Co to jest badanie stężenia androgenów we krwi i na czym polega?
Hormony androgenowe, czyli androgeny to hormony płciowe przeważające u mężczyzn, w niewielkich ilościach występujące także u kobiet. Androgeny odpowiadają między innymi za kształtowanie się męskich narządów płciowych u płodu oraz wykształcenie się tzw. wtórnych cech płciowych (budowa ciała, owłosienie, głos). Stężenie androgenów bada się we krwi i obejmuje ono cztery hormony: testosteron, DHEA-S (siarczan dehydroepiandrostendionu), a rzadziej DHEA (dehydroepiandrostendion) i AD (androstendion).
Odpowiednie hormony płciowe – u mężczyzn testosteron, u kobiet estrogeny są w znacznych ilościach uwalniane przez tzw. gonady – jądra i jajniki. Istotne ilości hormonów płciowych są wydzielane także przez nadnercza. Powstają tam zarówno estrogeny, jak i androgeny, i to u obu płci. Nadnercza wydzielają hormony płciowe w ciągu całego dorosłego życia, tyle że do okresu przekwitania jest to praktycznie niezauważalne.
Jakie są wskazania do badania stężenia androgenów we krwi?
Badanie stężenia androgenów we krwi zleca się z reguły w razie hirsutyzmu, czyli nadmiernego owłosienia typu męskiego, pojawiającego się u kobiet, dziewczynek lub przedwcześnie u chłopców oraz wirylizacji, inaczej maskulinizacji, tj. wystąpienia innych cech charakterystycznych dla mężczyzn – u płci żeńskiej lub przedwcześnie u chłopców (tzw. dojrzewanie przedwczesne). Nieprawidłowe stężenie androgenów może być wywołane wieloma chorobami, stanami oraz przyjmowanymi lekami.
Jak przebiega badanie stężenia androgenów we krwi?
Badanie stężenia androgenów wykonuje się z krwi żylnej. Pobrania dokonuje się, nakłuwając żyłę powierzchniową, najczęściej na lewym przedramieniu lub w okolicy lewego dołu łokciowego.
Jak przygotować się do badania stężenia androgenów we krwi?
Prawie zawsze badanie to wykonuje się razem z innymi oznaczeniami biochemicznymi krwi, a zatem na czczo, chociaż nie jest to konieczne. Ważne jest natomiast, by krew pobrać w godzinach porannych. U kobiet optymalne jest wykonanie badania w 4.–10. dniu cyklu, nie później niż tydzień przed menstruacją. Pacjent powinien zgłosić, jakie leki przyjmuje, gdyż niektóre z nich zmieniają wynik oznaczenia. W szczególności dotyczy to kortykotropiny (ACTH) i glikokortykosteroidów, a u kobiet doustnych środków antykoncepcyjnych.
Jakie są przeciwwskazania do badania stężenia androgenów we krwi?
Nie ma przeciwwskazań.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania stężenia androgenów we krwi? Jak postępować po badaniu?
Jak po każdym pobraniu krwi żylnej, może wystąpić wydłużone krwawienie (należy odpowiednio ucisnąć miejsce wkłucia po pobraniu krwi) lub podskórne podbiegnięcia krwawe (krwiak) wskutek nieprawidłowego nakłucia żyły.
