Tabela 1.17-1. Najczęstsze przyczyny przewlekłego kaszlu

Przyczyna

Towarzyszące objawy, rodzaj kaszlu, plwocina

spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła (najczęstsza przyczyna kaszlu)

przewlekły nieżyt nosa ze spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną; często alergia w wywiadach; towarzyszące przewlekłe zapalenie zatok przynosowych; plwocina najczęściej śluzowa, objaw „kostki brukowej” na tylnej ścianie gardła

astma lub (znacznie rzadziej) eozynofilowe zapalenie oskrzeli

napad kaszlu może być wywoływany przez ekspozycję na swoiste lub nieswoiste czynniki, takie jak alergeny, zimne powietrze, wysiłek fizyczny; często występuje w nocy; towarzyszą duszność i świsty; dobra odpowiedź na leki rozkurczające oskrzela i glikokortykosteroidy wziewne; plwocina śluzowa, bywa podbarwiona na żółto (dużo eozynofilów)

refluks żołądkowo-przełykowy

najczęściej występuje zgaga i inne objawy dyspeptyczne, choć może nie być żadnych objawów ze strony przewodu pokarmowego, czasem towarzyszy chrypka lub dysfonia; poprawa po zastosowaniu inhibitora pompy protonowej, czasem dopiero po kilku miesiącach leczenia

przebyte zakażenie górnych dróg oddechowych

zwykle etiologia wirusowa, zwykle ustępuje do 8 tyg., ale może trwać do kilku miesięcy (np. w krztuścu)

przewlekłe zapalenie oskrzeli lub POChP

w wywiadach palenie tytoniu i częste zakażenia układu oddechowego; największe nasilenie nad ranem i zaraz po przebudzeniu; ustępuje często po odkrztuszeniu śluzowej wydzieliny

rozstrzenie oskrzeli

duża ilość odkrztuszanej plwociny, zwłaszcza rano, często ropnej, barwy żółtozielonej

przyjmowanie ACEI

kaszel suchy; ustępuje wkrótce po odstawieniu leku, ale czasem dopiero po kilku tygodniach

zapalenie płuc, ropień płuca, gruźlica, choroby śródmiąższowe, nowotwory

objawy choroby podstawowej, zależne od stopnia jej zaawansowania

niewydolność lewokomorowa, zwężenie zastawki mitralnej

kaszel zazwyczaj w nocy, napadowy, zwykle suchy; trzeszczenia nad dolnymi polami płucnymi, możliwe świsty; w obrzęku płuc różowa, pienista wydzielina; objawy ze strony układu krążenia; znacznie powiększony przedsionek lewy lub poszerzona tętnica płucna może uciskać na nerw krtaniowy wsteczny i w ten sposób wywoływać chrypkę

kaszel idiopatyczny oraz psychogenny

bardzo rzadko, nie udaje się znaleźć przyczyny organicznej

Przyczyną przewlekłego kaszlu może być podrażnienie dróg oddechowych przez dym tytoniowy, pyły i drażniące gazy lub ciało obce, a także podrażnienie przewodu słuchowego zewnętrznego (rzadko; spowodowane przez woskowinę, ciało obce, stan zapalny).