×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zaczerwienienie oka (czerwone oko; zespół czerwonego oka)

dr n. med. Arkadiusz Pogrzebielski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego w Krakowie
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków
Scanmed, Szpital św. Rafała w Krakowie

Co to jest i jakie są przyczyny?

„Czerwone oko” (ang. red eye sydrome) jest jednym z najczęściej spotykanych objawów okulistycznych. Zwykle oznacza obecność stanu zapalnego. Zapalenie to może prowadzić do zaczerwienienia, łzawienia, pojawienia się patologicznej wydzieliny, świądu i/lub bólu oka. Pojęcie „czerwone oko” nie jest rozpoznaniem medycznym, oznacza jedynie objaw występujący w bardzo wielu chorobach oka.

W prawidłowych warunkach przez przezroczystą spojówkę gałkową widać białą twardówkę. Zaczerwienienie oczu może być skutkiem:

  • poszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych spojówki (najczęściej),
  • poszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych położonych głęboko w białej twardówce (rzadko),
  • pojawienia się krwi pod spojówką (bardzo rzadko).

Przyczyn zaczerwienienia oczu jest wiele, w tym miejscu zostaną one jedynie wymienione, natomiast szczegółowe informacje znajdują się w artykułach poświęconych poszczególnym chorobom.


Ryc. Zaczerwienienie oka (zespół czerwonego oka). 1 – w prawidłowych warunkach przez przezroczystą spojówkę widać białą twardówkę i nieliczne naczynia w spojówce i nadtwardówce, 2 – powierzchowne zaczerwienienie oka wiąże się z poszerzeniem naczyń krwionośnych w spojówce

Przyczyny zaczerwienienia oka

1. Choroby spojówek (zob. Choroby spojówki) m.in.:

2. Choroby rogówki m.in.:

  • zakaźne zapalenie rogówki (wywołane przez bakterie, wirusy, chlamydie, grzyby, pierwotniaki)
  • niezakaźne zapalenie rogówki (porażenne, związane z niedomykalnością szpary powiekowej, w przebiegu chorób układowych, w przebiegu chorób alergicznych)
  • keratopatie
  • zespół nawracających ubytków nabłonka rogówki

3. Choroby błony naczyniowej (zob. Choroby błony naczyniowej) m.in.:

4. Ostry atak zamkniętego kąta przesączania (dawniej „ostry atak jaskry”; zob. Jaskra pierwotnie zamkniętego kąta)

5. Urazy gałki ocznej (powiek, oczodołu, spojówek, rogówki, twardówki)

6. Choroby powiek (zob. Choroby powiek) m.in.:

  • nieprawidłowy wzrost rzęs,
  • podwinięcie powieki,
  • odwinięcie powieki,
  • niedomykalność szpary powiekowej,
  • zapalenie brzegów powiek,
  • jęczmień.

7. Choroby twardówki m.in.:

8. Choroby oczodołu (zob. Choroby oczodołu) m.in.:

9. Klasterowe bóle głowy

Jak często występuje?

Lista przyczyn zaczerwienienia oczu jest bardzo długa, dlatego szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych chorób i stanów umieszczono w odrębnych artykułach. Wśród osób z objawem „czerwonego oka” najczęściej spotyka się chorych z zapaleniem spojówek.

Jak się objawia?

W przypadku zaczerwienienia oczu należy zadać sobie następujące pytania:

  • Od kiedy obecne jest zaczerwienienie?

Nagłe pojawienie się zaczerwienienia wskazuje na rozpoczynający się proces chorobowy.

  • Czy zaczerwienieniu oka towarzyszą inne objawy?

Pilnej konsultacji wymagają następujące objawy towarzyszące zaczerwienieniu oka:

  • pogorszenie/utrata widzenia,
  • nadwrażliwość na światło,
  • pojawienie się kół tęczowych wokół źródeł światła,
  • nagłe pojawienie się podwójnego widzenia,
  • silny ból oka z towarzyszącym bólem głowy.

Patrząc w lustro przy dobrym oświetleniu, należy się zastanowić, jakiego rodzaju jest zaczerwienienie oka:

  1. powierzchowne – największe nasilenie zaczerwienienia widoczne jest w obwodowej części worka spojówkowego; ten rodzaj zaczerwienienia oznacza poszerzenie naczyń krwionośnych w spojówce, co wskazuje na proces zapalny toczący się na powierzchni gałki ocznej; z reguły wymaga konsultacji specjalisty, ale niekoniecznie w trybie pilnym (wystarczy zgłosić się do okulisty w ciągu 1–2 dni);
  2. głębokie (rzęskowe) – wokół rąbka rogówki (zob.: Budowa narządu wzroku) widoczna jest sinoczerwona obwódka; oznacza to, że poszerzone są naczynia krwionośne w twardówce, co wskazuje na proces zapalny toczący się wewnątrz gałki ocznej; pojawia się w chorobach rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego; wymaga pilnej konsultacji;
  3. mieszane – obecne jest zarówno poszerzenie naczyń spojówki, jak i naczyń w twardówce wokół rąbka rogówki; wymaga pilnej konsultacji.

Warto zastanowić się, czy dominuje któryś z objawów:

  • dyskomfort i wydzielina w oku – wskazuje najczęściej na zakażenie;
  • świąd – wskazuje najczęściej na choroby alergiczne;
  • nasilające się w ciągu dnia pieczenie – wskazuje najczęściej na zespół suchego oka;
  • zaczerwienienie, obrzęk powiek – wskazuje najczęściej na stany zapalne powiek.

Kombinacja objawów może pomóc w ustaleniu przyczyny zaczerwienienia.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Pilnej konsultacji specjalisty lub pomocy na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych w tym samym dniu wymagają osoby z zaczerwienieniem oka:

  • po urazach mechanicznych (ciało obce w oku, uderzenie, otarcie oka itp.)
  • lub chemicznych (oparzenia oka),
  • z istotnym, nagłym pogorszeniem/utratą widzenia (należy sprawdzić widzenie po zasłonięciu każdego oka osobno),
  • z pojawieniem się kół tęczowych wokół źródeł światła w silnie bolesnym oku z towarzyszącym bólem głowy i pogorszeniem ostrości widzenia (zwykle oznacza to ostry atak zamkniętego kąta przesączania [dawniej „ostry atak jaskry”]; przy porównaniu napięcia gałek ocznych przez powieki stwierdza się, że chore oko jest „twarde jak kamień”),
  • z nagłym wystąpieniem podwójnego widzenia,
  • z nagłym pojawieniem się wytrzeszczu,
  • z zaczerwienieniem rzęskowym lub mieszanym,
  • z zaczerwienieniem, zakażeniem oka u pacjentów noszących soczewki kontaktowe.
  • Konsultacji specjalisty w ciągu 1–2 dni od pojawienia się objawów wymagają osoby:

    • z powierzchownym zaczerwienieniem spojówek,
    • ze stanami zapalnymi spojówek, takimi jak pospolite zakażenia, alergiczne zapalenia spojówek lub zapalenie spojówek na tle zespołu suchego oka,
    • z chorobami powiek,
    • z zapaleniem nadtwardówki, zapaleniem twardówki.

    Stanem, który można spróbować leczyć za pomocą leków dostępnych w aptekach bez recepty, jest wylew podspojówkowy. Objawia się on żywoczerwonym kolorem i uniesieniem spojówki. Nie towarzyszą mu inne objawy (np. pogorszenie widzenia, wydzielina w oczach). Krew może pojawić się pod spojówką samoistnie (np. u chorych z miażdżycą lub skokami ciśnienia tętniczego) lub nawet po drobnych urazach spowodowanych na przykład pocieraniem oka. To, co dla chorego stanowi dramatyczny obraz, jest pod względem klinicznym mało istotnym zjawiskiem, które nie stanowi dla pacjenta żadnego zagrożenia. Proces wchłaniania się krwi spod spojówki zajmuje kilka tygodni. Wskazana jest normalizacja i kontrola ciśnienia tętniczego oraz stosowanie leków zawierających substancje uszczelniające naczynia (np. dostępne bez recepty pochodne rutyny).

    W przypadku zakraplania oczu należy pamiętać, że spojówki mogą reagować zaczerwienieniem w przypadku nadwrażliwości, zwłaszcza na krople zawierające środki konserwujące. Zaczerwienienie może być także związane z działaniem kropli używanych przez pacjentów do „wybielenia” oczu (są to tzw. sympatykomimetyki; zbyt częste ich stosowanie prowadzi do stałego zaczerwienienia oczu), jak również działaniem niektórych leków przeciwjaskrowych (np. analogów prostaglandyny); zob. Jaskra: leczenie farmakologiczne.

    Jak lekarz stawia diagnozę?

    Z reguły zebranie wywiadu i szczegółowe badanie okulistyczne są wystarczające do postawienia rozpoznania.

    Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadza badanie okulistyczne. Obejmuje ono:

    • ocenę ostrości wzroku osobno prawego i lewego oka,
    • badanie ruchomości gałek ocznych we wszystkich kierunkach spojrzenia,
    • badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na powieki, spojówkę, wygląd rogówki (jej gładkość, przezierność, obecność osadów zapalnych na śródbłonku), głębokość przedniej komory, ciecz wodnistą, wygląd tęczówki, kształt źrenic i ich reakcje na światło,
    • badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego,
    • badanie dna oka po uprzednim rozszerzeniu źrenicy.

    Jakie są sposoby leczenia?

    Sposoby leczenia poszczególnych chorób wykraczają poza możliwości opisu w tym artykule. Znajdują się one przy omówieniu poszczególnych chorób.

    Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

    Szczegółowe informacje znajdują się w omówieniu poszczególnych chorób.

    Co należy robić po zakończeniu leczenia?

    Szczegółowe informacje znajdują się w omówieniu poszczególnych chorób.

    Co robić, aby uniknąć zachorowania?

    Szczegółowe informacje znajdują się w omówieniu poszczególnych chorób.

    W przypadku chorób zakaźnych należy zachować kilka podstawowych reguł:

    • po każdym dotknięciu okolic oczu należy starannie umyć ręce,
    • nie wolno dzielić z domownikami wspólnych ręczników (można je zastąpić papierowymi) czy pościeli,
    • nie należy używać tych samych przyborów do makijażu co inni,
    • w czasie zakażenia nie wolno nosić soczewek kontaktowych, a zakażone soczewki należy wyrzucić wraz ze stosowanym płynem do ich pielęgnacji,
    • nie należy stosować wspólnie tych samych kropli/maści do oczu.

29.03.2017
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta