W celu opanowania epidemii inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) w Nowej Zelandii w latach 2004–2008 prowadzono masowe szczepienia przeciwko meningokokom grupy B. Zastosowano wówczas szczepionkę zawierającą antygen w postaci białka błony komórkowej meningokoków w pęcherzykach błony zewnętrznej (OMV). Szczepionka ta (MeNZB) skutecznie ograniczyła zachorowania na IChM w populacjach Nowej Zelandii. Okazuje się jednak, że MeNZB mogła mieć dodatkowy efekt ochronny.
W czasopiśmie „The Lancet” opublikowano wyniki badania kliniczno-kontrolnego, w którym oceniono skuteczność MeNZB w zapobieganiu zakażeniom dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae).
Wyjściową populację badania stanowili pacjenci w wieku 15–30 lat, leczeni w poradniach chorób wenerycznych w Nowej Zelandii, u których w latach 2004–2016 potwierdzono rzeżączkę i/lub zakażenie Chlamydia trachomatis i którzy w trakcie wspomnianej epidemii IChM kwalifikowali się do szczepienia MeNZB.
Do badania wybrano ostatecznie 14 730 pacjentów – grupę przypadków utworzyło 1241 osób, u których potwierdzono rzeżączkę, a grupę kontrolną 12 487 osób, u których rozpoznano tylko zakażenie Ch. Trachomatis. Informacje o statusie szczepienia uzyskano z krajowego rejestru szczepień.
Petousis-Harris i wsp. zaobserwowali, że osoby, u których potwierdzono zakażenie N. gonorrhoeae rzadziej były szczepione MeNZB niż osoby z grupy kontrolnej – 41% vs 51% (iloraz szans [OR]: 0,69 [95% CI: 0,61–0,79]). Oszacowano tym samym, że skuteczność rzeczywista MenZB w zapobieganiu zakażeniom N. gonorrhoeae wyniosła 31% (95% CI: 21–39).
Dr Kate L. Seib, mikrobiolog z Griffith University w Australii, w komentarzu do badania podkreśla, że choć wyniki badania są obiecujące, to nie przesądzają o ochronie krzyżowej wobec N. gonorrhoeae. W ciągu kilkunastu lat badań nad opracowaniem szczepionki przeciwko N. gonorrhoeae jedynie cztery preparaty poddano wstępnym badaniom klinicznym (wszystkie były prowadzone przed 1990 rokiem), jednak żaden z nich nie okazał się skuteczny.
– Szczepionka MeNZB nie jest już dostępna, a stosowana obecnie rekombinowana, białkowa szczepionka przeciwko meningokokom grupy B (4CMenB), choć ma w swoim składzie identyczny antygen jak ten w szczepionce MeNZB, to zawiera również trzy dodatkowe – rekombinowane białka: NHBA, NadA oraz fHbp.
– Mam zatem nadzieję, że doniesienia z Nowej Zelandii wzbudzą zainteresowanie naukowców i będą bodźcem do prowadzenia dalszych badań. Zakażenia N. gonorrhoeae to poważny problem zdrowia publicznego. Szerzenie zakażenia w populacji jest potęgowane przez nierozpoznane i w związku z tym nieleczone przypadki bezobjawowe, które dotyczą 50–80% zakażonych kobiet oraz 1–40% zakażonych mężczyzn. Rocznie na całym świecie notuje się ponad 100 mln zachorowań na rzeżączkę. Istotnym problemem jest również to, że obserwuje się coraz większe rozpowszechnienie szczepów wielolekoopornych – podsumowuje dr Seib.