Opracowała: Małgorzata Ściubisz, Redaktor serwisu „Szczepienia”
Rotawirusy (RV) odpowiadają za około 40% hospitalizacji z powodu ostrej biegunki wśród dzieci <5. roku życia. Szczepienie jest skuteczną metodą zapobiegania ostrej biegunce wywołanej przez RV, zwłaszcza tej o ciężkim przebiegu, wymagającej hospitalizacji. Skuteczność obu dostępnych szczepionek przeciwko RV (zawierającej szczepy cielęco-ludzkie rotawirusów (RotaTeq [B-HRV] lub atenuowany szczep rotawirusa człowieka (Rotarix [HRV]) potwierdzono w kilkunastu badaniach z randomizacją, a także w badaniach obserwacyjnych, w których oceniono skuteczność rzeczywistą (efektywność) szczepionek oraz efekty programów powszechnych szczepień niemowląt z ich użyciem (p. www.mp.pl/szczepienia/przeglad-badań).
W ostatnim numerze czasopisma „The Journal of Infectious Diseases” opublikowano przegląd systematyczny piśmiennictwa podsumowujący wyniki badań obserwacyjnych, w których oceniono właśnie efekty programów powszechnych szczepień niemowląt przeciwko RV.
Naukowcy z Centers for Diseases Control and Prevention, pod kierownictwem dr Eleonore Burnett, zakwalifikowali do przeglądu 57 badań obserwacyjnych (dotyczących 27 krajów) opublikowanych w latach 2006–2016. W badaniach tych porównano częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki (rotawirusowej lub niezależnie od etiologii) przed i po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko RV wśród dzieci <5. roku życia. Mediana czasu obserwacji po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko RV wynosiła 3 lata (zakres: 1–9). Odsetek zaszczepionych dzieci (wszystkie wymagane dawki) wynosił 83% (zakres: 44–98) w ostatnim analizowanym roku po rozpoczęciu programu.
Autorzy przeglądu oszacowali, że po rozpoczęciu powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV, w porównaniu z okresem przed ich wprowadzeniem, częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki niezależnie od etiologii wśród dzieci <1. roku życia (20 badań) zmniejszyła się o 32% (zakres: 5–63), a wśród dzieci <5. roku życia (25 badań) o 38% (zakres: 5–53).
Wpływ programów powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV na częstość zgonów z powodu ostrej biegunki niezależnie od etiologii oceniono tylko w tych badaniach, które przeprowadzono w krajach o umiarkowanej i dużej umieralności dzieci. Wykazano w nich, że po rozpoczęciu szczepień przeciwko RV częstość zgonów z powodu ostrej biegunki niezależnie od etiologii zmniejszyła się o 31 (zakres: 0–64) i 42% (zakres: 3–64), odpowiednio wśród dzieci <1. i <5. roku życia.
Znacznie większe efekty programów powszechnych szczepień dzieci obserwowano w odniesieniu do ostrej biegunki o potwierdzonej etiologii rotawirusowej. Odnotowano, że po rozpoczęciu powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV, w porównaniu z okresem przed ich wprowadzeniem, częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki wywołanej przez RV wśród dzieci <1. roku życia (20 badań) zmniejszyła się o 80% (zakres: 25–89) oraz o 67% (zakres: 18–84) wśród dzieci <5. roku życia.
W kilku badaniach raportowano również korzystne pośrednie efekty programów powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV w odniesieniu do hospitalizacji z powodu ostrej biegunki rotawirusowej wśród starszych dzieci, nieobjętych programem szczepień, ale żyjących w tej samej populacji co zaszczepione dzieci.
Autorzy przeglądu wyciągnęli wniosek, że w krajach, w których wprowadzono powszechne szczepienia przeciwko RV, obserwuje się znaczne zmniejszenie częstości hospitalizacji i zgonów z powodu ostrej biegunki o etiologii rotawirusowej wśród dzieci <5. roku życia. Wyniki przeglądu potwierdzają zasadność prowadzenia takich programów i ich znaczenie dla zdrowia publicznego.
