Zgodnie z aktualnymi zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kobiety ciężarne są jedną z priorytetowych grup, które należy corocznie szczepić przeciwko grypie. Szczepienie to zaleca ciężarnym m. in. polski Program Szczepień Ochronnych, amerykański Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) czy European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). W dotychczas przeprowadzonych badaniach wśród zaszczepionych ciężarnych obserwowano m. in. mniejsze ryzyko zachorowania na zapalenie dróg oddechowych wywołane wirusem grypy (p. Czy szczepienie kobiet ciężarnych przeciwko grypie było skuteczne?), mniejszą liczbę epizodów choroby układu oddechowego przebiegających z gorączką oraz mniejsze ryzyko zachorowania na grypę u ich dzieci w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia (p. Szczepienie przeciwko grypie kobiet w ciąży zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę u ich dzieci).
W czasopiśmie „New England Journal of Medicine” opublikowano wyniki badania z randomizacją oceniającego immunogenność, skuteczność i bezpieczeństwo 3-walentnej szczepionki przeciwko grypie (TIV) u ciężarnych oraz u ich dzieci. Obserwację prowadzono do 24 tygodni po porodzie. Badanie przeprowadzono w RPA, metodą podwójnie ślepej próby z placebo, zakwalifikowano do niego 194 kobiety zakażone HIV i 2116 niezakażonych kobiet.
Wskaźniki serokonwersji i seroprotekcji* były istotnie większe u zaszczepionych kobiet niż w grupie placebo. Również u noworodków zaszczepionych kobiet wartości te były większe niż u dzieci matek należących do grupy placebo.
U kobiet niezakażonych HIV skuteczność TIV w zapobieganiu grypie potwierdzonej laboratoryjnie wyniosła 50,4%, a u ich dzieci – 48,8%. Natomiast w grupie ciężarnych zakażonych HIV skuteczność oszacowano na 57,7%. U dzieci kobiet zakażonych HIV nie stwierdzono statystycznie istotnego efektu ochronnego szczepionki.
W badaniu potwierdzono korzystny profil bezpieczeństwa TIV. W grupie zaszczepionej – częściej niż w grupie placebo – obserwowano jedynie reakcje miejscowe. Jednak odczyny te miały na ogół umiarkowany lub łagodny przebieg. Podanie szczepionki nie zwiększyło ryzyka zgonu płodu lub powikłań u żywo urodzonych noworodków.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że TIV jest bezpieczna i immunogenna u ciężarnych zakażonych i niezakażonych HIV i zapewnia częściową ochronę przez zachorowaniem na grypę. Podobny efekt ochronny przez pierwsze 24 tygodnie życia obserwuje się u dzieci kobiet niezakażonych HIV, które otrzymały szczepionkę w czasie ciąży.
Dr n. med. Ernest Kuchar (Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych UM we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Wakcynologii) tak skomentował opisane badanie: Kobiety ciężarne oraz niemowlęta należą do grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu grypy oraz rozwoju jej powikłań. Zapobieganie grypie nabiera szczególnego znaczenia w przypadku dodatkowych czynników ryzyka, np. niedoboru odporności. Jednocześnie szczepionki przeciwko grypie nie są zarejestrowane do stosowania u niemowląt, które nie ukończyły 6. miesiąca życia. Wyniki opisanego badania wskazują, że za pomocą powszechnie dostępnych szczepień możemy uniknąć co drugiego przypadku grypy we wspomnianych istotnych grupach ryzyka. Publikacja dostarcza nowych argumentów przemawiających za szczepieniami ciężarnych, szczególnie że badanie było bardzo dobrze przygotowane pod względem metodologii W warunkach polskich ciężarne są bardzo rzadko szczepione przeciwko grypie, co może wynikać z obaw o bezpieczeństwo, jak i wątpliwości dotyczących skuteczności szczepień w tej szczególnej grupie pacjentów. Rzeczywiście, jak dotąd nie było wiele wysokiej jakości dowodów pochodzących z badań klinicznych. Mam nadzieję, że obecne badanie wpłynie korzystnie na zmianę poglądów polskich lekarzy i kobiet ciężarnych.
*odsetek osób, u których po szczepieniu uzyskano ochronne miano przeciwciał, tj. ≥1:40 w teście hamowania hemaglutynacji
