×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Leki przeciwcukrzycowe

dr n. med. Barbara Katra
Klinika Chorób Metabolicznych UJ CM, Kraków

Obecnie w leczeniu cukrzycy stosuje się leki z 6 grup.

Metformina

Metformina dostępna jest pod wieloma nazwami handlowymi różnych producentów.

Metformina poprawia metabolizm węglowodanów m.in. przez hamowanie wątrobowej produkcji glukozy i zwiększenie wrażliwości tkanek obwodowych na działanie insuliny (zmniejszenie insulinooporności). Metformina powoduje też zmniejszenie masy ciała, poprawę stężenia lipidów we krwi i wykazuje działanie ochronne na serce (kardioprotekcyjne). Metforminę stosuje się w leczeniu cukrzycy typu 2 samą lub w skojarzeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi i/lub insuliną, można ją też stosować do leczenia stanu przedcukrzycowego (nieprawidłowa glikemia na czczo, nietolerancja glukozy) i zespołu policystycznych jajników.

Leczenie cukrzycy typu 2 należy zacząć od diety cukrzycowej, zwiększenia aktywności fizycznej i stosowania metforminy. Lek ten produkowany jest w tabletkach do stosowania 2–3 razy na dobę albo w saszetkach oraz w tabletkach o przedłużonym działaniu do stosowania jedynie raz dziennie, po kolacji. Metforminę należy wprowadzać do leczenia stopniowo, aby zmniejszyć możliwe działania niepożądane, głównie ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, bóle brzucha, gazy, biegunka i metaliczny posmak w ustach. Jeżeli takie objawy wystąpią, można zmniejszyć dawkę leku albo zamienić na preparat innej firmy. Jest to lek o bardzo pozytywnym wpływie na organizm i nie należy go z błahych powodów odstawiać.

Metformina jest bardzo bezpieczna, nie powoduje niedocukrzeń, ponieważ nie nasila wydzielania insuliny przez trzustkę. Należy pamiętać, że metformina reguluje metabolizm glukozy w organizmie i jej pełne działanie w postaci zmniejszenia glikemii pojawia się po około 2 tygodniach stosowania. Nie należy przyjmować tabletki metforminy w sposób interwencyjny, tzn. gdy stężenie glukozy we krwi jest duże, to przyjmuje się tabletkę i liczy na szybką normalizację – metformina nie działa tak szybko.

Przeciwwskazaniami do stosowania metforminy są: ciężka niewydolność nerek lub wątroby, zespół uzależnienia od alkoholu, ciężka niewydolność serca, ciężka przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i zespół bezdechu sennego.

Pochodne sulfonylomocznika

Jest to grupa leków, z których w Polsce dostępne są trzy: gliklazyd, glimepirydglipizyd.

Pochodne sulfonylomocznika obniżają glikemię przez zwiększenie produkcji insuliny przez trzustkę, wpływają też na metabolizm glukozy w różnych narządach. Stosuje się je w postaci tabletek. Bardzo skutecznie zmniejszają stężenie glukozy, ale mogą wywoływać niedocukrzenia (hipoglikemie). Należy je przyjmować rano, przed śniadaniem. Lekarz odpowiednio dobierze preparat i określi dawkę leku. Pochodne sulfonylomocznika można stosować same lub w skojarzeniu z metforminą i innymi lekami przeciwcukrzycowymi.

Głównym działaniem niepożądanym pochodnych sulfonylomocznika jest niedocukrzenie, mogą też powodować przyrost masy ciała. Przeciwwskazania do ich stosowania to: ciężka niewydolność wątroby lub nerek.

Akarboza

Akarboza to lek przeciwcukrzycowy w postaci tabletek, hamujący wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i w ten sposób zmniejszający glikemię. Może być stosowany w terapii wielolekowej razem z metforminą i innymi lekami przeciwcukrzycowymi. Podaje się ją 2–3 razy na dobę przed posiłkami. Do działań niepożądanych należą wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów, niekiedy biegunka. Objawy te są bardziej nasilone, jeśli chory nie przestrzega zaleceń dietetycznych. Przeciwwskazaniem do stosowania akarbozy jest ciężka niewydolność nerek i wątroby.

Leki inkretynowe

Leki inkretynowe zwiększają wydzielanie insuliny przez trzustkę, hamują opróżnianie żołądka z pokarmów. Zmniejszają one stężenie glukozy we krwi oraz masę ciała. Do działań niepożądanych należą nudności, brak apetytu, czasem wymioty. Do leków inkretynowych należą dwie podgrupy.

Pierwsza podgrupa to leki pobudzające receptor GLP 1 (Leki inkretynowe to nowa grupa leków, w Polsce jeszcze nie znalazły się na listach refundacyjnych, dlatego są mało popularne: dulaglutyd, eksenatyd, liksysenatyd, liraglutyd). Są one podawane są w iniekcjach, podskórnie. Stosuje się je w skojarzeniu z metforminą i/lub pochodnymi sulfonylomocznika.

Druga podgrupa to inhibitory DPP-4 (tzw. gliptyny), podawane doustnie Leki inkretynowe zwiększają wydzielanie insuliny przez trzustkę, hamują opróżnianie żołądka z pokarmów, dając uczucie sytości, i oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy, hamując apetyt. Zmniejszają stężenie glukozy we krwi oraz masę ciała. Do objawów ubocznych należą nudności, brak apetytu, czasem wymioty.

W postaci tabletek (linagliptyna, saksagliptyna, sitagliptyna, wildagliptyna). Niektóre z nich są też dostępne w postaci preparatów złożonych zawierających dodatkowo metforminę w tej samej tabletce.

Leki inkretynowe to nowa grupa leków, które w Polsce jeszcze nie znalazły się na listach refundacyjnych, dlatego są mało popularne.

Inhibitory SGLT2

Inhibitory SGLT2 (tzw. flozyny lub gliflozyny; dapagliflozyna, empagliflozyna, kanagliflozyna) to grupa leków zwiększająca wydalanie glukozy z moczem. Efektem jest obniżenie glikemii, masy ciała oraz ciśnienia tętniczego. Flozyny w postaci tabletek należy stosować raz dziennie. Zwykle stosuje się je w skojarzeniu z metforminą. Ponieważ flozyny zwiększają ilość glukozy wydalanej w moczu, mogą być przyczyną infekcji dróg moczowych i rodnych, dlatego podczas ich stosowania zalecana jest szczególna dbałość o higienę.

Pochodne tiazolidynodionu

Jedynym obecnie dostępnym lekiem z grupy pochodnych tiazolidynodionu (czyli tzw. glitazonów) jest pioglitazon. Zmniejsza on insulinooporność i przez to zmniejsza stężenie glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi. Lek przyjmuje się doustnie raz na dobę. Pioglitazon zwykle stosuje się w skojarzeniu z metforminą. Lek może powodować zatrzymywanie wody w organizmie, dlatego nie wolno go stosować u osób z niewydolnością serca.

22.11.2017
Wybrane treści dla Ciebie
  • Kwasica mleczanowa
  • Kwasica ketonowa
  • Cukrzyce wtórne
  • Neuropatia cukrzycowa
  • Szczegółowe zalecenia dietetyczne w stanie przedcukrzycowym
  • Niedocukrzenie (hipoglikemia)
  • Utrwalona cukrzyca noworodkowa
  • Cukrzycowa choroba nerek (CChN; dawniej nefropatia cukrzycowa)
  • Cukrzyca u kobiet w ciąży
  • Cukrzyca ciążowa – rozpoznanie, normy, skutki, poród, leczenie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta