Planowanie szczepień u niemowląt

Jak przeprowadzić pierwszą rozmowę z rodzicami o szczepieniach niemowlęcia?

Uwaga: film nie przedstawia wszystkich zagadnień, jakie powinny być uwzględnione przy rozmowie z rodzicami o szczepieniach niemowlęcia. Należy zapoznać się z uzupełniającym komentarzem dr med. Hanny Czajki.

Skróty: DTPa-IPV-Hib-HBV - skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (bezkomórkowa),
poliomyelitis (inaktywowana), Haemophilus influenzae typu b i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, MenC – skoniugowaną szczepionka przeciwko menigkokokom grupy C, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, RV – szczepionka przeciwko rotawirusom

Umawiając się z rodzicami (opiekunami) dziecka na wizytę w celu szczepienia należy ich uprzedzić:

• o konieczności zarezerwowania na tę wizytę około godziny, ponieważ po kwalifikacji do szczepienia w gabinecie lekarskim i jego wykonaniu w gabinecie zabiegowym (punkcie szczepień) dziecko powinno pozostać jeszcze ok. 30 minut pod obserwacją pielęgniarki w związku z ryzykiem wystąpienia niepożądanych reakcji poszczepiennych. Zalecenie to dotyczy wszystkich szczepień, także realizowanych w późniejszym wieku dziecka
• o możliwości złagodzenia bólu podczas szczepienia poprzez karmienie dziecka tuż przed szczepieniem i w jego trakcie (pokarmem naturalnym, wodnym roztworem glukozy lub sacharozy), a u dzieci >3. miesiąca życia poprzez znieczulenie kremem Emla nałożonym na miejsce wkłucia ok. 60 minut przed zabiegiem.

Informując rodziców (opiekunów) dziecka w trakcie pierwszej wizyty związanej ze szczepieniem, na co mają zwrócić uwagę po podaniu szczepionki DTPa-IPV-Hib-HBV, PCV i RV, należy uwzględnić:

• możliwość wystąpienia gorączki w ciągu 2-3 dni po szczepieniu i związaną z tym konieczność podania odpowiednich leków przeciwgorączkowych dostosowanych do wieku dziecka (<3. mż. – paracetamol, >3. mż. ibuprofen i/lub paracetamol);
• konieczność obserwacji zachowania dziecka ze względu na możliwość wystąpienia niepokoju, senności, braku łaknienia oraz odczynów miejscowych (obrzęk, zaczerwienienie i tkliwość w miejscu podania szczepionki).

Wymienione objawy występują stosunkowo często, w odróżnieniu od rzadkich niepożądanych reakcji poszczepiennych, takich jak:

• nieutulony płacz dziecka
• zespół hipotoniczno-hiporeaktywny (dziecko blade, wiotkie, nieobecne)
• temperatura ≥40,5^οC
• drgawki.

Należy poinformować rodziców (opiekunów), aby skontaktowali się z lekarzem w przypadku stwierdzenia u dziecka w okresie poszczepiennym niepokojących objawów lub utrzymywania się podwyższonej temperatury ciała mimo podania leków przeciwgorączkowych. Rodzice muszą także wiedzieć, że większość objawów chorobowych obserwowanych u dzieci w okresie poszczepiennym nie ma bezpośredniego związku z wykonanym szczepieniem, lecz jest to wyłącznie związek czasowy.

Podczas drugiej wizyty związanej ze szczepieniami (po skończeniu 8. tyg.ż.) można rozpocząć profilaktykę zakażeń meningokokowych grupy C. Pierwszą dawkę szczepionki MenC można podać jednocześnie z drugimi dawkami szczepionek DTPa-IPV-Hib-HBV, PCV i RV lub w każdym czasie, kiedy rodzice podejmą decyzją o rozpoczęciu tej profilaktyki.

Rodzice często zadają pytanie, czy nie lepiej podać jedną dawkę szczepionki MenC po ukończeniu przez dziecko 1. roku życia. Trzeba podkreślić, że w przypadku szczepień zalecanych zapewniają one dziecku tylko ochronę indywidualną, w przeciwieństwie do szczepień obowiązkowych dających z racji ich powszechności ochronę zbiorowiskową (populacyjną). W związku z tym odraczanie szczepień MenC do 2. roku życia nie daje dziecku odporności w okresie niemowlęcym, w którym także występują zachorowania na chorobę meningokokową, a lekarz nie jest w stanie przewidzieć, czy i w jakim wieku mały pacjent będzie narażony na zakażenie.

W okresie poprzedzającym sezon zachorowań na grypę należy poinformować rodziców o możliwości uodpornienia ich dziecka przeciwko grypie po ukończeniu 6. miesiąca życia. Przed osiągnięciem tego wieku dziecko może być chronione przed zachorowaniem na tę chorobę tylko pośrednio, poprzez szczepienie domowników (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie).

W czasie rozmowy z rodzicami warto również poruszyć zagadnienia związane ze szczepieniem przeciwko krztuścowi (preparatem dTpa) osób z otoczenia dziecka (młodzieży i osób dorosłych), ponieważ istnieje ryzyko zakażenia krztuścem niemowląt, które ze względu na młody wiek nie zostały jeszcze zaszczepione przeciwko tej chorobie lub są w trakcie realizacji szczepienia pierwotnego (p. także: Rodzice, którzy planują kolejne dziecko).