczeniu raka migdałka podniebiennego

Komentarz

Rak przełyku zajmuje ósme miejsce pod względem częstości występowania i jest szóstą przyczyną zgonów wśród nowotworów złośliwych na świecie. Dwa główne podtypy raka przełyku to rak płaskonabłonkowy i rak gruczołowy. Pierwszy z wymienionych jest silnie związany z niskim statusem socjoekonomicznym, regularnym paleniem tytoniu oraz nadmiernym spożywaniem alkoholu, drugi zaś stanowi istotny problem epidemiologiczny w krajach rozwiniętych, takich jak Stany Zjednoczone, a jego czynniki ryzyka to przede wszystkim otyłość i refluks żołądkowo-przełykowy.

Rak płaskonabłonkowy przełyku zazwyczaj rozpoznawany jest w zaawansowanym stadium, w którym 5-letnie przeżycie nie przekracza 15%. Znacząca większość tych nowotworów występuje w południowo-wschodniej Azji, stąd w krajach takich jak Chiny czy Korea prowadzone są regularne populacyjne badania przesiewowe w kierunku raka płaskonabłonkowego przełyku. W Europie badania przesiewowe w kierunku tego nowotworu nie są uzasadnione, jednak podkreśla się znaczenie nadzoru indywidualnego u pacjentów o dużym ryzyku. Najistotniejszą grupę ryzyka stanowią chorzy po przebytym leczeniu nowotworów głowy i szyi, tak jak pacjent w przedstawionym przypadku (przebyte leczenie raka migdałka podniebiennego).

U chorych po przebytym skutecznym leczeniu raka głowy i szyi istnieje znacznie podwyższone ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego przełyku i ryzyko to jest związane z wieloma przyczynami, choćby pokrywającymi się czynnikami ryzyka dla obu tych grup nowotworów. Badania kohortowe z Niemiec, Brazylii, Tajwanu i Japonii wykazały, że częstość występowania synchronicznych/metachronicznych rodzajów raka przełyku u chorych po leczeniu nowotworów głowy i szyi wynosi od 3,8 do 14,9%. Rozwój raka przełyku w tej grupie chorych jest ważnym czynnikiem rokowniczym i stanowi jedną z istotniejszych przyczyn zgonów. Z tego powodu chorzy ci powinni podlegać regularnemu nadzorowi endoskopowemu.

Nadzór endoskopowy umożliwia rozpoznanie zmian dysplastycznych i raka wczesnego, które można z powodzeniem leczyć technikami minimalnie inwazyjnymi, takimi jak mukozektomia czy dyssekcja podśluzówkowa. Aktualny proponowany schemat nadzoru zakłada wykonywanie wysokiej jakości gastroskopii co 6 miesięcy przez okres od 3 do 10 lat w zależności od stanu klinicznego pacjenta. W celu zwiększenia skuteczności oceny endoskopowej zaleca się stosowanie metod chromoendoskopii, takich jak obrazowanie wąskopasmowe (ang. narrow band imaging – NBI), czy też barwienie roztworem Lugola. Płyn Lugola wiąże się z prawidłowymi komórkami nabłonka wielowarstwowego płaskiego, wybarwiając go na kolor brązowy, natomiast komórki dysplastyczne i komórki rakowe nie ulegają takiemu wybarwieniu, pozostając w kolorze żółtym lub różowym. Barwienie takie zwiększa skuteczność wykrywania raka płaskonabłonkowego przełyku oraz pozwala na bardziej szczegółową ocenę rozległości zmian. W przedstawionym przypadku, po zastosowaniu roztworu Lugola, bardzo dobrze widoczne jest rozległe pole jasnożółtej błony śluzowej na brązowym tle prawidłowego nabłonka przełyku. Pole to odpowiada rakowi płaskonabłonkowemu (odpowiedź 1 jest prawidłowa).