Największe odsetki odnotowano w przypadku guzów mózgu (18,2% w grupie wiekowej 60-69 lat), nowotworów jamy ustnej, gardła i jajnika (od 16% do blisko 18,3% w grupach wiekowych od 50-79 lat) oraz w przypadku raka żołądka (16%-18% w grupach wiekowych od 30 do 79 lat).
Według Maringe i wsp. (Maringe, 2020) w Wielkiej Brytanii w przypadku raka płuca opóźnienie rozpoznania przełożyło się na zwiększenie liczby zgonów o 1235-1372 (15,3-16,6%) i utratę około 21 000 lat życia.
W Polsce, w okresie kwiecień–maj 2020 roku, również zaobserwowano spadek liczby wykonywanych badań mutacji w genie EGFR w stosunku do analogicznego okresu roku 2019 o 21,64%, a w porównaniu z okresem styczeń–luty roku 2020 o 24,72%. Liczba przeprowadzonych badań oceniających ekspresję PD-L1 w stosunku do tego samego okresu 2019 roku spadła o 14,72%, a w stosunku do stycznia i lutego roku 2020 o 25,27%.
W związku z tym Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (PTOK) opracowało specjalne zalecenia postępowania w kontekście pandemii SARS-CoV-2.
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej – podsumowanie
- Zalecenia postępowania w zakresie przeciwnowotworowego leczenia systemowego w okresie pandemii SARS-CoV-2 nie są oparte na wynikach prospektywnych badań i w największym stopniu uwzględniają obserwacje dotyczące postępowania w przypadku innych zakażeń oraz opinie ekspertów.
- Najważniejszym elementem postępowania jest przeciwdziałanie szerzeniu się zakażenia według typowych zasad zalecanych w sytuacjach zagrożenia epidemicznego.
- Systemowe leczenie przeciwnowotworowe powinno być prowadzone według ogólnie przyjętych zasad.
- Prowadzenie leczenia systemowego według ogólnie przyjętych zasad dotyczy także postępowania w przypadku powikłań leczenia.
- Szczególnie istotne jest prowadzenie leczenia systemowego według ogólnie przyjętych zasad w przypadku postępowania o założeniu radykalnym.
- Przerywanie lub zaniechanie kontynuowania systemowego leczenia o założeniu radykalnym w sytuacji pandemii SARS-CoV-2 nie ma naukowego uzasadnienia.
- Rozpoczynanie systemowego leczenia uzupełniającego może być w ściśle uzasadnionych sytuacjach klinicznych zastąpione ścisłą obserwacją. Należy rozważyć stosowanie jednej spośród możliwych do wykorzystania metod lub skrócenie długości całego leczenia.
- Postępowanie w ramach systemowego leczenia przeciwnowotworowego o założeniu paliatywnym powinno być kontynuowane, przy czym możliwe jest modyfikowanie schematów i dawek (według odpowiednich zasad postępowania wskazanych przez zespoły ekspertów lub towarzystwa naukowe) w zależności od indywidualnych sytuacji.
- Modyfikowanie systemowego leczenia przeciwnowotworowego stosowanego z założeniem paliatywnym może obejmować szersze korzystanie z leków w postaciach doustnych lub wykorzystanie leczenia metronomicznego.
- Stosowanie profilaktyczne leków przeciwwirusowych nie ma uzasadnienia naukowego.
- Stosowanie profilaktyki granulopoetynami w czasie stanu zagrożenia epidemicznego powinno dotyczyć chorych z grupy pośredniego ryzyka wystąpienia gorączki neutropenicznej.
- W przypadku podejrzenia COVID-19 u chorego przed przyjęciem w ośrodku onkologicznym należy wykluczyć infekcję SARS-CoV-2 zgodnie z obowiązującymi zaleceniami Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Ministerstwa Zdrowia.
Piśmiennictwo:
1. Gil M., Błach J., Krawczyk P. i wsp. Kwalifikacja do programu lekowego B6 chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w czasie pandemii COVID-1. Onkol. Prakt. Klin., 20202. Lee L.Y.W., Cazier J.-B., Angelis V. i wsp.: COVID-19 mortality in patients with cancer on chemotherapy or other anticancer treatments: a prospective cohort study. Lancet, 2020; 395: 1919–1926
3. Luo J., Rizvi H., Preeshagul I.R. i wsp. COVID-19 in patients with lung cancer. Ann. Oncol., 2020; 31: 1386–1396
4. Maringe C., Spicer J., Morri M. i wsp.: The impact of the COVID-19 pandemic on cancer deaths due to delays in diagnosis in England, UK: a national, population-based, modelling study. Lancet Oncol., 2020; 21: 1023–1034
5. Sud A., Torr B., Jones M.E. i wsp.: Effect of delays in the 2-week-wait cancer referral pathway during the COVID-19 pandemic on cancer survival in the UK: a modelling study. Lancet Oncol., 2020; 21: 1035–1044
6. Wysocki P.J., Kwinta Ł., Potocki P. i wsp. Leczenie systemowe pacjentów z rozpoznaniem choroby nowotworowej w kontekście pandemii SARS-CoV-2 - stanowisko Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. Onkol. Prakt. Klin. Edu., 2020; 6 (2):57–68