Pierwsze objawy wskazujące na trudności w przetwarzaniu bodźców mogą się ujawniać bardzo wcześnie. Ewoluują wraz z wiekiem i kolejnymi etapami rozwoju. Już u niemowląt można obserwować trudności w regulacji stanów behawioralnych względem środowiska pozałonowego. Zwracają na to uwagę m.in. autorzy „Klasyfikacji diagnostycznej zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa DC: 0-3 R” (2007), definiując to zjawisko jako zaburzenia samoregulacji.
U większości niemowląt ujawniają się trudności adaptacyjne. Istnieje grupa dzieci (ok. 7%), u których te problemy mogą być zwiastunami poważniejszych nieprawidłowości rozwojowych.
Objawy, które powinny zaniepokoić diagnostę:
problemy z przyjmowaniem pokarmów, niechęć do jedzenia, wybiórcza dieta żywieniowa,
zwiększona wrażliwość na dotyk (niechęć do bycia dotykanym, niechęć do manipulowania przedmiotami, zabawkami, unikanie ubrań z określonych tkanin) i towarzysząca jej zwiększona ruchliwość, gorsza koncentracja uwagi, czasem agresywne zachowania,
gorsza koordynacja ruchów, niezgrabność, mniejsza sprawność ruchowa, osiąganie kamieni milowych rozwoju ruchowego z opóźnieniem (wysoka dodatnia korelacja ww. objawów z trudnościami w uczeniu się),
obawa przed ruchem, unikanie aktywności motorycznych,
asymetrie w ułożeniu i postawie ciała po 6. miesiącu życia,
zwiększona ruchliwość, pobudliwość,
osłabiona koncentracja uwagi,
problemy językowe, nieprawidłowa artykulacja, opóźniony rozwój mowy (wysoka dodatnia korelacja ww. objawów z częstymi stanami zapalnymi uszu),
trudności emocjonalne/behawioralne, lęk, upór, sztywne zachowania, negatywizm,
uogólnione dolegliwości bólowe, dolegliwości somatyczne o nieustalonej etiologii,
trudności w relacjach społecznych,
trudności szkolne: dysleksja, dysgrafia.
Należy pamiętać, że sklasyfikowane zaburzenia w rozwoju (zespoły genetyczne, mózgowe porażenie dziecięce, zaburzenia ze spektrum autyzmu [ASD], zespół nadruchliwości z deficytem uwagi [ADHD], alkoholowy zespół płodowy [FAS] i inne) zawsze wymagają oceny profilu sensorycznego (sposobu przetwarzania bodźców). Trudności w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych u tej grupy dzieci mogą dodatkowo zakłócać procesy spontanicznego uczenia się i negatywnie wpływać na codzienne funkcjonowanie.
Objawy zaburzeń modulacji współwystępują także z objawami niektórych zaburzeń psychicznych osób dorosłych, np. w schizofrenii, zaburzeniu obsesyjno-kompulsywnym (OCD) czy chorobie dwubiegunowej.
U wielu dzieci spotyka się zaburzenia o typie nadwrażliwości jamy ustnej/śluzówek. Dzieci z tym zaburzeniem:
mają odruch wymiotny podczas spożywania posiłków,
protestują podczas mycia twarzy, zębów,
unikają/odmawiają spożywania pokarmów o określonej konsystencji i strukturze,
gryzą twarde przedmioty, np. szew bluzy, zabawki,
miały/mają problemy ze ssaniem, żuciem, gryzieniem,
nie są w stanie skorzystać z porady dentystycznej lub ortodontycznej.
Wymienione trudności mogą być zwiastunami poważniejszych problemów rozwojowych, w tym także problemów z rozwojem mowy.
Należy stanowczo podkreślić, że omówione objawy muszą mieć odpowiednie nasilenie, muszą występować w pewnych układach i muszą utrudniać funkcjonowanie oraz rozwój dziecka. Izolowane objawy nie stanowią wskazania do natychmiastowej terapii. W niektórych przypadkach zaleca się monitorowanie. Zaburzenia integracji sensorycznej (SI) mogą współwystępować z innymi zaburzeniami rozwoju, ale nie u każdego dziecka z zaburzeniem rozwojowym jednocześnie występują zaburzenia SI. Warto także pamiętać, że konsekwencje braku interwencji w niektórych wymienionych objawach mogą poważnie wpływać na procesy uczenia się i codziennego funkcjonowania.
Terapeuci SI, którzy z wykształcenia bazowego są z reguły pedagogami specjalnymi, psychologami, logopedami, oceniają rozwój w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę parametry jakościowe. Mają także możliwość obserwowania związków rozwoju sensoryczno-motorycznego z sytuacjami edukacyjnymi, którym dziecko musi stawić czoło.
Rekomendacje
Należy zwracać uwagę na:
– opóźnienia w rozwoju ruchowym i w rozwoju mowy – mogą być zwiastunem zaburzeń posturalnych, trudności w uczeniu się, trudności w rozwoju mowy
– przejawy nadwrażliwości na bodźce, sztywne zachowania, trudności behawioralne, problemy ze snem i przyjmowaniem pokarmu/jedzeniem, nadmierną płaczliwość
– na objawy somatyczne, których nie można wytłumaczyć żadną jednostką chorobową.
Dzieci z zaburzeniami w rozwoju zawsze należy oceniać pod kątem procesów przetwarzania sensorycznego.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej