Czy naprawdę „rutynowe odrobaczanie” dzieci jest tak niebezpieczne? Skoro diagnostyka jest trudna, problem występuje powszechnie (10%), a większość leków podaje się w jednorazowej dawce, czy nie warto jednak podjąć ryzyka leczenia „w ciemno”?

01-01-2014
dr n. med. Jolanta Popielska
Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

„Powszechność” problemu jest dyskusyjna. Według raportów WHO i badań epidemiologicznych, Polska należy do krajów o rzadkim występowaniu chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego. Do najczęstszych chorób przewodu pokarmowego, występujących u 10% dzieci, należą owsica i lamblioza (dla której dane epidemiologiczne są niejednoznaczne i jej częstość określana jest na 1–10% populacji dziecięcej). Pozostałe choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego (glistnica, tasiemczyce) występują w Polsce rzadko (<1%). Proszę zauważyć, że diagnostyka owsicy jest stosunkowo łatwa, a choroba jest z dużym prawdopodobieństwem „rozpoznawana” wręcz przez rodziców. Nie ma również uniwersalnego leku, skutecznego w leczeniu wszystkich z wymienianych chorób. Robaki obłe są wrażliwe na zupełnie inne leki niż robaki płaskie. Domyślam się, że autor pytania mógł mieć na myśli albendazol, na który są wrażliwe owsiki, glista ludzka i lamblie; dyskusyjne jest, czy działa on na dorosłe postaci tasiemców (albendazol działa z pewnością na larwy). Należy jednak zwrócić uwagę, że jednorazowa dawka albendazolu jest skuteczna tylko w leczeniu owsicy (łatwej do zdiagnozowania) i glistnicy (która w Polsce występuje bardzo rzadko). W przypadku lambliozy można go podawać alternatywnie, ale terapię należy kontynuować przez 5 dni, a w przypadku tasiemczycy – przez 3 dni lub dłużej. Pyrantel jest lekiem stosunkowo bezpiecznym, ponieważ nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosuje się go tylko w leczeniu zarażenia Enterobius vermicularisAscaris lumbricoides. Swoim spektrum działania nie obejmuje więc wszystkich występujących w Polsce patogenów.

Wszystkie leki mogą wywołać działania niepożądane, takie jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból głowy, zwiększenie aktywności aminotransferaz, supresja szpiku, łysienie, gorączka, kaszel i kłębuszkowe zapalenie nerek. Lecząc pacjenta „w ciemno”, w większości przypadków niepotrzebnie narażamy go na te powikłania.

Od kilku lat coraz częściej dyskutuje się na temat lekooporności w przypadku nadużywania różnych leków. Powszechne, nieuzasadnione stosowanie leków przeciwpasożytniczych niosłoby ze sobą podobne ryzyko, być może eliminując możliwości terapeutyczne w przyszłości.

Reasumując, uważam, że „rutynowe odrobaczanie” dzieci jest błędne. Proponowałabym zwrócić większą uwagę na zapobieganie, tj. naukę i przestrzeganie podstawowych zasad higieny (m.in. mycie rąk przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety), dokładne mycie warzyw i owoców, zwłaszcza spożywanych na surowo, unikanie spożywania surowego mięsa i jego prawidłową obróbkę, zakup mięs tylko z „pewnych” źródeł, poprawę warunków higienicznych w domach i środowiskach naszych pacjentów, odpowiednie warunki hodowli zwierząt (uniemożliwiające kontakt ludzi z odchodami zwierzęcymi) oraz zakaz nawożenia gleb ludzkimi odchodami i opróżniania szamb na pola uprawne. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

  1. http://www.who.int/wormcontrol/documents/en/001to011.pdf
  2. Committee on Infection Diseases: Read Book. Wyd. 28, AAP, 2009: 784–798

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej