×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Potas - rola w organizmie, wpływ na zdrowie

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Potas to ważny pierwiastek, który jest odpowiedzialny za prawidłową pracę mięśnia sercowego oraz regulację ciśnienia tętniczego krwi. Jego źródłem w diecie są produkty pochodzenia roślinnego, m.in. warzywa, świeże i suszone owoce, orzechy oraz nasiona roślin strączkowych.


Fot. pixabay.com

Jaką rolę pełni potas w organizmie?

Potas to składnik mineralny, który uczestniczy w wielu reakcjach enzymatycznych i syntezie białek ustrojowych. Pełni także istotną rolę w zapewnieniu właściwej gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie. Potas jest także niezbędny do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Uczestniczy ponadto w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz w kontroli pracy mięśni. Potas wywiera także korzystny wpływ na pracę mięśnia sercowego.

Źródła potasu w diecie

Potas jest pierwiastkiem szeroko rozpowszechnionym w produktach spożywczych.

Najwięcej tego składnika dostarczają:

  • suszone owoce
  • orzechy i nasiona
  • kakao i czekolada
  • nasiona roślin strączkowych
  • świeże warzywa i owoce.

Pewne ilości potasu znajdują się także w produktach zbożowych i mięsie.

Zobacz: Produkty bogate w potas, tabela, lista potraw bogatych w potas

Potas – dzienne zapotrzebowanie

Grupy ekspertów EFSA i WHO wskazują, że spożycie potasu powinno się kształtować na poziomie, który pozwoli na zmniejszenie ryzyka chorób, które często się wiążą z niedoborem tego składnika. Wskazuje się tu: nadciśnienie tętnicze, udar oraz chorobę niedokrwienną serca.

Zapotrzebowanie organizmu na potas uzależnione jest od pewnych czynników środowiskowych. I tak np. przebywanie w ciepłym klimacie i wzmożona aktywność fizyczna zwiększają zapotrzebowanie na potas, z uwagi na zwiększone straty tego składnika z potem. Podobnie leki o działaniu diuretycznym prowadzą do zwiększonego wydalania potasu z moczem.

Normy zapotrzebowania na potas dla osób dorosłych, niezależnie od płci i wieku, wynoszą 3500 mg/dobę. W przypadku kobiet w ciąży ustalono taki sam poziom, jak dla niebędących w ciąży. Z kolei w  normach dla kobiet karmiących uwzględniono ilość potasu znajdującą się w wydzielanym mleku, stąd normy są wyższe.

Tabela 1. Normy dziennego zapotrzebowania na potas, norma AI (Adequate Intake)
Składnik odżywczy Normy dziennego zapotrzebowania
mężczyźni w wieku ≥19 lat 3500 mg/dzień
kobiety w wieku ≥19 lat 3500 mg/dzień
kobiety w ciąży 3500 mg/dzień
kobiety karmiące 4000 mg/dzień
Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, 2020.

Jakie są normy stężenia potasu we krwi?

Badanie stężenia potasu w surowicy krwi to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych u osób zdrowych, jako rutynowe badanie kontrolne oraz w przypadku wielu chorób.

Wskazaniem do wykonania badania jest podejrzenie zmniejszonego stężenia (tzw. hipokaliemii) lub zwiększonego stężenia potasu (tzw. hiperkaliemii).

Prawidłowy poziom wynosi 3,8–5,5 mmol/l

Skutki niedoboru potasu (hipokaliemia)

Osobny artykuł: Niedobór potasu (hipokaliemia): przyczyny, objawy i leczenie

U ludzi zdrowych nie obserwuje się niedoborów potasu na tle żywieniowym.

Mogą one natomiast wystąpić u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, np. nadciśnieniem, a także u osób przyjmujących diuretyki.

Do niedoborów potasu może dochodzić także w przypadku wymiotów i biegunek. Objawy niedoboru można obserwować także u osób, które podejmują znaczny wysiłek fizyczny czy przebywają w gorącym klimacie i następuje u nich znaczna utrata wody z organizmu.

Objawami niedoboru potasu są m.in.

  • nadciśnienie
  • nadmierna utrata potasu z kości
  • osłabienie siły mięśniowej
  • zaburzenia w funkcjonowaniu nerek i
  • osłabienie pracy serca.

Dostępne badania wskazują na ujemną korelację między spożyciem potasu a ryzykiem udaru, kiedy zawartość potasu w diecie nie przekracza 3500 mg/dobę.

Wskazuje się także, że małe spożycie potasu może zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca i zawału, choć wyniki badań oceniających tą kwestię są niejednoznaczne.

W piśmiennictwie naukowym można znaleźć także doniesienia wskazujące na związek między małym spożyciem potasu a zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2.

Skutki nadmiaru potasu (hiperkaliemia)

Osobny artykuł: Nadmiar potasu (hiperkaliemia): przyczyny, objawy i leczenie

Przy prawidłowej pracy nerek u ludzi zdrowych nadmiar potasu jest wydalany z moczem, dlatego nie obserwuje się u nich skutków ubocznych nadmiernego spożycia potasu.

Do gromadzenia nadmiaru potasu w organizmie może dochodzić na przykład przy spożywaniu jego dużej ilości wraz z suplementami diety, a także w wyniku zaburzeń jego wydalania przez nerki.

Nadmiar potasu może prowadzić do zaburzeń pracy serca.

Piśmiennictwo

  1. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
  2. Larsson S.C., Orsini N., Wolk A.: Dietary potassium intake and risk of stroke: a dose-response meta-analysis of prospective studies. Stroke. 2011; 42(10): 2746–2750. doi:10.1161/STROKEAHA.111.622142.
  3. Vinceti M., Filippini T., Crippa A. i wsp.: Meta-Analysis of Potassium Intake and the Risk of Stroke. J. Am. Heart Assoc. 2016; 5(10): e004210. Published 2016 Oct 6. doi:10.1161/JAHA.116.004210
  4. Chatterjee R., Davenport C.A., Svetkey L.P. i wsp.: Serum potassium is a predictor of incident diabetes in African Americans with normal aldosterone: the Jackson Heart Study. Am. J. Clin. Nutr. 2017; 105(2): 442–449. doi:10.3945/ajcn.116.143255
18.01.2024
Wybrane treści dla Ciebie
  • Nadmiar potasu (hiperkaliemia): przyczyny, objawy i leczenie
  • Niedobór potasu (hipokaliemia): przyczyny, objawy i leczenie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta