Torbiele wątroby to przestrzenie płynowe w wątrobie. Najczęstszym typem torbieli wątroby są torbiele proste, zazwyczaj przypadkowo wykrywane podczas USG brzucha. Zwykle nie pociągają za sobą żadnych konsekwencji zdrowotnych ani nie wymagają leczenia
Co to są torbiele wątroby?
Torbiele wątroby to przestrzenie płynowe zlokalizowane w wątrobie. Można je porównać do bańki lub balonika wypełnionego płynem. Torbiele są w większości nowotworami łagodnymi (czyli niezłośliwymi, niepowodującymi przerzutów), choć istnieją torbiele nowotworowe, czyli nowotwory złośliwe mające postać torbieli.
Istnieją dwa typy torbieli wątroby:- nienowotworowe – najczęstsze:
- wrodzone i uwarunkowane genetycznie – torbiele proste wątroby, torbiele dróg żółciowych, zwyrodnienie wielotorbielowate wątroby,
- nabyte – powstałe na skutek urazu lub zarażenia pasożytami
- nowotworowe, które są rzadkie:
- nowotwory torbielowate – torbielakogruczolak, torbielakogruczolakorak, naczyniakomięsaki
- rozpadające się, ulegające martwicy duże ogniska nowotworowe.
Torbiele proste wątroby
Torbiel prosta wątroby to najczęściej pojedyncza, okrągła lub owalna zmiana o średnicy do 10 cm, ale może występować kilka torbieli różnej wielkości. Miąższ wątroby poza torbielami jest prawidłowy. Torbiele wątroby są stosunkowo częste.
Torbiele proste wątroby zwykle nie powodują objawów i są wykrywane przypadkowo w badaniach obrazowych wykonywanych z innych powodów, np. podczas USG brzucha. Duże torbiele (powyżej 10 cm) mogą powodować ból, dyskomfort, uczucie pełności i ucisku w górnej części brzucha (nadbrzuszu). Czasem występują wzdęcie i wymioty. Wyjątkowo pojawia się żółtaczka, wodobrzusze i utrudnienie odpływu krwi przez żyły wątrobowe. Pojawienie się ostrego bólu w prawej górnej części brzucha może świadczyć o krwawieniu do torbieli.
Rozpoznanie torbieli prostych zwykle ustala się na podstawie typowych cech w badaniach obrazowych – USG lub tomografii komputerowej brzucha.
Leczenie jest wskazane wyłącznie u chorych z torbielami, które powodują objawy. Leczenie torbieli prostych polega na ich wycięciu.
Torbiele proste wątroby nie są przeciwwskazaniem do ciąży. U kobiet ciężarnych powinno się okresowo wykonywać kontrolną USG.
Wewnątrzwątrobowe torbiele żółciowe
Wewnątrzwątrobowe torbiele żółciowe to torbiele, które tworzą się już w okresie płodowym. Są rzadsze niż torbiele proste, stanowią one 3–5% wszystkich torbieli wątroby.
Objawy często pojawiają się w wieku dorosłym i zależą zwykle od zakażenia w drogach żółciowych. Należą do nich ból brzucha, gorączka, żółtaczka. Czasami jedynymi objawami są gorączka i przemijająca żółtaczka.
Rozpoznanie ustala się głównie na podstawie badań obrazowych – USG, tomografii komputerowej brzucha (TK).
Leczenie polega na usunięciu fragmentu wątroby, w której zlokalizowana jest torbiel. Po usunięciu torbiel jest przekazywana na badania histopatologiczne (pod mikroskopem), ponieważ istnieje ryzyko rozwoju raka z nabłonka dróg żółciowych.
Torbiele pourazowe
Torbiele pourazowe są wynikiem tępych urazów wątroby, bardzo rzadko powstają wskutek urazów przenikających.
Diagnostyka i objawy zależą zwykle od mechanizmu i rozległości obrażeń wątroby. Nie we wszystkich przypadkach torbieli pourazowych konieczne jest leczenie operacyjne. Czasem torbiele pourazowe mogą ulec zakażeniu, wtedy w leczeniu stosuje się tzw. drenaż zewnętrzny, czyli opróżnienie torbieli. W przypadku rozległych uszkodzeń miąższu wątroby, a zwłaszcza gdy w torbieli podczas badań stwierdzono żółć, niezbędne może być usunięcie części lub całej wątroby.
Torbiele nowotworowe
Pierwotne lub wtórne (czyli przerzuty) nowotwory torbielowate wątroby występują rzadko. Zwykle są to rozpadające się, ulegające martwicy duże ogniska nowotworowe, co ma miejsce, kiedy choroba nowotworowa trwa już od jakiegoś czasu. Najczęstsze pierwotne, czyli powstałe w wątrobie, nowotwory torbielowate to torbielakogruczolak, torbielakogruczolakorak i naczyniakomięsaki. Przerzuty do wątroby, które mogą przybierać charakter torbieli, to najczęściej przerzuty nowotworów neuroendokrynnych (powstałe z komórek produkujących hormony), nowotworów podścieliskowych przewodu pokarmowego, raka piersi i czerniaka. Rozpoznanie i leczenie zależy od typu i zaawansowania choroby nowotworowej.
Torbiele pasożytnicze
Torbiele pasożytnicze są skutkiem bytowania pasożytów w wątrobie. Głównie są to torbiele bąblowcowe. U ludzi możliwe jest zarażenie 4 gatunkami tasiemca bąblowcowego: Echinococcus granulosus (bąblowica jednojamowa, inaczej echinokokoza), Echinococcus multilocularis (bąblowica wielojamowa, inaczej alweokokoza), Echinococcus oligarthus i Echinococcus vogelii.
Objawy torbieli pasożytniczych występują tylko u części zarażonych osób i zależą od lokalizacji torbieli bąblowcowych, ich rozmiaru, stopnia rozwoju i żywotności pasożyta oraz występowania powikłań choroby. W większości przypadków echinokokoza ujawnia się pod postacią pojedynczej torbieli zlokalizowanej w wątrobie. W przypadku alweokokozy poza torbielą zlokalizowaną w wątrobie u części chorych występują zmiany poza wątrobą.
Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu torbieli bąblowcowych, szczególnie w alweokokozie, gdzie wczesne rozpoznanie i radykalne usunięcie ognisk chorobowych ma podstawowe znaczenie dla rokowania.
U chorych na alweokokozę z bardzo zaawansowanymi, mnogimi zmianami w obrębie miąższu wątroby, których nie da się wyciąć lub w przypadku gdy zaawansowanie choroby doprowadziło do niewydolności wątroby, lekarz może rozważyć wykonanie przeszczepienia wątroby.
Zwyrodnienie wielotorbielowate wątroby (policystic liver disease – PCLD)
Zwyrodnienie wielotorbielowate wątroby to choroba, która cechuje się występowaniem licznych (powyżej 20) torbieli wątroby podobnych do torbieli prostych, ale zwykle większych. Choroba może występować samodzielnie i wtedy ma najlepsze rokowanie, a jej przebieg jest zwykle bezobjawowy, albo współistnieć ze zwyrodnieniem wielotorbielowatym nerek – częściej z postacią autosomalną dominującą niż autosomalną recesywną.
Leczenie stosuje się w razie torbieli objawowych – obejmuje ono leczenie operacyjne lub aspirację przezskórną (opróżnienie torbieli poprzez nakłucie przez skórę). U chorych z nasilonymi objawami i dużą liczbą torbieli konieczne może być przeszczepienie wątroby.
Jak szybko rośnie torbiel wątroby?
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ nie ma jednoznacznych reguł dotyczących wzrostu torbieli. Torbiele mogą mieć rożne rozmiary w zależności od ich rodzaju i mechanizmu powstania. Nie każda torbiel rośnie.
Czy torbiel wątroby może się wchłonąć?
Tak, czasem może się zdarzyć, że torbiel wątroby wchłonie się, zwłaszcza niewielkich rozmiarów.
