Czy słusznie „choroba dłoni, stóp i jamy ustnej” jest nazywana chorobą bostońską? Jaka jest jej zakaźność i czy leczyć ją tylko objawowo?

Nazwa „choroba bostońska” jest w odniesieniu do „choroby dłoni, stóp i jamy ustnej“ niepoprawna (prawdopodobnie mamy do czynienia z błędnym zapożyczeniem nazwy z innej choroby enterowirusowej, choroby bornholmskiej, czyli pleurodynii). Istnieje natomiast wysypka bostońska wywołana przez enterowirus ECHO 16, który wywołał dużą epidemię zachorowań w Bostonie w 1951 roku, co znalazło odzwierciedlenie w nazwie wysypki. Zachorowania występują głównie późnym latem.

Enterowirusy są najczęstszą przyczyną wysypki u dzieci ciepłą porą roku, latem i jesienią. Wysypki mogą towarzyszyć zakażeniom wywołanym przez różne typy enterowirusów, aczkolwiek, określone typy wirusa zwykle wiążą się z charakterystycznymi zespołami klinicznymi. W przeciwieństwie do wysypki bostońskiej „chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej” cechuje inna lokalizacja wykwitów oraz charakterystyczne, duże pęcherzykowe zmiany w jamie ustnej, a wywołują ją najczęściej wirusy Coxsackie typu A (enterowirus A16 lub enterowirus 71).

Jak przebiega wysypka bostońska? Najbardziej przypomina gorączkę trzydniową – po krótkim okresie gorączki (24–36 godz.), na twarzy, w górnej części tułowia, rzadziej na kończynach, nagle pojawiają się nieswędzące, niezlewające się, różowe plamisto-grudkowe spore wykwity (średnica ok. 10 mm). Zmianom skórnym mogą towarzyszyć drobne owrzodzenia umiejscowione na podniebieniu miękkim i migdałkach. Często występują zachorowania rodzinne.

Enterowirusy zawdzięczają swą nazwę mnożeniu się w przewodzie pokarmowym, choć nie są typową przyczyną biegunek. Mnożą się też w gardle. Okres wylęgania enterowirusów wynosi 2–5 dni. Zakażenie przenosi się głównie drogą fekalno-oralną (kał) i oralno-oralną, ewentualnie kropelkową (ślina, wydzieliny oddechowe, płyn z pęcherzyków). Bez badań wirusologicznych trudno jest określić dokładną etiologię, czyli typ enterowirusa odpowiedzialnego za zachorowanie. Nabyta odporność jest swoista dla serotypu.

Po ustąpieniu objawów enterowirusy mogą być wydalane w kale przez wiele tygodni, zatem trudno dzieci tak długo izolować. Ważniejsze jest zalecenie przestrzegania higieny rąk, co zapobiega zakażeniom. Uważać powinny zwłaszcza kobiety ciężarne, z racji rzadkich, ale groźnych zakażeń płodu. Leczenie pozostaje objawowe, głównie przeciwgorączkowe. (2014)

Piśmiennictwo

1. DermNet NZ http://dermnetnz.org/viral/enterovirus.html
2. Lerner A.M., Klein J.O., Levin H.S.: Infections due to Coxsackie virus group A, type 9, in Boston, 1959, with special reference to exanthems and pneumonia. N. Engl. J. Med., 1960; 263: 1265–1272
3. Morens D.M.: Boston exanthem agent: echovirus 16. Am. J. Dis. Child., 1977; 131 (11): 1306
4. Neva F.A.: A second outbreak of Boston exanthem disease in Pittsburgh during 1954. N. Engl. J. Med., 1956; 254 (18): 838–843
5. Neva F.A., Feemster R.F., Gorbach I.J.: Clinical and epidemiological features of an usual epidemic exanthem. J. Am. Med. Assoc., 1954; 155 (6): 544–548
6. Ruan F., Yang T., Ma H. i wsp.: Risk factors for hand, foot, and mouth disease and herpangina and the preventive effect of hand-washing. Pediatrics, 2011; 127 (4): e898–e904