Choroba Pompego jest uwarunkowana mutacjami genu alfa-1,4-glukozydazy, których następstwem jest niedobór enzymu kwaśnej alfa-glukozydazy (GAA) i w efekcie gromadzenie się glikogenu w lizosomach komórek, głównie mięśni szkieletowych. W komórkach mięśni dochodzi także do innych zmian histopatologicznych, m.in. zaburzenia struktury miofibryli oraz powstawania wakuoli autofagicznych. Dotychczas opisano ponad 500 wariantów patogennych genu GAA. U pacjentów z późną postacią choroby (late onset Pompe disease – LOPD) najczęściej wykrywa się wariant c.32-13T>G. Dotychczas nie ustalono jednoznacznych korelacji genotypowo-fenotypowych u chorych z LOPD.
Kulessa i wsp. w swoim badaniu przeanalizowali zmiany histopatologiczne w mięśniach szkieletowych pacjentów z LOPD, poszukując korelacji poszczególnych zmian z obrazem klinicznym i genotypem GAA.
Od 53 osób z LOPD (29 kobiet i 24 mężczyzn) pobrano wycinki mięśni przed rozpoczęciem enzymatycznej terapii zastępczej. Mediana czasu od pierwszych objawów do wykonania biopsji wynosiła 5 lat (zakres 0–26 lat).
Autorzy wykazali, że zmianami, które w największym stopniu odzwierciedlają zaawansowanie procesów patologicznych w mięśniach szkieletowych są zwłóknienie oraz liczba wakuoli autofagicznych, a także liczba dużych pustych wakuoli i stopień nagromadzenia glikogenu. Badania immunohistochemiczne potwierdziły związek między zwiększoną ekspresją markerów autofagii i większym uszkodzeniem struktury mięśni.
Opisane zmiany świadczą o istotnej roli autofagocytozy w chorobie Pompego. Korelacja zwłóknienia ze stopniem uszkodzenia mięśni wskazuje natomiast na przebudowanie tkanki łącznej w zaawansowanym stadium choroby. Autorzy zwracają uwagę, że stopień zaawansowania zmian patologicznych w badanej grupie pacjentów z późną postacią choroby był mniejszy niż opisywany w postaci młodzieńczej, co prawdopodobnie ma związek z częściowo zachowaną aktywnością GAA.
Nie stwierdzono istotnego związku między zaawansowaniem uszkodzenia struktury mięśni i czasem trwania choroby, aktywnością GAA, poziomem kinazy kreatynowej ani wiekiem pacjenta w czasie biopsji.
W celu oceny korelacji fenotypowo-genotypowych autorzy zaszeregowali warianty patogenne wykryte w badanej grupie (dane dostępne dla 37 osób) pod względem ciężkości fenotypu zgodnie z klasyfikacją Pompe Disease Mutation Database. Następnie pacjenci zostali podzieleni na grupy w zależności od fenotypów związanych z poszczególnymi wariantami genu GAA.
| Tabela 1. Podział wariantów patogennych wykrytych w badanej grupie pod względem ciężkości fenotypu wg Pompe Disease Mutation Database (opracowano na podstawie danych ze strony http:// www.pompevariantdatabase.nl/). |
||
|---|---|---|
| Fenotyp o dużym nasileniu objawów | Fenotyp o mniejszym nasileniu objawów | Fenotyp o nieznanym nasileniu objawów |
| c.525delT | c.-32-13T>G | c.1478C>T |
| c.794delG | c.1655T>C | 536bpdel |
| c.1076-1G>A | c.1495T>A | c.2407C>T |
| c.1548G>A | c.307T>G | delecja IVS16+102_IVS17+31 |
| c.2078_2079insA | c.925G>A | c.1127delGGinsC |
| c.2608C>T | c.1942G>A | |
| c.1822 | c.2055C>A | |
| c.118C>T | c.1829C>T | |
| c.2242G>T | c.1064T>C | |
| c.271delG | c.1075 G> | |
| c.118C>T | c.655G>A | |
