Czy szczepienie 2-walentną szczepionką przeciwko HPV wpływa na ryzyko poronienia?

Data utworzenia:  11.05.2016
Aktualizacja: 12.05.2016
Omówienie artykułu: Effect of bivalent human papillomavirus vaccination on pregnancy outcomes: long term observational follow-up in the Costa Rica HPV Vaccine Trial
Panagiotou O.A. i wsp.
BMJ, 2015; 351: h4358

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Konsultował dr n. med. Andrzej Nowakowski
Skróty: CI* – przedział ufności, HPV – wirus brodawczaka ludzkiego, HPV-2 – 2-walentna szczepionka przeciwko HPV, RR* – ryzyko względne, WZW – wirusowe zapalenie wątroby

* Kryteria wyboru badań, opis procesu kwalifikacji oraz słownik podstawowych pojęć używanych w opisie badań klinicznych znajdują się na stronie internetowej Medycyny Praktycznej w zakładce Artykuły (www.mp.pl/artykuly/slownik).

Wnioski: Szczepienie 2-walentną szczepionką przeciwko HPV nie zwiększa ryzyka poronienia u kobiet, które zaszły w ciążę w okresie do 90 dni po szczepieniu. Natomiast zwiększenie ryzyka poronienia w 13.–20. tygodniu ciąży, do której doszło niezależnie od czasu pomiędzy szczepieniem a zajściem w ciążę, choć wydaje się wynikiem przeprowadzonej analizy czułości, należy ocenić w kolejnych badaniach.

Metodyka: badanie kohortowe; długookresowa (6 lat) obserwacja uczestniczek badania klinicznego z randomizacją dotycząca skuteczności klinicznej i bezpieczeństwa HPV-2 (Costa Rica HPV Vaccine Trial – CVT); okres obserwacji wyniósł łącznie 10 lat (4 lata w badaniu CVT oraz 6 lat w badaniu kohortowym)

Populacja: kobiety w wieku 18–25 lat mieszkające w prowincji Guanacaste w Kostaryce

Interwencja (ekspozycja): ≥1 dawka HPV-2 (2792 kobiety)

Kontrola: 1 – kobiety zaszczepione ≥1 dawką szczepionki przeciwko WZW typu A (2771 kobiet z grupy kontrolnej CVT), 2 – kobiety nieszczepione (2836 kobiet – dodatkowo dobrana pod względem płci i wieku grupa kontrolna), 3 – kobiety nieeksponowane na HPV-2 (5607 kobiet [szczepione ≥1 dawką szczepionki przeciwko WZW typu A + nieszczepione])

Wyniki: Badaniem objęto łącznie 8399 kobiet, u których w okresie obserwacji rozpoznano 6621 ciąż – 3227 (49%) u kobiet nieeksponowanych na HPV-2 (2507 u szczepionych przeciwko WZW typu A i 720 u kobiet nieszczepionych) oraz 3394 (51%) u kobiet szczepionych HPV-2 (w tym 381 w przypadku zajścia w ciążę w okresie ≤90 dni od szczepienia).

Przeprowadzona analiza wykazała, że w grupie szczepionej HPV-2, w porównaniu z grupą szczepioną przeciwko WZW typu A, oraz w grupie szczepionej HPV-2, w porównaniu z grupą nieszczepioną, odnotowano:

  • podobne ryzyko poronienia (definiowane jako utrata ciąży ≤20. tyg. ciąży, licząc od daty ostatniej miesiączki) w przypadku zajścia w ciążę w okresie ≤90 dni od szczepienia oraz niezależnie od czasu, jaki upłynął pomiędzy zajściem w ciążę a szczepieniem;
  • podobne ryzyko poronienia w zależności od wieku ciąży (0–6 tygodni, 7–12 tygodni, 13–20 tygodni), od wieku kobiety w momencie zajścia w ciążę (18–22 lat, 23–26 lat, 27–30 lat, >30 lat) oraz od wieku kobiety w momencie szczepienia (18–22 lat, 23–26 lat) zarówno w przypadku zajścia w ciążę w okresie ≤90 dni od szczepienia oraz niezależnie od czasu, jaki upłynął pomiędzy zajściem w ciążę a szczepieniem.

Natomiast w grupie szczepionej HPV-2, w porównaniu z grupą nieeksponowaną na HPV-2, odnotowano:

  • podobne ryzyko poronienia w przypadku zajścia w ciążę w okresie ≤90 dni od szczepienia oraz niezależnie od czasu, jaki upłynął pomiędzy zajściem w ciążę a szczepieniem;
  • podobne ryzyko poronienia w zależności od wieku ciąży (0–6 tygodni, 7–12 tygodni), od wieku kobiety w momencie zajścia w ciążę (18–22 lat, 23–26 lat, 27–30 lat, >30 lat) oraz od wieku kobiety w momencie szczepienia (18–22 lat, 23–26 lat) zarówno w przypadku zajścia w ciążę w okresie ≤90 dni od szczepienia oraz niezależnie od czasu, jaki upłynął pomiędzy zajściem w ciążę a szczepieniem;
  • o 35% (RR: 1,35 [95% CI: 1,02–1,77) większe ryzyko poronienia 13.–20. tygodnia ciąży niezależnie od czasu, jaki upłynął pomiędzy zajściem w ciążę a szczepieniem.

W przeprowadzonej dodatkowo metaanalizie danych z badania PATRICIA oraz CVT większe ryzyko poronienia u kobiet szczepionych HPV-2, w porównaniu z kobietami nieeksponowanymi na HPV-2, odnotowano również 13.–20. tygodnia ciąży (RR: 1,34 [95% CI: 1,03–1,73]).

Komentarz

dr n. med. Andrzej Nowakowski
II Oddział Ginekologii Onkologicznej Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli w Lublinie

2-walentna szczepionka przeciwko HPV (HPV-2) jest aktualnie stosowana w programach szczepień ochronnych w Wielkiej Brytanii, Holandii, Japonii, Malezji, Meksyku, Argentynie, Korei Południowej, regionach Włoch i Hiszpanii oraz na wolnym rynku w większości krajów świata. Docelową grupą dla szczepień populacyjnych są nieaktywne seksualnie nastoletnie dziewczęta, ale HPV-2 jest także zarejestrowana i stosowana u młodych kobiet w wieku rozrodczym po inicjacji seksualnej. Mimo że nie ma wskazań rejestracyjnych do szczepienia w czasie ciąży, to bezpieczeństwo HPV-2 nabiera istotnego znaczenia w kontekście potencjalnej możliwości zajścia w ciążę młodych kobiet w krótkim okresie po szczepieniu lub kontynuacji schematu szczepień we wczesnej nierozpoznanej ciąży. W niedawno opublikowanym porejestracyjnym raporcie bezpieczeństwa częstość poronień samoistnych u kobiet zaszczepionych w ciąży (w sytuacji kiedy kobieta nie wiedziała, że jest w ciąży) lub krótko przed ciążą była taka sama, jak w ogólnej populacji Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.1

Jedną z przyczyn, które zainspirowały Panagiotou i wsp. do przeprowadzenia powyższej analizy, były wyniki badań Wacholder i wsp. z 2010 roku.2 Dotyczyły one wpływu szczepienia HPV-2 na ryzyko poronienia i objęły 26 130 kobiet z dwóch badań z randomizacją (Papilloma Trial against Cancer In young Adults – PATRICIA i Costa Rica HPV Vaccine Trial – CVT),3,4 u których rozpoznano 3599 ciąż. Odsetek poronień samoistnych w całej badanej kohorcie wyniósł 11,5% w grupie HPV-2 i 10,2% w grupie kontrolnej i nie różnił się istotnie statystycznie. Jednak w podgrupie kobiet, które zaszły w ciążę w przeciągu 3 miesięcy od szczepienia HPV-2, odsetek poronień wyniósł 14,7% w grupie HPV-2, w porównaniu z 9,1% w grupie kontrolnej. Chociaż była to drugorzędowa analiza opisowa, nie pozwoliła autorom całkowicie wykluczyć zwiększonego ryzyka poronienia u kobiet, które zaszły w ciążę w ciągu 3 miesięcy od szczepienia HPV-2.

