×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Badania diagnostyczne w urologii

Prof. dr hab. n. med. Piotr Radziszewski
Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Kwestionariusze i dzienniczki

W urologii bardzo dużą wagę przywiązuje się do kwestii jakości życia i objawów pacjenta. Do ich oceny przydatne są różne kwestionariusze. Dwa najpopularniejsze to:

  • ocena skali objawów IPSS (International prostate symptom score), charakteryzująca nasilenie objawów ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnym rozrostem stercza
  • dzienniczek mikcji, polegający na zapisywaniu przez 3 dni danych dotyczących przyjmowanych i wydalanych płynów oraz incydentów nietrzymania moczu.

Badanie fizykalne w urologii

W skład badania wchodzą:

  • badanie objawu Goldfama (ból w okolicy lędźwiowej przy wstrząsaniu)
  • oglądanie zewnętrznych narządów płciowych (z odprowadzeniem napletka)
  • badanie jąder
  • badanie palcem przez odbytnic ę, oceniające gruczoł krokowy (prostatę), które powinno być wykonywane u wszystkich mężczyzn po 50. roku życia (zob. Ryc. 1.).

Badanie gruczołu krokowego przez odbytnicę
Ryc. 1. Badanie gruczołu krokowego przez odbytnicę (DRE)

Badania obrazowe

  • zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, pozwalające na identyfkację złogów (kamieni)
  • ultrasonografia dróg moczowych oraz pomiar objętości zalegającej moczu po mikcji (oddaniu moczu)
    • ultrasonografia to metoda dość dobrze oceniająca patologię w obrębie górnych dróg moczowych – jest głównym badaniem przesiewowym, pozwalającym na identyfkację nieprawidłowości w drogach moczowych
    • pozwala na wstępną diagnostykę kamicy, nieprawidłowych mas w obrębie nerek, pęcherza, ocenę wielkości prostaty oraz ocenę zalegania moczu po mikcji
    • przed badaniem należy unikać spożywania posiłków oraz napojów gazowanych, należy natomiast wypić około 1 l niegazowanej wody.
  • urografia, badanie polegające na ocenie wydzielania przez nerki środka kontrastowego
    • umożliwia uwidocznienie całych dróg moczowych
    • przed badaniem podaje się pacjentowi dożylnie środek kontrastowy
    • osoby z  chorobami tarczycy oraz uczuleniami powinny o nich poinformować lekarza zlecającego badanie
    • przed badaniem należy oznaczyć poziom kreatyniny
    • badanie wykonuje się na czczo.
  • Przeciwwskazaniem do wykonywania urografi oraz zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej jest ciąża.

    Badania inwazyjne

    • USG przezodbytnicze prostaty (TRUS) polegające na wprowadzeniu do odbytu specjalnej sondy
      • podczas badania pacjent leży na boku – głowicę sondy z założoną nań specjalną jednorazową osłoną wprowadza się przez odbyt
      • w trakcie trwającego kilka minut badania oceniana jest wielkość oraz budowa prostaty i, jeśli zachodzi taka potrzeba, pobierane są wycinki z gruczołu krokowego, celem oceny histopatologicznej
      • przygotowanie pacjenta do zabiegu polega
      • na wykonaniu lewatywy w dniu poprzedzającym badanie
      • przed badaniem należy odstawić leki rozrzedzające krew
      • przed badaniem oraz po nim przyjmuje się, jako
      • zapobieganie powikłaniom infekcyjnym, leki odkażające mocz (z grupy chinolonów).
    • USG przezodbytnicze prostaty
      Ryc. 2. USG przezodbytnicze prostaty (TRUS)

    • badanie urodynamiczne służące do oceny czynnościowej dolnych dróg moczowych
      • jest ono testem diagnostycznym, który ma ocenić działanie dolnych dróg moczowych (pęcherz moczowy, zwieracz, cewka moczowa)
      • w trakcie badania urodynamicznego do pęcherza wprowadzane są dwa cewniki, jeden z nich służy do napełniania pęcherza wodą destylowaną, a drugi do rejestracji ciśnień panujących w pęcherzu
      • niekiedy dokonuje się zapisu czynności mięśni krocza przy pomocy specjalnych elektrod
      • pomiar przepływu cewkowego – badanie nieinwazyjne, polegające na oddaniu moczu do specjalnego urządzenia
      • stanowi test przesiewowy dla większości chorych z podejrzeniem zaburzeń czynności dolnych dróg moczowych.
    • cystoskopia – badanie polegające na wprowadzeniu specjalnego wziernika (cystoskopu) przez cewkę do pęcherza moczowego
      • pozwala na obejrzenie cewki moczowej oraz pęcherza
      • w trakcie cystoskopii można pobrać wycinki ze ścian pęcherza moczowego
      • badanie można wykonać w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

    Badania laboratoryjne

      badanie ogólne moczu
    • badanie ogólne moczu lub test paskowy moczu są tanimi, prostymi badaniami, które pozwalają potwierdzić lub wykluczyć infekcje dróg moczowych
    • w przypadku infekcji konieczne jest wykonanie posiewu moczu
    • posiew moczu pozwala na identyfkację drobnoustrojów wywołujących infekcje dróg moczowych, powinien być wykonany równocześnie z  oznaczeniem lekowrażliwości drobnoustrojów (tzw. antybiogramu)
    • przygotowanie do pobrania moczu u mężczyzn polega na dokładnym umyciu antyseptykiem ujścia cewki moczowej po odprowadzeniu napletka, kobieta po rozchyleniu warg sromowych mniejszych powinna umyć przedsionek pochwy w kierunku do krocza
    • mocz pobiera się do jałowego pojemnika – pacjent powinien oddać najpierw około 25 ml moczu, którego nie pobiera do pojemnika; do badania pobiera się natomiast 50–100 ml moczu ze środkowego strumienia – w przypadku posiewu moczu, mocz należy pobrać przed podaniem antybiotyku
    • do momentu wykonania posiewu mocz należy przechowywać w lodówce.

      specyfczny antygen sterczowy (PSA)
    • stężenie specyfcznego antygenu sterczowego oznacza się u mężczyzn po 50. rż. lub u mężczyzn z nieprawidłowościami stwierdzanymi w badaniu przez odbytnicę
    • PSA jest markerem specyfcznym dla prostaty i może być podwyższony w przypadku nowotworów oraz stanów zapalnych prostaty
    • brak jest dolnej granicy normy dla PSA, należy zawsze odnosić poziom PSA do wielkości gruczołu krokowego i wieku pacjenta, a w przypadku podwyższonych wartości i/lub nieprawidłowego badania przez odbytnicę należy rozważyć wykonanie biopsji gruczołu krokowego.

    Zobacz: Antygen swoisty gruczołu krokowego

      testosteron
    • stężenie testosteronu (wolnego i  związanego) oznacza się przy podejrzeniu zespołu niedoboru testosteronu
    • stężenie testosteronu powinno być oznaczone w godzinach przedpołudniowych.

    Pamiętaj!

    Wynik każdego badania musi być przedyskutowany z Twoim lekarzem. Dopiero po takiej rozmowie możliwe jest ustalenie rozpoznania i leczenia.
21.03.2014
Zobacz także
  • Rak prostaty - objawy, przerzuty, leczenie, rokowanie
  • Nietrzymanie moczu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta