Opracowali: Karolina Moćko, prof. dr hab. n. med. Piotr Rozentryt
Skróty: ACEI – inhibitory konwertazy angiotensyny, ACR – wskaźnik albumina/kreatynina, ARB – blokery receptora angiotensynowego, eGFR – oszacowana wielkość przesączania kłębuszkowego, ETZ – enzymatyczna terapia zastępcza, IQR – rozstęp międzykwartylowy, lizo-Gb3 – deacylowana forma globotriaozylosfingozyny, LVM – masa lewej komory, MR – rezonans magnetyczny
Populacja: 7 pacjentów płci męskiej (mediana wieku w momencie oceny wynosiła 24 lata [14–26 lat]) z klasyczną chorobą Fabry’ego, którzy rozpoczęli leczenie agalzydazą beta w dzieciństwie.
Opis metody: Grupę badaną stanowili pacjenci płci męskiej z klasyczną chorobą Fabry’ego uczestniczący w badaniu z randomizacją FIELD (2008–2015; NCT00701415), w którym oceniano skuteczność 5-letniego leczenia różnymi dawkami agalzydazy beta u dzieci (0,5 mg/kg mc co 2 tyg. vs 1 mg/kg mc co miesiąc; w omawianym badaniu powyższe dawki leków otrzymywało odpowiednio 3 i 4 pacjentów). W badaniu FIELD nie stwierdzono znamiennej różnicy między grupami pod względem skuteczności leczenia. Wszyscy pacjenci kontynuowali leczenie po zakończeniu badania, a wszyscy oprócz jednego przeszli na zatwierdzony schemat leczenia agalzydazą beta (1 mg/kg mc co 2 tyg.) po 9 latach (mediana; IQR: od 8,3 roku do 10 lat). Po 10 latach od rozpoczęcia leczenia badacze ocenili wyniki obrazowania serca (echokardiografii i MR), obrazowania mózgu (za pomocą MR), dane elektrofizjologiczne i biochemiczne u tych pacjentów i porównali je z danymi nieleczonych pacjentów płci męskiej cierpiących na tą samą postać choroby (n=23, mediana wieku 22 lata; IQR: 13–27 lat). Dane nieleczonych pacjentów zebrano z klinicznej bazy danych jednego z ośrodków medycznych, które brały udział w badaniu FIELD. Wyjściową charakterystykę populacji przedstawiono w tabeli 1.
Wyniki: W grupie leczonych pacjentów zaobserwowano, że albuminuria występowała rzadziej i była mniej nasilona, w porównaniu z nieleczonymi (ACR 0,4 mg/mmol [mediana]; IQR: 0–8,8 mg/mmol vs ACR 3,7 mg/mmol [mediana]; IQR: 0–248 mg/mmol; p = 0,02). U 3 pacjentów w nieleczonej grupie główną przyczyną diagnostyki w kierunku choroby Fabry’ego były niewydolność serek i/lub znaczny białkomocz.
Czynność nerek oceniano za pomocą eGFR. Badane grupy nie różniły się znamiennie pod względem tego wskaźnika (116 ml/min/1,73 m2 (mediana; IQR: 92–132) vs 116 ml/min/1,73 m2 (mediana; IQR: 46–165; p = 0,96). Należy jednak zauważyć, że chorzy, którzy otrzymywali badany lek mieli prawidłowy eGFR, podczas gdy u 7 (30%) nieleczonych chorych eGFR był nieprawidłowy – występowała u nich zarówno obniżona czynność nerek (zdefiniowana jako eGFR <90 ml/min/1,73 m2 [4 chorych]), jak i hiperfiltracja (zdefiniowana jako eGFR >140 ml/min/1,73 m2 [3 chorych]).
W grupie leczonych chłopców stwierdzono także znamiennie mniejszą masę mięśnia lewej komory (LVM) w echokardiografii (80 g/m2 vs 94 g/m2 [mediany]; p = 0,02), jak i w MR (53 g/m2 vs 68 g/m2 [mediany]; p = 0,02). W grupie nieleczonych chorych zaobserwowano także częstsze występowanie innych nieprawidłowości w zakresie pracy serca – bloku prawej odnogi pęczka Hisa (31% vs 0%) i bradykardii zatokowej (definiowanej jako częstotliwość rytmu serca w spoczynku poniżej 60 uderzeń na minutę; 52% vs 14%). U żadnego z pacjentów nie zaobserwowano zwłóknienia mięśnia sercowego.
Grupy nie różniły się pod względem objawów neurologicznych (mózgowych). Zajęcie mózgu było minimalne w obu grupach, a zmiany w istocie białej (stopnia 1 według Fazekasa) występowały częściej u nieleczonych pacjentów (27,3% vs 14,3%), jednak różnica między grupami nie osiągnęła istotności statystycznej. W grupie nieleczonej odnotowano lakunarny udar mózgu (u jednego pacjenta) i mikrokrwawienia (u jednego pacjenta).
