Czy polski PSO można modyfikować, wprowadzając na przykład szczepionki skojarzone?

Czy polski Program Szczepień Ochronnych można modyfikować, wprowadzając na przykład szczepionki wysoce skojarzone? Czy takie postępowanie może stanowić podstawę dla stacji sanitarno-epidemiologicznych do ukarania lekarza za nieprzestrzeganie komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego?

Zgodnie z obowiązującym w Polsce Programem Szczepień Ochronnych (PSO), do szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) w 1. roku życia należą m.in. szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis oraz przeciwko Haemophilus influenzae typu b (Hib).

Wymienione antygeny wchodzą w skład 5- i 6-składnikowych szczepionek wysoce skojarzonych (typu „5 w 1” lub „6 w 1”). Ich stosowanie ułatwia realizację obowiązkowego PSO (zmniejszając liczbę wstrzyknięć i „zwalniając” miejsce dla innych szczepionek zalecanych) oraz zwiększa akceptację rodziców dla szczepień (w wyniku ograniczenia liczby wstrzyknięć i dyskomfortu dziecka). Chociaż nie są refundowane, można je podawać zgodnie z zarejestrowanymi w Polsce wskazaniami (p. Charakterystyka Produktu Leczniczego [ChPL]). Szczepionki wysoce skojarzone należą do kategorii zalecanych w PSO. Należy podkreślić, że to dokument rejestracyjny szczepionki (ChPL) rozstrzyga, czy konkretny produkt może być stosowany w naszym kraju i w jaki sposób należy to robić. PSO precyzuje przeciwko jakim chorobom zakaźnym trzeba szczepić w Polsce i do jakiego wieku dziecko powinno być optymalnie uodpornione, ale jest tylko ogólną sugestią, jak sprawnie i optymalnie realizować te szczepienia w naszej sytuacji epidemiologicznej i organizacyjnej służby zdrowia. Można go więc modyfikować, indywidualizując program szczepień w zależności od sytuacji klinicznej konkretnego dziecka, możliwości i oczekiwań jego rodziców oraz rodzaju wybranych preparatów. Niezbędne informacje lekarz znajdzie w ulotce dołączonej do szczepionki oraz w pełnej ChPL.

W odniesieniu do szczepionek wysoce skojarzonych zawierających także inaktywowane wirusy poliomyelitis (IPV) warto podkreślić, że zgodnie z wynikami badań klinicznych i opinią Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), a także zarejestrowaną ChPL, można je stosować już u 6-tygodniowego niemowlęcia. Wcześniejsze podanie pierwszej dawki IPV niż sugeruje aktualny PSO nie ma żadnych negatywnych następstw zarówno w zakresie bezpieczeństwa szczepienia, jak i jego skuteczności. Podobnie jest z podaniem dodatkowych dawek antygenu HBs (HBsAg) podczas realizacji PSO szczepionkami 6-składnikowymi (typu „6 w 1”) u niemowląt, które po urodzeniu otrzymały nieskojarzoną szczepionkę przeciwko WZW typu B.

Należy zauważyć, że już w PSO na rok 2017 zamieszczono część „A.1. Wariant szczepień z użyciem szczepionki wysoce skojarzonej DTaP-IPV-Hib”, co stanowi dodatkową podstawę formalną zastosowania tego typu szczepionek.