×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Endoskopowa cholangiopnakreatografia wsteczna (ECPW)

lek. Magdalena Wiercińska

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) to jedna z najskuteczniejszych metod oceniających drogi żółciowe i przewody trzustkowe. Jest to badanie inwazyjne, dlatego zwykle wykonywane jest w celach terapeutycznych, tzn. żeby usunąć złogi (kamienie) z dróg żółciowych i trzustkowych, założyć protezy i poszerzyć drogi żółciowe lub pobrać wycinki. W celach diagnostycznych wykonuje się je tylko wtedy, kiedy nie ma innego skutecznego sposobu ustalenia pewnego rozpoznania.

Co to jest ECPW i na czym polega?

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna, określana skrótem ECPW, jest jedną z najskuteczniejszych metod oceniających drogi żółciowe i przewody trzustkowe. Niekiedy zabieg znany jest też pod skrótem ERCP, który pochodzi od jego nazwy w języku angielskim (endoscopic retrograde cholangiopancreatography). Ze względu na to, że jest to badanie inwazyjne i może powodować powikłania, wykonuje się je w celach diagnostycznych tylko wtedy, gdy nie można przeprowadzić badań nieinwazyjnych lub gdy wyniki tych badań są niejednoznaczne lub istnieje konieczność uzyskania materiału do badania histologicznego, czyli pobrania wycinków. ECPW wykonuje się głównie w celu przeprowadzenia zabiegów terapeutycznych, takich jak usuwanie złogów (kamieni) z dróg żółciowych i trzustkowych, zakładanie protez i poszerzanie dróg żółciowych czy pobierania wycinków.

ECPW stanowi połączenie endoskopii z badaniem radiologicznym. Zastosowanie ECPW pozwala pacjentowi uniknąć leczenia operacyjnego, pomaga umiejscowić przeszkodę w odpływie żółci i jej przyczynę, a w przypadku chorób trzustki metoda ta jest pomocna w diagnostyce nowotworów i przewlekłych stanów zapalnych.

Jakie są wskazania do ECPW?

Zabieg ECPW jest wykonywany w diagnostyce i leczeniu chorób dróg żółciowych i trzustki. Zabieg wykonuje się ze ściśle określonych wskazań, zwłaszcza dlatego, że ma on inwazyjny charakter i istnieje możliwość wystąpienia powikłań. Istnieją dwie grupy wskazań – diagnostyczne i terapeutyczne.

Wskazania diagnostyczne to sytuacje, w których wykonuje się ECPW, żeby ustalić rozpoznanie. Badanie wykonuje się, gdy nie można wykonać innego nieinwazyjnego badania lub gdy wyniki takiego badania są niejednoznaczne. Wskazania diagnostyczne obejmują:

  1. podejrzenie nowotworu brodawki Vatera (miejsca, w którym żółć i sok trzustkowy dostają się do dwunastnicy), dróg żółciowych lub trzustki, gdy badania obrazowe nie dają pewności co do rozpoznania
  2. pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
  3. konieczność uzyskania materiału (wycinków) do badania mikroskopowego przed planowanym leczeniem onkologicznym – chemio- lub radioterapią,
  4. przedoperacyjna ocena dróg żółciowych i/lub trzustkowych

Wskazania terapeutyczne to sytuacje, w których wykonuje się ECPW, żeby przeprowadzić konkretny zabieg medyczny. Objawami, które najczęściej skłaniają do podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu, są żółtaczka i bóle brzucha sugerujące obecność przeszkody w drogach żółciowych albo wykrycie takiej przeszkody w badaniach obrazowych (np. podczas USG brzucha). Taką przeszkodę stanowią najczęściej złogi (kamica przewodowa), ale mogą też występować zwężenia dróg żółciowych o różnym charakterze (pozapalnym, nowotworowym, po zabiegach, np. usunięciu pęcherzyka żółciowego, czyli cholecystektomii). Wskazaniem do ECPW są także zmiany w narządach sąsiadujących z drogami żółciowymi i uciskające je z zewnątrz (np. guz trzustki).

Do wskazań terapeutycznych należą między innymi:

  1. kamica żółciowa przewodowa – podczas zabiegu można usunąć złogi (kamienie) z dróg żółciowych, rozbić kamienie (litotrypsja), w razie potrzeby wstawić protezy
  2. ostre zaporowe zapalenie dróg żółciowych – zapalenie dróg żółciowych spowodowane przeszkodzą, która uniemożliwia odpływ żółci
  3. ostre żółciopochodne zapalenie trzustki oraz ostre nawracające zapalenie trzustki o nieustalonej przyczynie
  4. nienowotworowe zwężenie dróg żółciowych
  5. nowotworowe zwężenie dróg żółciowych, jeśli chory nie kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego
  6. uszkodzenie dróg żółciowych np. podczas wcześniej wykonywanych interwencji medycznych
  7. rak lub gruczolak brodawki Vatera
  8. przewlekłe zapalenie trzustki
  9. torbiel rzekoma trzustki (zobacz więcej: Torbiele trzustki)

Jak przebiega ECPW?

Podczas zabiegu pacjent leży na brzuchu z uniesionym prawym bokiem (przy znieczuleniu dożylnym) lub na wznak (przy znieczuleniu ogólnym z intubacją dotchawiczą, czyli założeniem rurki do tchawicy). Na pierwszym etapie ECPW wykorzystywane są metody endoskopowe: duodenoskop wprowadzany jest, tak jak w gastroskopii, do dwunastnicy w okolicę brodawki Vatera, gdzie łączą się drogi żółciowe i trzustkowe. Do ujścia dróg żółciowych i trzustkowych podaje się środek kontrastujący i wtedy korzystając z metod radiologicznych, ocenia się ich obraz na RTG. W przypadku uwidocznienia nieprawidłowości w przebiegu i zarysach dróg żółciowych oraz trzustkowych, ich szerokości, sposobie wypełniania się kontrastem można zastosować odpowiednie zabiegi terapeutyczne, np. usunięcie złogów.

Jak przygotować się do ECPW?

Zabieg jest wykonywany u pacjenta pozostającego na czczo. Zwykle przed planowanym zabiegiem konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych: morfologii krwi, układu krzepnięcia, stężeń elektrolitów, ewentualnie stężeń hormonów tarczycy. Czasami przed bardziej inwazyjnymi procedurami lekarz zleca dodatkowe badania, takie jak oznaczenie grupy krwi, aktywności amylazy, stężenia mocznikakreatyniny oraz EKG.

Pacjenci chorujący na poważne choroby przewlekłe, np. nadciśnienie tętnicze, padaczkę, cukrzycę, którzy muszą regularnie przyjmować leki, powinni skonsultować się z lekarzem co do przyjęcia porannej dawki leku. Zwykle można przyjąć poranną dawkę leku, popijając niewielką ilością wody, ale w przypadku cukrzycy należy pominąć poranną dawkę zarówno insuliny, jak i doustnych leków przeciwcukrzycowych.

Specjalnego przygotowania wymagają osoby przyjmujące leki zmniejszające krzepliwość krwi (dotyczy to także kwasu acetylosalicylowego). W takiej sytuacji, należy ustalić z lekarzem, czy konieczna jest modyfikacja leczenia. Należy porozmawiać o tym z lekarzem z wyprzedzeniem, już na etapie kwalifikacji do ECPW.

Ponadto przed badaniem pacjent może otrzymać inne leki, np. antybiotyk, diklofenak.

Osobnego przygotowanie może wymagać zastosowane znieczulenie do zabiegu. Może być to głęboka sedacja, czyli znieczulenie dożylne lub znieczulenie ogólne. O odpowiednim postępowaniu poinformuje pacjenta anestezjolog.

Jakie są przeciwwskazania do ECPW?

ECPW wykonuje się tylko wtedy, gdy jego wynik wpłynie na dalsze postępowanie, a potencjalne korzyści przewyższają ryzyko z nim związane. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest brak zgody pacjenta na badanie. Do przeciwwskazań ogólnych należą:

  • ostre zespoły wieńcowe
  • ostra lub ciężka przewlekła niewydolność serca
  • ostra niewydolność oddechowa
  • niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi
  • zwężenie w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyku, wpustu, odźwiernika w żołądku lub opuszki dwunastnicy) o średnicy mniejszej niż średnica duodenoskopu
  • perforacja, czyli przedziurawienie przewodu pokarmowego.

ECPW w ciąży wykonuje się wyłącznie ze wskazań terapeutycznych, w znieczuleniu bezpiecznym dla ciężarnej i płodu, z maksymalnym ograniczeniem czasu narażenia na promieniowanie jonizujące i elektrokoagulację oraz z użyciem osłon macicy.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu ECPW?

ECPW jest bezpieczną procedurą w rękach doświadczonego lekarza endoskopisty, jednak tak jak w przypadku każdego inwazyjnego zabiegu terapeutycznego istnieje ryzyko wystąpienia powikłań. Częstość powikłań ECPW wynosi 5–10% i zwiększa się wraz z zakresem wykonywanych zabiegów. Najczęstsze: ostre zapalenie trzustki (zwykle łagodne, ale może się też kończyć zgonem), krwawienie (zwykle samoistnie ustępujące), zapalenie dróg żółciowych, zapalenie pęcherzyka żółciowego, perforacja, czyli przedziurawienie przewodu pokarmowego (rzadko).

Ponadto mogą wystąpić powikłania związane ze znieczuleniem do zabiegu.

Jak postępować po ECPW?

Po ECPW należy pozostawać na czczo, dopóki lekarz nie przekaże odpowiednich zaleceń. Bezpośrednio po zabiegu stan pacjenta jest monitorowany, a niezbędne badania biochemiczne są wykonywane w celu wczesnego rozpoznania ewentualnych powikłań. W razie występowania niepokojących objawów, np. dolegliwości bólowych, wymiotów (także z krwią lub przypominających fusy kawy), krwi w stolcu lub czarnego stolca, należy to niezwłocznie zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce. Przez dzień lub dwa po zabiegu pacjent może odczuwać lekki ból gardła.

Zwykle po ECPW należy pozostać dobę w szpitalu. W niektórych przypadkach może zaistnieć konieczność przedłużenia hospitalizacji.

Jeżeli zabieg endoskopowy wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu ogólnym, w dniu zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i konieczna jest opieka drugiej osoby podczas powrotu do domu.

19.12.2022
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta