Zarząd Polskiego Towarzystwa Wakcynologii (PTW) z niepokojem śledzi wypowiedzi w toczącej się publicznie w Polsce dyskusji dotyczącej wyboru szczepionki do realizacji powszechnych szczepień najmłodszych dzieci przeciwko pneumokokom w ramach polskiego Programu Szczepień Ochronnych (PSO). W ocenie Zarządu PTW wprowadzenie w Polsce powszechnego szczepienia wszystkich niemowląt i małych dzieci przeciwko pneumokokom, finansowanego z budżetu państwa, to długo oczekiwana dobra decyzja, korzystna nie tylko dla zdrowia dzieci, ale także całego społeczeństwa.
W Europie powszechne szczepienia dzieci przeciwko pneumokokom realizują i finansują 24 z 28 państw Unii Europejskiej, a ponadto Albania, Islandia, Norwegia i Szwajcaria. Te programy szczepień znacznie zmniejszyły liczbę ciężkich chorób wywoływanych przez pneumokoki nie tylko w populacji najmłodszych dzieci, ale także pośrednio dzięki efektowi odporności populacyjnej w starszych grupach wiekowych.
Zakupiona aktualnie przez Ministerstwo Zdrowia do PSO w Polsce szczepionka, zawierająca antygeny 10 najczęstszych typów pneumokoka (PCV-10), jest – podobnie jak drugi z dostępnych preparatów zawierający antygeny 13 typów (PCV-13) – szczepionką o dobrze udokumentowanej immunogenności i dużej skuteczności oraz potwierdzonym bezpieczeństwie. W Europie PCV-10 stosuje się w ramach powszechnych programów szczepień niemowląt i dzieci także w 10 innych krajach (Albania, Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Islandia, Łotwa, Holandia, Macedonia, Słowenia), a w 7 jest ona jedną z 2 zalecanych szczepionek.
W świetle wyników dostępnych badań naukowych prognozowanie skuteczności szczepionki jedynie na podstawie liczby uwzględnionych w niej serotypów okazało się niedostateczne. W licznych opublikowanych dotąd badaniach klinicznych i analizach przeprowadzonych w wielu krajach na świecie (p. piśmiennictwo na końcu dokumentu) wykazano dużą i podobną skuteczność oraz bezpieczeństwo obu dostępnych aktualnie szczepionek skoniugowanych (PCV-10 i PCV-13) w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej i zapalenia płuc w populacji dzieci do 5. roku życia. Poruszane w naukowej dyskusji różnice nie przesądzają aktualnie o zdecydowanej wyższości którejkolwiek z nich w profilaktyce ciężkich zakażeń pneumokokowych u małych dzieci w Polsce, a mogą mieć ewentualnie znaczenie perspektywiczne.
Zwracamy się z apelem do Ministra Zdrowia, aby stale prowadzić formalny i dobrze zaplanowany nadzór epidemiologiczny monitorujący występowanie inwazyjnych zakażeń pneumokokowych w Polsce wraz z identyfikacją typów pneumokoka, co w kolejnych latach realizacji PSO pozwoli w razie potrzeby odpowiednio modyfikować program szczepień finansowany ze środków publicznych i wybierać preparat optymalny do aktualnych potrzeb.
Piśmiennictwo:
1. Andrews N.J., Waight P.A., Burbidge P. i wsp.: Serotype-specific effectiveness and correlates of protection for the 13-valent pneumococcal conjugate vaccine: a postlicensure indirect cohort study. Lancet Infect. Dis., 2014; 14: 839–8462. Deceunick G., De Serres G., Boulianne N. i wsp.: Effectiveness of three pneumococcal conjugate vaccines to prevent invasive pneumococcal disease in Quebec, Canada. Vaccine, 2015; 33: 2684–2689
3. Domingues C.M.A.S., Verani J.R., Renoiner E.I.M. i wsp.: Effectiveness of ten-valent pneumococcal conjugate vaccine against invasive pneumococcal disease in Brazil: a matched case-control study. Lancet Respir. Med., 2014; 2 (6): 464–471
4. Fortunato F., Martinelli D., Cappelli M.G. i wsp.: Impact of pneumococcal conjugate universal routine vaccination on pneumococcal disease in Italian children. J. Immunol. Res., 2015; 2015: 206 757
5. Harboe Z.B., Dalby T., Weinberger D.M. i wsp.: Impact of 13-valent pneumococcal conjugate vaccination in invasive pneumococcal disease incidence and mortality. Clin. Infect. Dis., 2014; 59 (8): 1066–1073
6. Jokinen J., Rinta-Kokko H., Siira L. i wsp.: Impact of ten-valent pneumococcal conjugate vaccination on invasive pneumococcal disease in Finnish children – a population-based study. PLoS One, 2015; 10 (3): e0 120 290
7. Kaplan S.L., Barson W.J., Ling Lin P. i wsp.: Early trends for invasive pneumococcal infections in children after the introduction of the 13-valent pneumococcal conjugate vaccine. Pediatr. Infect. Dis. J., 2013; 32: 203–207
8. Moore C.E., Paul J., Foster D. i wsp.: Reduction of invasive pneumococcal disease 3 years after the introduction of the 13-valent conjugate vaccine in the Oxfordshire Region of England. J. Infect. Dis., 2014; 210: 1001–1011
9. Moore M.R., Link-Gelles R., Schaffner W. i wsp.: Effectiveness of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine for prevention of invasive pneumococcal disease in children in the USA: a matched case-control study. Lancet Respir. Med., 2016; 4 (5): 399–406
10. de Oliveira L.H., Camacho L.A., Coutinho E. i wsp.: Impact and effectiveness of 10 and 13-valent pneumococcal conjugate vaccines on hospitalization and mortality in children aged less than 5 years in Latin American Countries: a systematic review. PLos One, 2016: DOI:10.1371/journal.pone.0 166 736
11. Palmu A.A., Jokinen J., Borys D. i wsp.: Effectiveness of the ten-valent pneumococcal Haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine (PHiD-CV10) against invasive pneumococcal disease: a cluster randomised trial. Lancet, 2012; http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(12)61 854–6
12. Palmu A.A., Jokinen J., Niemien H. i wsp.: Vaccine effectiveness of the pneumococcal Haemophilus infl uenzae protein D conjugate vaccine (PhiD-CV10) against clinically suspected invasive pneumococcal disease: a cluster-randomised trial. Lancet Respir. Med., 2014; 2: 717–727
13. Steens A., Bergsaker M.A., Aaberge I.S. i wsp.: Prompt effect of replacing the 7-valent pneumococcal conjugate vaccine with the 13-valent vaccine on the epidemiology of invasive pneumococcal disease in Norway. Vaccine, 2013; 31 (52): 6232–6238
14. Su WJ., Lo HY., Chang CH. i wsp.: Effectiveness of pneumococcal conjugate vaccines of different valences against invasive pneumococcal disease among children in Taiwan. Pediatr. Infect. Dis. J., 2016; 35: e124–133
15. Tomczyk S., Lynfield R., Schaffner W. i wsp.: Prevention of antibiotic-nonsusceptible Invasive pneumococcal disease with the 13-valent pneumococcal conjugate vaccine. Clin. Infect. Dis., 2016; 62 (9): 1119–1125
16. Van der Linden M., Falkenhorst G., Perniciaro S. i wsp.: Effectiveness of pneumococcal conjugate vaccines (PCV7 and PCV13) against invasive pneumococcal disease among children under two years of age in Germany. PLoS One. 2016; 11 (8): e0 161 257
17. Verani J.R., Domingues C.M.A.S., de Moraes J.C. i wsp.: Indirect cohort analysis of 10-valent pneumococcal conjugate vaccine effectiveness against vaccine-type and vaccine-related invasive pneumococcal disease. Vaccine, 2015; 33: 6145–6148
18. De Wals P., Lefebvre B., Defay F. i wsp.: Invasive pneumococcal diseases in birth cohorts vaccinated with PCV-7 and/or PHiD-CV in the province of Quebec, Canada. Vaccine, 2012; 30: 6416–6420
19. De Wals P., Lefebvre B., Markowski F. i wsp.: Impact of 2 + 1 pneumococcal conjugate vaccine program in the province of Quebec, Canada. Vaccine, 2014; 32: 1501–1506
