Opracowała: Małgorzata Ściubisz, Redaktor Serwisu „Szczepienia”
Streptococcus pneumoniae jest najczęstszym czynnikiem etiologicznym bakteryjnego zapalenia płuc u dzieci. Od kilku lat dostępne są skoniugowane szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV) – zarejestrowana w 2000 roku szczepionka 7-walentna, oraz obecnie stosowane szczepionki: 10-walentna (PCV-10) i 13-walentna (PCV-13). W przeprowadzonych dotychczas badaniach z randomizacją wykazano, że PCV-7 i PCV-10 zmniejszają ryzyko zachorowania na zapalenie płuc rozpoznane na podstawie objawów klinicznych, a także potwierdzone w badaniu radiologicznym klatki piersiowej.1-4 Dostępne dane wskazują również na pośredni wpływ powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom z użyciem PCV-7 i PCV-13 na zapadalność na zapalenie płuc w starszych grupach wiekowych, nieobjętych szczepieniami.5-7 Nie opublikowano natomiast badań, które oceniałyby taki efekt programu z użyciem PCV-10.
W Finlandii program powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom z użyciem PCV-10 w schemacie 2+1 (3., 5., 12. mies.) rozpoczęto w 2010 roku. Naukowcy z National Institute for Health and Welfare w Helsinkach w populacyjnym badaniu obserwacyjnym ocenili efekty tego programu w odniesieniu do zapadalności na zapalenie płuc. Sprawdzili również, czy program powszechnych szczepień miał pośredni wpływ na zapadalność na zapalenie płuc u dzieci nieszczepionych.
Do jakich wniosków doszli?
Korzystając z danych państwowego systemu nadzoru epidemiologicznego, Palmu i wsp. porównali zapadalność na zapalenie płuc rozpoznane w warunkach szpitalnych (rozpoznanie zgodne z kodami J10.0, J11.0, J12–J18 oraz J85.1, J86 w klasyfikacji ICD-10) w latach 2010–2013 wśród dzieci objętych programem (urodzone nie wcześniej niż w czerwcu 2010 r. – 334 087 osobolat) z zapadalnością w populacji dzieci w okresie przed rozpoczęciem programu szczepień (lata 2003-2008; 649 877 osobolat). Odsetek dzieci zaszczepionych PCV-10 w ramach programu szczepień ochronnych (PSO) w latach 2010–2013 wyniósł 95%. W obu grupach okres obserwacji trwał od 3. do 42. miesiąca życia dziecka. W analizie nie uwzględniono dzieci, które były szczepione przeciwko pneumokokom w ramach badania FinIP (p. Ocena efektywności 10-walentnej szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV-10) w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej u dzieci rozpoznanej na podstawie kryteriów klinicznych [badanie FinIP]).
Wśród dzieci objętych programem szczepień PCV-10, w porównaniu z dziećmi nieobjętymi programem, odnotowano:
- mniejszą o 13% (95% CI: 9–16) zapadalność na zapalenie płuc (niezależnie od etiologii) rozpoznane w warunkach szpitalnych,
- mniejszą o 23% (95% CI: 18–28) zapadalność na zapalenie płuc (niezależnie od etiologii) leczone w warunkach szpitalnych (główne rozpoznanie na karcie wypisowej ze szpitala),
- mniejszą o 77% (95% CI: 64–86) zapadalność na pneumokokowe zapalenie płuc rozpoznane w warunkach szpitalnych,
- mniejszą o 87% (95% CI: 72–96) zapadalność na zapalenie płuc z bakteriemią (wywołane przez typy serologiczne uwzględnione w składzie PCV-10) rozpoznane w warunkach szpitalnych.
W dodatkowej analizie oceniono pośredni efekt programu szczepień PCV-10 w populacji nieszczepionej. U dzieci, które w okresie pierwszych 3 lat trwania programu (2010-2013) miały 19-71 miesięcy (nieobjęte programem ze względu na wiek), w porównaniu z dziećmi, które miały 19-71 miesięcy przed rozpoczęciem programu (2001-2003), odnotowano mniejszą o 18% (95% CI: 10–25) i 70% (95% CI: 49–84) zapadalność odpowiednio na: zapalenie płuc rozpoznane w warunkach szpitalnych i pneumokokowe zapalenie płuc wymagające leczenia szpitalnego.
Autorzy badania zwracają uwagę, że jest to pierwsze obserwacyjne badanie populacyjne oceniające efekt programu powszechnych szczepień PCV-10 w odniesieniu do zapalenia płuc i wskazuje, że program ten znamiennie zmniejsza zapadalność na zapalenie płuc zarówno w populacji szczepionej jak i – pośrednio – u nieszczepionej.
Piśmiennictwo:
1. Black S.B., Shinefield H.R., Ling S. i wsp.: Effectiveness of heptavalent pneumococcal conjugate vaccine in children younger than five years of age for prevention of pneumonia. Pediatr. Infect. Dis. J., 2002; 21: 810–8152. Hansen J., Black S., Shinefield H. i wsp.: Effectiveness of heptavalent pneumococcal conjugate vaccine in children younger than 5 years of age for prevention of pneumonia: updated analysis using World Health Organization standardized interpretation of chest radiographs. Pediatr. Infect. Dis. J., 2006; 25: 779–781
3. Tregnaghi M.W., Sáez-Llorens X., López P. i wsp.: Efficacy of pneumococcal nontypable haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine (PHiD-CV) in young Latin American children: a double-blind randomized controlled trial. PLoS Med., 2014; 11: e1001657
4. Kilpi T., Jokinen J., Puumalainen T. i wsp.: Effectiveness of pneumococcal haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine against radiologically confirmed pneumonia. ICAAC, 2014, Washington, USA
5. Grijalva C.G., Nuorti J.P., Arbogast P.G. i wsp.: Decline in pneumonia admissions after routine childhood immunisation with pneumococcal conjugate vaccine in the USA: a time-series analysis. Lancet, 2007; 369: 1179–1186
6. Griffin M.R., Zhu Y., Moore M.R. i wsp.: U.S. hospitalizations for pneumonia after a decade of pneumococcal vaccination. N. Engl. J. Med., 2013; 369: 155–163
7. Rodrigo C., Bewick T., Sheppard C. i wsp.: Impact of infant 13-valent pneumococcal conjugate vaccine on serotypes in adult pneumonia. Eur. Respir. J., 2015; 45: 1632–1641
