Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) ogłosiła właśnie najnowszy raport z cyklu "Rzut oka na zdrowie" (Health at a Glance). Jak wypada nasz kraj w porównaniu pozostałymi 33 wysoko rozwiniętymi państwami skupionymi w tej organizacji?
Fot. pixabay.com
Raport wskazuje, że we wszystkich krajach należących do OECD od 1970 r. notuje się wzrost o ponad 10 lat oczekiwanej dalszej długości trwania życia (life expectancy at birth). Obecnie średnia dla 34 krajów wynosi 80,6 roku. Najdłużej żyją Japończycy (83,9), Hiszpanie i Szwajcarzy (83), a najkrócej - Łotysze (74,6) i Meksykanie (75). W Polsce ten współczynnik wynosi 73,5 dla mężczyzn oraz 81,6 dla kobiet - w obu przypadkach poniżej przeciętnej OECD (odpowiednio - 77,9 i 83,1).
A jak wygląda oczekiwana dalsza długość trwania życia u progu emerytury, czyli w wieku 65 lat? W Japonii - 21,5 roku, średnio w OECD - 19,5, w Polsce - 17,9. Najgorszą perspektywę mają węgierscy seniorzy - 16,4.
Autorzy raportu wyliczyli, że gdyby udało się zmniejszyć o połowę częstość palenia tytoniu i konsumpcję alkoholu, można by wydłużyć życie o kolejne 13 miesięcy. Niestety, choć częstość używania tytoniu maleje w większości krajów OECD, nadal pali go codziennie niemal co piąta osoba (18,4% populacji) w wieku 15+. Najgorzej jest w Turcji (27,3%), Grecji i na Węgrzech, najlepiej - w Meksyku (7,6%). Polska lokuje się znów poniżej średniej (22,7%).
Spożycie alkoholu w krajach OECD zmalało od 2000 r. i obecnie wynosi przeciętnie 9 litrów rocznie per capita. Jednak w 13 krajach w tym samym czasie konsumpcja alkoholu wzrosła, najbardziej w Belgii (12,6), Islandii, na Łotwie i w Polsce (10,5). Co więcej, co piąty dorosły w krajach OECD regularnie upija się do nieprzytomności. Natomiast wzorem do naśladowania jest Turcja (1,4).
Ważnymi czynnikami ryzyka są również nadwaga i otyłość. 54% osób w wieku 15+ w krajach OECD ma nadwagę, w tym 19,4% jest otyłych. Odsetek osób otyłych przekracza 30% na Węgrzech, w Nowej Zelandii, Meksyku i USA (tam nawet 38,2). W Polsce 16,7% populacji cierpi na otyłość.
Także zanieczyszczone powietrze skraca nam życie. Średnie roczne stężenie PM2,5 w krajach OECD wynosi 15,1µg/m3. W Nowej Zelandii to tylko 5,5µg/m3, za to w Turcji - aż 36,4µg/m3. Polska (24,3µg/m3) lokuje się bliżej niechlubnego przykładu tureckiego.
Twórcy raportu szacują też, że wzrost wydatków per capita na zdrowie o 10% wydłużyłby życie średnio o 3,5 miesiąca. Zastrzegają jednak, że nie chodzi jedynie o dosypywanie pieniędzy do systemu, lecz o umiejętne ich wydawanie. Zły przykład dają Stany Zjednoczone, gdzie znaczny wzrost nakładów na zdrowie od 1995 r. nie przekłada się na istotne wydłużenie życia.
Wydatki zdrowotne per capita od 2009 r. rosły rocznie średnio o 1,4%, podczas gdy przez 6 lat przed 2009 r. było to 3,6%. Obecnie osiągnęły one 4000 dolarów rocznie. Najwięcej za zdrowie płaci się w USA (9892 dol. per capita, 17,2% PKB). Wydatki te przekraczają również 11% PKB w Szwajcarii, Niemczech, Szwecji i Francji. Na przeciwległym biegunie znajduje się Meksyk (1080, 5,8% PKB) i, niestety, również Polska (1798, 6,4% PKB).
Zdaniem autorów raportu, zmniejszenie marnotrawstwa jest kluczem do zwiększenia efektu, jaki dają publiczne nakłady na zdrowie. Wskazują obszary, gdzie wydatki mogą być bardziej efektywne:
• Zwiększenie użycia leków odtwórczych w większości krajów OECD dało oszczędności sięgające ponad 3/4 wartości sprzedaży leków w USA, Chile, Niemczech, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii, ale mniej niż 1/4 w Luksemburgu, Włoszech, Szwajcarii i Grecji.
• Antybiotyki należy przepisywać tylko w razie absolutnej konieczności, a jednak różnica w ilości ordynowanych antybiotyków między poszczególnymi krajami może być nawet ponad trzykrotna - w Holandii jest to 10,7 dawek dobowych definiowanych, podczas gdy w Grecji - 36,1. W Polsce wskaźnik ten wynosi 26,2, czyli gorzej od średniej OECD (20,6).
• Rozpowszechnia się liczba zabiegów wykonywanych w trybie jednodniowym. Na przykład 90% i więcej wszystkich operacji zaćmy w 20 z 28 krajów OECD z porównywalnymi danymi wykonuje się właśnie w tym trybie. Jednak w Polsce, Turcji, na Węgrzech i Słowacji w trybie jednodniowym wykonuje się mniej niż 60% operacji zaćmy.
Pozostańmy na chwilę przy zaćmie, bo tu, nomen omen, widać jak na dłoni jedną ze słabości polskiego systemu. Otóż średni czas oczekiwania na operację zaćmy w OECD wynosi 121 dni. W Holandii to nawet zaledwie 37 dni. Tymczasem polscy pacjenci muszą czekać aż 464 dni, najdłużej wśród państw rozwiniętych.
Znaleźliśmy się także na samym końcu zestawienia, jeśli chodzi o odsetek pacjentów, którzy rezygnują z konsultacji ze względu na koszty. Średnia dla wszystkich państw w OECD wynosi 10,2%, w Niemczech to tylko 2,6%, zaś w Polsce aż 33%.
Trudno się jednak dziwić, skoro nie tylko wydatki na zdrowie w Polsce są wśród najmniejszych, ale też widoczny jest deficyt kadry medycznej. Podczas gdy u nas na 10 000 osób przypada 23 lekarzy, w OECD przeciętnie 34, a w Grecji nawet 63. Pod tym względem najgorzej wypada Turcja (18). Z kolei pielęgniarek mamy 52 na 10 000 osób, w OECD przeciętnie 90, w Szwajcarii nawet 180. Na tym polu najgorzej znów wypada Turcja (20).
Za to nie brakuje nam łóżek szpitalnych, a nawet można mówić o pewnym nadmiarze. Podczas gdy średnia dla OECD wynosi 47 łóżek na 10 000 mieszkańców, u nas jest 66 łóżek, choć i tak daleko nam do Japonii (132). Na drugim biegunie jest Meksyk (15).
