Kompleksy immunologiczne to cząsteczki powstałe z połączenia antygenu z przeciwciałami, czasem dodatkowo z tzw. dopełniaczem.
Antygen to substancja, która ma zdolność wywołania odpowiedzi układu odpornościowego oraz łączenia się z przeciwciałami.
Przeciwciała to najważniejsze cząsteczki układu odpornościowego mające zdolność do łączenia się z antygenem. Przeciwciała biorą udział w ochronie organizmu przed zakażeniami, a w niektórych sytuacjach mogą odpowiadać za rozwój stanów chorobowych.
Dopełniacz (inaczej komplement) jest jednym z elementów układu odpornościowego, współdziała z przeciwciałami. Zadaniem kompleksów jest hamowanie lub pobudzanie odpowiedzi immunologicznej.
W niektórych chorobach kompleksy immunologiczne mogą się odkładać w ścianach drobnych naczyń krwionośnych skóry, nerek, stawów i prowadzić do uszkodzenia tychże narządów.
Wyróżnia się dwa typy reakcji patologicznych zależnych od działania kompleksów.
Typ pierwszy polega na powstawaniu reakcji patologicznej w miejscu podania lub wniknięcia antygenu, np. po wstrzyknięciu antygenu (leku) do krwi, w której krążą przeciwciała zdolne do połączenia się z tym antygenem, po 4–8 godzinach w miejscu wstrzyknięcia rozwija się stan zapalny, charakteryzujący się powstaniem rumienia, obrzęku, a w niektórych przypadkach martwicy skóry.
Innym przykładem tego typu reakcji jest tzw. zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych - płuco rolników, choroba stolarzy i pracowników papierni, choroba robotników produkujących środki piorące, gorączka młynarzy, choroba browarników, choroba serowarów, choroba drwali odkorowujących klony, choroba hodowców gołębi, choroba hodowców pieczarek. W przypadku wymienionych chorób antygenami są cząsteczki pyłów organicznych znajdujących się w powietrzu środowiska pracy (np. pleśnie, białka występujące w wydalinach ptaków, bakterie, mikrospory promieniowców itp.).
Pyły organiczne poprzez wdychanie dostają się do oskrzelików i pęcherzyków płucnych, w których łączą się z przeciwciałami wytworzonymi w trakcie poprzedniego kontaktu z tymi antygenami. Wytworzone kompleksy zapoczątkowują stan zapalny w pęcherzykach płucnych.
Typ drugi reakcji to krążące we krwi kompleksy, które odkładają się w różnych tkankach, inicjując w nich procesy zapalne. Ten typ reakcji prowadzi między innymi do rozwoju tzw. choroby posurowiczej. Objawy kliniczne występują po okresie 4–14 dni od podania tzw. białka obcogatunkowego, np. surowicy przeciwtężcowej.
Odkładanie się kompleksów immunologicznych w naczyniach krwionośnych skóry, stawów, kłębuszków nerkowych może prowadzić do rozwoju niektórych typów kłębuszkowego zapalenia nerek, tocznia układowego, zapalenia naczyń, reumatoidalnego zapalenia stawów.
Materiałem, w którym oznacza się kompleksy immunologiczne jest krew. Badanie nie wymaga wcześniejszego specjalnego przygotowania badanego. Tak jak w innych badaniach laboratoryjnych krew pobiera się na czczo.
Jakie są przeciwwskazania do badania?
Nie ma przeciwwskazań do wykonania badania.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania?
Prawidłowa procedura pobierania krwi zabezpiecza chorego oraz personel medyczny przed możliwością zakażenia.
Jedyne możliwe zdarzenia niepożądane to wystąpienie niewielkiego wynaczynienia krwi w okolicach miejsca przekłucia naczynia krwionośnego (siniak). Objaw ten zmniejsza uciśnięcie bezpośrednio po zabiegu miejsca nakłucia.