Opracowała Małgorzata Ściubisz
Jak cytować: Ściubisz M.: Zapobieganie zachorowaniom na grypę. Zalecenia obowiązujące w sezonie epidemicznym 2016/2017. Med. Prakt., 2016. 12: 74–76
Skróty: ACIP – Advisory Committee on Immunization Practices, BJK – białka jaja kurzego
Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) po raz kolejny opublikował zalecenia dotyczące zapobiegania zachorowaniom na grypę za pomocą szczepień w nadchodzącym sezonie epidemicznym. Większość zmian odnosi się do szczepionek niedostępnych w Polsce, tj. „żywych” donosowych szczepionek niezawierających białek jaja kurzego (BJK). Przypominamy zatem najważniejsze zalecenia przydatne polskim lekarzom w skutecznej profilaktyce grypy.
Jaki będzie skład szczepionki przeciwko grypie w aktualnym sezonie epidemicznym?
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO) oraz Centers for Disease Control
and Prevention (CDC) szczepionki przeciwko
grypie sezonowej przygotowane na najbliższy sezon
epidemiczny, tj. 2016/2017, powinny zawierać
antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:
1) A/California/7/2009 (H1N1)pdm09
2) A/Hong Kong/4801/2014 (H3N2)
3) B/Brisbane/60/2008.
Szczepionka 4-walentna ma dodatkowo zawierać
szczep B/Phuket/3073/2013.
Kogo i kiedy szczepić przeciwko grypie?
Tak jak we wcześniejszych sezonach epidemicznych,
coroczne szczepienie zaleca się wszystkim
osobom, które ukończyły 6. miesiąc życia, chyba
że występują przeciwwskazania do szczepienia,
wśród których wymienia się tylko ciężką reakcję
alergiczną na składnik szczepionki lub po wcześniejszym
podaniu szczepionki przeciwko grypie. ACIP
zaleca obserwować wszystkie osoby szczepione
przeciwko grypie co najmniej przez 15 minut
po zabiegu, aby móc udzielić skutecznej pomocy w przypadku wystąpienia anafilaksji.
Grupy osób, którym szczególnie zaleca się szczepienie
przeciwko grypie, wymieniono w tabeli.
| Tabela. Grupy pacjentów, którym Advisory Commitee on Immunization Practices zaleca coroczne szczepienie przeciwko grypie |
|---|
| grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy – priorytet szczepień |
| dzieci w wieku od 6 miesięcy do ukończenia 5 lat (59 mies.)
osoby, które ukończyły 50. rż. chorzy na przewlekłe choroby: układu oddechowego (w tym na astmę) i sercowo-naczyniowego (z wyjątkiem nadciśnienia tętniczego), nerek, wątroby, układu nerwowego, układu krwiotwórczego oraz choroby metaboliczne (w tym na cukrzycę) osoby z upośledzeniem odporności, w tym spowodowanym leczeniem immunosupresyjnym (m.in. przeciwnowotworowym), lub zakażone HIV kobiety, które są lub będą w ciąży w czasie najbliższego sezonu epidemicznego grypy dzieci w wieku od 6 miesięcy do 18 lat leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym (co może zwiększyć u nich ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a w przypadku zachorowania na grypę) pensjonariusze placówek przewlekłej opieki pielęgnacyjnej i medycznej osoby z chorobliwą otyłością (BMI ≥40 kg/m2) |
| osoby mające bliski kontakt z grupami zwiększonego ryzyka (p. wyżej), mogące stanowić dla nich źródło zakażenia – priorytet szczepieńa |
| personel placówek ochrony zdrowia
osoby mieszkające wspólnie z dziećmi w wieku <5 lat lub osobami w wieku ?50 lat, lub opiekujące się nimi, ze szczególnym uwzględnieniem osób pozostających w bliskim kontakcie z dziećmi w wieku <6 miesięcy osoby mieszkające wspólnie z chorymi na choroby znacznie zwiększające ryzyko ciężkich powikłań grypy (p. wyżej) lub opiekujące się nimi grupy, którym szczepienie zaleca się głównie ze wskazań epidemiologicznych wszystkie dzieci (>6. mż.) i dorośli |
| grupy, którym szczepienie zaleca się głównie ze wskazań epidemiologicznycha |
| wszystkie dzieci (>6. mż.) i dorośli |
| a oprócz korzyści indywidualnych – przyp. red. |
Szczepienie najlepiej wykonać przed rozpoczęciem aktywności wirusa grypy w danej populacji, gdy tylko będzie dostępna szczepionka obowiązująca w danym sezonie. Można je jednak przeprowadzać przez cały okres epidemiczny, jeśli pacjenta nie można było zaszczepić wcześniej.
W jakim schemacie szczepić dzieci?
Dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 8 lat włącznie (tj. do 9. rż.) szczepionym przeciwko grypie sezonowej po raz pierwszy należy podać 2 dawki szczepionki, z zachowaniem co najmniej 4-tygodniowego odstępu między dawkami (p. ryc. 1).
Ryc. 1. Algorytm dawkowania szczepionki przeciwko grypie u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 8 lat
Szczepienie przeciwko grypie osób z alergią na białko jaja kurzego
W procesie produkcji szczepionek przeciwko grypie używa się wirusów namnażanych na zarodkach jaj kurzych. Wyjątkiem są szczepionki oparte na hodowli komórkowej oraz 3-walentne rekombinowane szczepionki przeciwko grypie (RIV3) – preparaty te nie są jednak dostępne w Polsce. Wyniki opublikowanych badań wskazują jednak, że u osób z alergią na BJK współczesne szczepionki przeciwko grypie zawierające owoalbuminę są na ogół dobrze tolerowane (p. ryc. 2).
Ryc. 2. Algorytm szczepienia przeciwko grypie u osób z alergią na białko jaja kurzego w wywiadzie zgodny z zaleceniami ACIP w sezonie epidemicznym 2016/2017
