Przetrwały ból pooperacyjny

23.07.2021
dr n. med. Magdalena Kocot-Kępska
Prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu
Członek Executive Board, European Pain Federation EFIC
Zakład Badania i Leczenia Bólu UJ CM, Kraków

Przetrwały ból pooperacyjny to patologiczny, przewlekły ból utrzymujący się po operacji pomimo wygojenia się tkanek.

Kryteria rozpoznania przetrwałego bólu pooperacyjnego zaproponowane przez Wernera i Kongsgaarda w 2014 roku obejmują ból:

  1. rozwijający się lub nasilający po procedurze chirurgicznej
  2. trwający przynajmniej 3–6 miesięcy i znacznie wpływający na jakość życia
  3. stanowiący kontynuację ostrego bólu pooperacyjnego lub rozwijający się po okresie bezbólowym
  4. zlokalizowany w miejscu operowanym, zgodnie z zakresem unerwienia nerwu w miejscu operowanym lub rzutujący się dermatomalnie (po zabiegu w obrębie tkanek głębokich lub trzewnych)
  5. którego inne przyczyny zostały wykluczone (np. nawrót nowotworu, miejscowy stan zapalny).

Najczęściej występujące rodzaje przetrwałego bólu pooperacyjnego; ból po:

  • amputacji
  • torakotomii
  • mastektomii
  • cholecystektomii
  • nieskutecznej operacji kręgosłupa z powodu dyskopatii
  • histerektomii
  • operacjach przepukliny pachwinowej
  • alloplastyce stawu biodrowego.

Czynniki wpływające na rozwój przetrwałego bólu pooperacyjnego:

  1. związane z pacjentem:
    młodszy wiek, płeć żeńska, czynniki genetyczne, czynniki psychiczne, depresja, lęk, katastrofizowanie, nasilenie bólu przedoperacyjnego, stres, brak wsparcia socjalnego
  2. związane z zabiegiem operacyjnym:
    rodzaj znieczulenia, stopień uszkodzenia tkanek, anatomiczne miejsce operacji, czas trwania zabiegu, technika zabiegu (laparoskopowa vs otwarta), okołooperacyjne uszkodzenie nerwów
  3. związane z leczeniem:
    nasilenie bólu pooperacyjnego, rodzaj analgezji okołooperacyjnej, następowa radio- lub chemioterapia.

Przetrwały ból pooperacyjny najczęściej ma charakter bólu neuropatycznego, ale wraz z czasem jego trwania może wystąpić jego komponent ośrodkowy, funkcjonalny.

Metody zapobiegania:

  • precyzyjna, oszczędzająca, małoinwazyjna technika chirurgiczna
  • w przypadku zabiegów w obrębie klatki piersiowej – techniki oszczędzające n. międzyżebrowe i n. międzyżebrowo-ramienny
  • okołooperacyjne postępowanie anestezjologiczne; potwierdzono skuteczność metod, do których należą:
       o znieczulenie zewnątrzoponowe
       o blokady n. obwodowych
       o ciągła infiltracja rany pooperacyjnej
       o dożylne wlewy lidokainy
  • jakość uśmierzania bólu ostrego:
       o analgetyki nieopioidowe, opioidy
       o COX-2 inhibitory, GKS, gabapentynoidy, ketamina, deksmedetomidyna – dotychczas nie udowodniono jednoznacznych korzyści z okołooperacyjnego podawania tych leków w prewencji przetrwałego bólu pooperacyjnego.

Leczenie:

  • wielokierunkowe z uwzględnieniem metod psychologicznych
  • uwzględniające mechanizm i nasilenie bólu.

Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Zwyrodnienie stawu kolanowego – choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego
  • Urazy stawu kolanowego, uraz w obrębie kolana
  • Ból kolana
  • Artroskopia kolana
  • Ból podczas oddawania moczu (mikcji)
  • Kolano skoczka

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Patronat