Wyniki omawianego badania potwierdzają brak ewidentnego wpływu szczepienia HPV-2 na całkowite ryzyko poronienia ciąży, niezależnie od czasu pomiędzy szczepieniem a koncepcją. Spostrzeżenia te potwierdzono, stratyfikując pacjentki względem wieku zajścia w ciążę i wieku w czasie szczepienia HPV-2. Przy stratyfikacji pacjentek względem wieku ciąży w czasie poronienia (0–6 tygodni i 7–12 tygodni) także nie odnotowano istotnych różnic ryzyka utraty ciąży. Natomiast przy analizie poronień 3.–20. tygodnia ciąży ryzyko było o 35% większe w grupie badanej. To zwiększone ryzyko może być wynikiem układu danych w przeprowadzonej obszernej analizie czułości, jednak nie można wykluczyć prawdziwej zależności przyczynowo-skutkowej. Zatem ryzyko należy ocenić w aktualnie prowadzonych analizach lub zaplanowanych na przyszłość.

Publikacja Panagiotou i wsp. to analiza dużego zbioru danych uzyskanych w ramach długookresowej obserwacji uczestniczek niezależnego (finansowanego przez amerykański National Cancer Institute) badania klinicznego z randomizacją nad skutecznością kliniczną i bezpieczeństwem szczepionki HPV-2 w kohorcie kostarykańskich kobiet. Wysublimowany protokół badania, zastosowanie kontrolnych grup zarówno kobiet szczepionych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, jak i nieszczepionych oraz dodatkowo przeprowadzone analizy czułości gwarantują wysoką jakość wniosków wysuniętych na podstawie uzyskanych wyników. Wyniki swojej analizy autorzy potwierdzili dodatkowo, przeprowadzając metaanalizę danych z badań PATRICIA i CVT.

W Polsce ze względu na brak rejestru szczepień nie ma oficjalnych danych na temat liczby i wieku kobiet szczepionych przeciwko HPV. HPV-2 jest zarejestrowana u osób >9. roku życia i szczepione są także kobiety w wieku rozrodczym. Analiza Panagiotou i wsp. stanowi istotne uzupełnienie danych na temat bezpieczeństwa HPV-2, szczególnie w zakresie zdrowia reprodukcyjnego – potwierdza brak wpływu HPV-2 na ryzyko poronienia, także w przypadku zajścia w ciążę w okresie krótszym niż 90 dni od szczepienia. Należy jednak oczekiwać dodatkowych analiz innych kohort pacjentek potwierdzających bezpieczeństwo HPV-2 w aspekcie ryzyka utraty ciąży pomiędzy 13. a 20. tygodniem. Pomimo braku dowodów na zagrożenie utratą ciąży w wyniku szczepienia HPV-2 kobietom w ciąży lub starającym się o ciążę należy zalecać odłożenie szczepienia do czasu rozwiązania.5

Piśmiennictwo do komentarza:

1. Angelo M.G., Zima J., Tavares Da Silva F. i wsp.: Post-licensure safety surveillance for human papillomavirus-16/18-AS04-adjuvanted vaccine: more than 4 years of experience. Pharmacoepidemiol. Drug Saf., 2014; 23: 456–465
2. Wacholder S., Chen B.E., Wilcox A. i wsp.: Risk of miscarriage with bivalent vaccine against human papillomavirus (HPV) types 16 and 18: pooled analysis of two randomised controlled trials. BMJ, 2010; 340: c712
3. Paavonen J., Jenkins D,, Bosch F,X, i wsp.: Efficacy of a prophylactic adjuvanted bivalent L1 virus-like-particle vaccine against infection with human papillomavirus types 16 and 18 in young women: an interim analysis of a phase III double-blind, randomised controlled trial. Lancet, 2007; 369: 2161–2170
4. Herrero R., Hildesheim A., Rodríguez A.C. i wsp.: Rationale and design of a community-based double-blind randomized clinical trial of an HPV 16 and 18 vaccine in Guanacaste, Costa Rica. Vaccine, 2008; 26: 4795–4808
5. Baril L., Rosillon D., Willame C. i wsp.: Risk of spontaneous abortion and other pregnancy outcomes in 15–25 year old women exposed to human papillomavirus-16/18 AS04-adjuvanted vaccine in the United Kingdom. Vaccine, 2015; 33: 6884–6891
Wybrane treści dla pacjenta
  • Brodawki wirusowe narządów płciowych
  • Brodawki wirusowe
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)
  • Szczepienia obowiązkowe dla podróżnych
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Południowej
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV)
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Szczepienie przeciwko meningokokom

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań