Opracowała: mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: CI – przedział ufności, DTPa-IPV-Hib – szczepionka
skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (bezkomórkowa),
polio i Haemophilus influenzae typu b, Hib – Haemophilus influenzae
typu b, MCV-Hib – skoniugowana szczepionka skojarzona przeciwko
meningokokom typu C i Hib, PCV13 – 13-walentna skoniugowana
szczepionka przeciwko pneumokokom, PRB – polirybozylrybitol
(antygen wielocukrowy Hib), NOP – niepożądany odczyn poszczepienny
Metodyka: badanie z randomizacją, próba otwarta (personel laboratorium oceniający stężenie swoistych przeciwciał nie znał przynależności pacjentów do grup)
Populacja: zdrowe niemowlęta w wieku 6–12 tygodni (śr. 59 dni; 52% chłopców) z Wielkiej Brytanii (449 dzieci) i Malty (60 dzieci)
Interwencja: podanie 3 dawek szczepionki DTPa-IPV-Hib (w 2. mż. w lewe udo, a w 3. i 4. mż. w prawe udo) i PCV-13 (w 2. mż. w lewe udo, w 4. mż. w prawe udo, a w 12. mż. w lewe ramię), a w 12. miesiącu życia szczepionki MCV-Hib (w lewe udo).
Kontrola: podanie w prawe udo 3 dawek szczepionki DTPa-IPV-Hib (w 2., 3. i 4. mż.) i PCV-13 (w 2., 4. i 12. mż.), a w lewe udo szczepionki MCV-Hib w 12. miesiącu życia.
Punkty końcowe: swoiste przeciwciała klasy IgG przeciwko zawartym w szczepionkach antygenom pneumokoka (13 typów), Hib (anty-PRB) oraz toksoidowi tężcowemu; NOP
Wyniki: Do badania zakwalifikowano łącznie 509
niemowląt: 254 przydzielono do grupy kontrolnej, a 255 do grupy eksperymentalnej (kolejne dawki
szczepienia w kończyny alternatywne).
Średnia geometryczna stężenia swoistych przeciwciał
przeciwko antygenowi Hib (anty-PRB)
była istotnie mniejsza w grupie kontrolnej (ta
sama kończyna) niż w eksperymentalnej (kończyny
naprzemienne) w 5. miesiącu (0,41 [95% CI:
0,31–0,54] vs 0,61 µg/ml [95% CI: 0,45–0,82]) i w 12. miesiącu życia (0,35 [95% CI: 0,28–0,43]
vs 0,50 µg/ml [95% CI: 0,40–0,62]). Miesiąc po podaniu
kompletnego szczepienia podstawowego w tę
samą kończynę stężenie anty-PRB było o 36%
(95% CI: 5–57) mniejsze niż w przypadku szczepienia w obie kończyny naprzemiennie. Po podaniu
dawki uzupełniającej w 12. miesiącu życia
stężenie anty-PRB było podobne w obu grupach.
Średnia geometryczna stężenia swoistych przeciwciał
przeciwko toksoidowi tężcowemu (anty-T)
była istotnie mniejsza w grupie kontrolnej (ta
sama kończyna) niż w eksperymentalnej (kończyny
naprzemienne) w 13. miesiącu życia (1,63
[95% CI: 1,4–1,9] vs 2,3 IU/ml [95% CI: 1,97–2,68]) i w 24. miesiącu życia (0,44 [95% CI: 0,37–0,52] vs
0,61 IU/ml [95% CI: 0,51–0,73]. W 5. i 12. miesiącu
stężenie anty-T było podobne w obu grupach, ale
po szczepieniu w tę samą kończynę w 13. miesiącu
życia było o 31% (95% CI: 14–44) mniejsze niż
po szczepieniu w obie kończyny naprzemiennie.
Stężenie przeciwciał przeciwko antygenom
pneumokoka (13 typów) było podobne w obu grupach
dla wszystkich punktów czasowych (w 24. mż.
było większe niż wymagany poziom 0,35 µg/ml dla
każdego typu pneumokoka u 90–100% niemowląt).
Odsetek niemowląt, u których stwierdzono
NOP, był podobny w obu grupach. Nie odnotowano
ciężkiego NOP.
Wniosek: Podawanie niemowlętom kolejnych dawek rutynowych szczepionek naprzemiennie w obie kończyny nie jest niekorzystne, a nawet może zwiększyć immunogenność niektórych antygenów.
Komentarz: Komentując badanie, Clarence Creech i Kathryn Edwards (Vanderbilt
University School of Medicine) zwrócili uwagę, że szczegóły dotyczące
podawania szczepionki mają duże znaczenie dla ostatecznej odpowiedzi
immunologicznej. Należy zatem je skrupulatnie rejestrować i oceniać w badaniach przedrejestracyjnych, a także odnotowywać w ramach rutynowej
praktyki klinicznej. Wpływ miejsca podawania szczepionek na immunogenność i zdarzenia niepożądane po szczepieniu na ogół nie jest przedmiotem badań.
Oprócz omawianego badania, w piśmiennictwie dostępna jest jeszcze
publikacja Pecka i wsp., w której wykazano, że podawanie kolejnych dawek
śródskórnej szczepionki przeciwko wściekliźnie w różne kończyny wiązało
się ze zmniejszeniem immunogenności szczepionki. Iro i wsp. w swojej pracy
uzyskali odmienne wyniki. Wyniki obu tych publikacji należy zweryfikować w dalszych badaniach.
Pełna treść komentarza - p. Medycyna Praktyczna Szczepienia, 1/2015, s. 13-14
