Czy podczas pandemii COVID-19 należy zmodyfikować pozostałe zasady profilaktyki przed podróżą zagraniczną?

12.08.2020
dr n. med. Agnieszka Wroczyńska1, dr n. med. Anna Kuna1, dr n. med. Weronika Rymer2
1 Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, Gdański Uniwersytet Medyczny
2 Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Jak cytować: Wroczyńska A., Kuna A., Rymer W.: Podróże zagraniczne podczas pandemii COVID-19. Med. Prakt., 2020; 7-8: 147–156, 164

Skróty: CDC – Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, EASA – European Union Aviation Safety Agency, ECDC – European Centre for Disease Prevention and Control, IATA (Middle East respiratory syndrome coronavirus) – wirus bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej, MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, NaTHNaC – National Travel Health Network and Centre, SARS-CoV(-2) (severe acute respiratory syndrome coronavirus [2]) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej (2), UE – Unia Europejska, WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia

Czy podczas pandemii COVID-19 należy zmodyfikować pozostałe zasady profilaktyki przed podróżą zagraniczną?

Podczas pandemii COVID-19 niezależnie od profilaktyki zakażenia SARS-CoV-2 należy zwrócić szczególną uwagę na pozostałe elementy przygotowania medycznego zalecane przed podróżą, zwłaszcza w przypadku wyjazdu do tropiku i regionów o złych warunkach sanitarnych. Szczepienia ochronne, chemioprofilaktyka malarii oraz metody profilaktyki nieswoistej minimalizują ryzyko zachorowania w podróży i w obecnej sytuacji chronią podróżnego nie tylko przed bezpośrednimi konsekwencjami klinicznymi infekcji, ale także przed ryzykiem kontaktu z osobami zakażonymi SARS-CoV-2 w razie konieczności korzystania z placówek opieki zdrowotnej za granicą oraz z problemami formalnymi podczas transportu i przekraczania granic, takimi jak bezwzględny zakaz wstępu na lotnisko dla osób z gorączką i wynikające z tego uniemożliwienie wylotu lub powrotu do kraju.

W marcu br. WHO wydała stanowisko, zgodnie z którym szczepienia ochronne są jednym z priorytetowych działań opieki zdrowotnej w czasie pandemii COVID-19. Szczególną uwagę WHO zwraca na rutynowe szczepienia przeciwko pneumokokom i grypie sezonowej w grupach podatnych na zachorowanie. W przygotowaniu medycznym do wyjazdów zagranicznych trzeba uwzględnić to, że grypa stanowi obecnie najczęstszą chorobę osób podróżujących, spośród tych, którym można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne (ryc. 1). WHO dotychczas zalecała uodpornienie przeciwko grypie podróżnych należących do grup zwiększonego ryzyka powikłań i ciężkiego przebiegu tej choroby, jednak biorąc pod uwagę aktualną sytuację epidemiologiczną oraz podobieństwo objawów grypy i COVID-19, szczepienie powinno się proponować wszystkim osobom planującym podróż, u których nie występują przeciwwskazania do szczepienia. W odniesieniu do podróży na półkulę południową należy zwrócić uwagę na różnice w sezonowości grypy w tej części świata oraz skład szczepionki zalecanej przez WHO w tym regionie.


Ryc. 1. Ryzyko chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne – wartości pokazują orientacyjne ryzyko zachorowania dla osoby dorosłej w ciągu miesiąca podróży zagranicznej (na podstawie 27. poz. piśmiennictwa, zmodyfikowane)

Wybór pozostałych szczepień powinno się uzależniać od analizy ryzyka związanego z sytuacją epidemiologiczną w regionie docelowym, charakteru i długości wyjazdu oraz wskazań wynikających ze stanu zdrowia podróżnego. Pacjentowi należy także zaproponować szczepienia wymagane od przybywających do danego państwa, zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi WHO Ustalając indywidualny kalendarz szczepień dla osoby planującej obecnie podróż do tropiku, trzeba zwrócić uwagę na możliwość zwiększonego zagrożenia endemicznymi chorobami infekcyjnymi w związku z utrudnieniami w prowadzeniu programów zwalczania chorób tropikalnych podczas pandemii COVID-19 .

Piśmiennictwo:

  1. European Centre for Disease Prevention and Control: Considerations for travel-related measures to reduce spread of COVID-19 in the EU/EEA. ECDC, Stockholm, 2020. https:// www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/considerations-travel-related-measures-reduce-spread-covid-19-eueea (dostęp: 23.07.2020)
  2. International Air Transport Association: Restarting aviation following COVID-19 medical evidence for various strategies being discussed as at 09 June 2020 IATA Medical Advisory Group. https://www.iata.org/contentassets/f1163430bba94512a583eb6d6b24aa56/ covid-medical-evidence-for-strategies-200 609.pdf (dostęp: 23.07.2020)
  3. Centers for Disease Control and Prevention: Global COVID-19 pandemic notice. https:// wwwnc.cdc.gov/travel/notices/warning/coronavirus-global (dostęp: 05.06.2020)
  4. World Health Organization: Updated WHO recommendations for international traffic in relation to COVID-19 outbreak. https://www.who.int/news-room/articles-detail/ updated-who-recommendations-for-international-traffic-in-relation-to-covid-19-outbreak (dostęp: 29.02.2020)
  5. Vaidya R., Herten-Crabb A., Spencer J. i wsp.: Travel restrictions and infectious disease outbreaks. J. Travel Med., 2020; doi: 10.1093/jtm/taaa050
  6. European Centre for Disease Prevention and Control: Resurgence of reported cases of COVID-19 in the EU/EEA, the UK and EU candidate and potential candidates – 2 July 2020. ECDC, Stockholm, 2020
  7. European Centre for Disease Prevention and Control: Considerations for infection prevention and control measures on public transport in the context of COVID-19. Stockholm, ECDC, 29.04.2020. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/covid-19-prevention-and-control-measures-public-transport (dostęp: 23.07.2020)
  8. World Health Organization: Advice on the use of masks in the context of COVID-19. Interim guidance. 05.06.2020. https://apps.who.int/iris/handle/10 665/331 693 (dostęp: 23.07.2020)
  9. Chiodini J.: COVID-19 and the impact on malaria. Travel Med. Infect. Dis., 2020; 35: 101 758; doi: 10.1016/j.tmaid.2020.101 758
  10. Nghochuzie N.N., Olwai Ch.O., Udoakang A.J. i wsp.: Pausing the fight against malaria to combat the COVID-19 pandemic in Africa: is the future of malaria bleak? Front Microbiol., 2020; 11: 1476; doi: 10.3389/fmicb.2020.01 476
  11. Vasquez-Chavesta A., Morán-Marinos C., Rodrigo-Gallardo P.K. i wsp.: COVID-19 and dengue: pushing the peruvian health care system over the edge. Travel Med. Infect. Dis., 2020; 36: 101 808; doi: 10.1016/j.tmaid.2020.101 808
  12. Junfang C., Hanqing H., Wei C. i wsp.: Potential transmission of SARS-CoV-2 on a flight from Singapore to Hanghzou, China: an epidemiological investigation. Travel. Med. Infect. Dis., 2020; 36: 101 816; doi: 10.1016/j.tmaid.2020.101 816
  13. Nir-Paz R., Grotto I., Strolov I. i wsp.: Absence of in-flight transmission of SARS-CoV-2 likely due to use of face masks on board. J. Travel Med., 2020; https://doi.org/10.1093/ jtm/taaa117
  14. Eldin C., Lagier J.C., Mailhe M., Philippe Gautret P.: Probable aircraft transmission of Covid-19 in-flight from the Central African Republic to France. Travel Med. Infect. Dis., 2020; 35: 101 643; doi: 10.1016/j.tmaid.2020.101 643
  15. Bourns L., Meghani H., Finkelstein M. i wsp.: Lack of COVID-19 transmission on an international flight. CMAJ, 2020; 192: E410; doi: 10.1503/cmaj.75 015
  16. European Union Aviation Safety Agency, European Centre for Disease Prevention and Control: COVID-19 Aviation Health Safety Protocol. Operational guidelines for the management of air passengers and aviation personnel in relation to the COVID-19 pandemic. Issue No: 02 – Issue date: 30/06/2020 (https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/ covid-19-aviation-health-safety-protocol)
  17. Kuna A., Gajewski M., Stańczak J. i wsp.: Evaluation of knowledge and use of the malaria prevention measures among the patients of the Department of Tropical and Parasitic Diseases University Center of Maritime and Tropical Medicine, Gdynia, based on a questionnaire performed in the years 2012–20. Przegl. Epidemiol., 2017; 71: 33–44
  18. World Health Organization: Regional Office for Europe: Guidance on routine immunization services during COVID-19 pandemic in the WHO European Region. 20.03.2020. https:// www.euro.who.int/en/health-topics/communicable-diseases/hepatitis/publications/2020/ guidance-on-routine-immunization-services-during-covid-19-pandemic-in-the-who-european-region, -20-march-2020 (dostęp: 23.07.2020)
  19. Rocklöv J., Sjödin H., Wilder-Smith A.: COVID-19 outbreak on the Diamond Princess cruise ship: estimating the epidemic potential and effectiveness of public health countermeasures. J. Travel Med., 2020; 27: taaa030; doi: 10.1093/jtm/taaa030
  20. Hogan A., Jewell B., Sherrard-Smith E. i wsp.: The Lancet Global Health Potential impact of the COVID-19 pandemic on HIV, tuberculosis, and malaria in low-income and middle-income countries: a modelling study. https://doi.org/10.1016/S2214-109X(20)30 288–6
  21. Goeijenbier M., van Genderen P., Ward B.J. i wsp.: Travellers and influenza: risks and prevention. J. Travel Med., 2017; 24: taw078. https://doi.org/10.1093/jtm/taw078
  22. Wroczyńska A., Rymer W.: COVID-19 – co nowego. Med. Prakt., 2020; 5: 112–133
  23. Matkowska-Kocjan A., Wroczyńska A.: Szczepienia ochronne przeciwko chorobom związanym z podróżami zagranicznymi w codziennej praktyce lekarza POZ. Med. Prakt. Szczepienia, 2020, 2 (w druku)
  24. U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention. Order Under Sections 361 & 365 of the Public Health Service Act (42 U.S.C. 264, 268) and 42 Code of Federal Regulations Part 70 (Interstate) and Part 71 (Foreign): No Sail Order and Other Measures Related to Operations https://www.cdc.gov/quarantine/pdf/ No-Sail-Order-Cruise-Ships-Second-Extension_07_16_2020-p.pdf (dostęp: 19.07.2020)
  25. Farnham A., Röösli M., Blanke U. i wsp.: Streaming data from a smartphone application: A new approach to mapping health during travel. Travel Med. Infect. Dis., 2018; 21: 36–42; doi: 10.1016/j.tmaid.2017.11.005
  26. Chu D., Akl E., Duda S. i wsp. Physical distancing, face masks, and eye protection to prevent person-to-person transmission of SARS-CoV-2 and COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Lancet, 2020; https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31 142–9
  27. Steffen R.: Travel vaccine preventable diseases—updated logarithmic scale with monthly incidence rates. J. Travel Med., 2018; 25. https://doi.org/10.1093/jtm/tay046

Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
  • Test combo – grypa, COVID-19, RSV
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?
Aktualna sytuacja epidemiologiczna w Polsce Covid - aktualne dane

COVID-19 - zapytaj eksperta

Masz pytanie dotyczące zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19)?
Zadaj pytanie ekspertowi!