×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Informacja dla pacjentów na temat programu Narodowego Funduszu Zdrowia leczenia biologicznego ciężkiej astmy

dr n. med. Iwona Damps-Konstańska
Klinika Alergologii
Katedra Pneumonologii i Alergologii
Gdański Uniwersytet Medyczny

Astma jest chorobą niejednorodną, o wielu przyczynach i zróżnicowanym przebiegu. Część pacjentów objawów astmy alergicznej doświadcza od dzieciństwa i zna czynniki, które nasilają przebieg choroby, np. narażenie na kurz czy kontakt ze zwierzętami. Pewna grupa chorych na ciężką astmę to osoby, u których astma wystąpiła w wieku dorosłym, nie obserwują nasilenia choroby przy ekspozycji na alergeny, a często cierpią z powodu przewlekłego zapalenia zatok obocznych nosa (często z polipami).

Podstawowymi lekami w terapii astmy są wziewne glikokortykosteroidy, które działają przeciwzapalnie. Leki te stosuje się często w połączeniu z długo działającymi lekami rozszerzającymi oskrzela. Leki wziewne umożliwiają dobrą kontrolę objawów astmy u większości chorych. Aby sprawdzić czy astma jest dobrze kontrolowana można wykonać m.in. Test Kontroli Astmy.

Kiedy chory powinien być skierowany do ośrodka prowadzącego diagnostykę i leczenie chorych na astmę ciężką lekami biologicznymi?

Około 10% chorych na astmę nie uzyskuje kontroli astmy pomimo regularnego stosowania zoptymalizowanego leczenia (w praktyce tzw. leczenie o maksymalnej intensywności) oraz opanowania czynników współistniejących mogących zaostrzać chorobę (np. unikanie przez chorego ekspozycji na alergeny, na które jest uczulony). Sytuację taką nazywamy astmą ciężką. Astma ciężka to także astma, której objawy nasilają się po zmniejszeniu dużych dawek leków.

Określenie maksymalna intensywność leczenia oznacza leczenie zgodne z 4 lub 5 stopniem (wg Światowej Inicjatywy na rzecz Zwalczania Astmy [GINA]), czyli stosowanie co najmniej dużych dawek glikokortykosteroidów wziewnych w połączeniu z długo działającymi lekami rozszerzającymi oskrzela lub dodatkowo zastosowanie innych leków kontrolujących (długo działające leki antycholinergiczne, doustne leki przeciwleukotrienowe).

Brak kontroli astmy nie zawsze wynika z ciężkiego przebiegu choroby, lecz może się wiązać z występowaniem chorób współtowarzyszących, narażeniem na czynniki środowiskowe lub zawodowe i brakiem stosowania się do zaleceń lekarskich. Chorzy z podejrzeniem ciężkiej postaci astmy powinni pozostawać pod opieką specjalistów (alergolog lub pneumonolog).

Podsumowując, jeśli astma pozostaje niekontrolowana pomimo stosowania przez chorego, zgodnie z zaleceniami lekarskimi, dużych dawek glikokortykosteroidów wziewnych wraz z innymi lekami kontrolującymi astmę oraz po wykluczeniu chorób współistniejących powodujących ciężki przebieg choroby, chory powinien być skierowany do ośrodka prowadzącego diagnostykę i leczenie chorych na astmą ciężką lekami biologicznymi.

Gdzie prowadzi się leczenie biologiczne astmy ciężkiej

Leki biologiczne stanowią substancje czynne, uzyskiwane za pomocą technik biotechnologicznych, z hodowli in vitro z żywych komórek. Leki biologiczne stosowane obecnie w leczeniu ciężkiej astmy to przeciwciała monoklonalne, takie leczenie prowadzi się w wybranych ośrodkach w ramach tzw. programu lekowego. Lista ośrodków, w których prowadzony jest program lekowy „Leczenie chorych z ciężką postacią astmy” (załącznik B44) znajduje się na stronie: https://www.mp.pl/pacjent/astma/astma-ciezka/mapa. Obecnie chorzy mają dostęp do leczenia biologicznego w 96 ośrodkach w całej Polsce.

Komu przysługuje refundacja leczenia lekami biologicznymi?

Zgodnie z opisem programu lekowego (na dzień 01.09.2023) leczenie w programie jest refundowane w przypadku występowania dwóch lub więcej epizodów zaostrzeń astmy w roku wymagających stosowania systemowych glikokortykosteroidów (tj. podawanych doustnie lub dożylnie) lub zwiększania dawek tych leków w przypadku ich przewlekłego stosowania. W programie nie mogą być leczeni chorzy, którzy palą tytoń. Ponadto dla niektórych grup chorych istnieją inne szczegółowe wymogi. W ciągu lat zakres leczenia oferowanego w ramach programu lekowego istotnie się zmienił. Warunki włączenia do programu lekowego są aktualizowane zgodnie z obowiązującym obwieszczeniem Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, możliwe jest stosowanie kolejnych leków biologicznych. Dlatego, jeśli w przeszłości chory nie spełniał kryteriów pozwalających włączyć leczenie biologiczne, warto aby był ponownie skonsultowany przez specjalistę pod kątem włączenia do programu lekowego. Od 1 stycznia 2023 r. informacje o treści poszczególnych programów lekowych (w tym załącznik B44) publikowane są na stronie: https://www.gov.pl/web/zdrowie/obwieszczenia-ministra-zdrowia-lista-lekow-refundowanych przy każdym obwieszczeniu.

Leki biologiczne do leczenia astmy ciężkiej zarejestrowane w Polsce

W Polsce do leczenia astmy ciężkiej zarejestrowano następujące leki biologiczne: omali-zumab, mepolizumab, reslizumab, benralizumab i dupilumab. Cztery z tych leków: oma-lizumab, mepolizumab, benralizumab i dupilumab są obecnie refundowane i można je stosować w leczeniu astmy ciężkiej w ramach programu lekowego zgodnie z załącznikiem B44. Wybór leku zależy od postaci choroby, i powinien być poprzedzony pogłębioną diagnostyką różnicową, zgodnie z aktualnymi wytycznymi.

Konsultacja w ośrodku zajmującym się leczeniem biologicznym - jak się przygotować?

Przed konsultacją w ośrodku zajmującym się leczeniem biologicznym należy przygotować dokumentację zawierającą:

  • informację o stosowanym leczeniu przewlekłym (koniecznie z dawkami stosowanych leków) - dokumentację związaną z zaostrzeniami choroby wraz z dawkami i okresem stosowania doustnych glikokortykosteroidów, karty informacyjne z hospitalizacji z powodu zaostrzeń czy dokumenty potwierdzające wizyty na szpitalnych oddziałach ratunkowych
  • wyniki badań wykonanych w przeszłości: testów skórnych, oznaczenia swoistych IgE, badań morfologii krwi obwodowej, a także badań obrazowych klatki piersiowej (RTG czy tomografia komputerowa).

Specjalista kwalifikujący do programu lekowego poprosi także o informację o ogólnym stanie zdrowia, chorobach współistniejących oraz konsultacjach innych specjalistów np. laryngologa. W ośrodku zostanie przeprowadzona ocena ciężkości astmy oraz tzw. fenotypu choroby. Warunki kwalifikacji do leczenia różnią się dla poszczególnych leków stosowanych w programie lekowym. Do leczenia omalizumabem mogą zostać zakwalifikowani pacjenci powyżej 6. roku życia z ciężką, niekontrolowaną astmą z alergią na alergeny całoroczne potwierdzoną punktowymi testami skórnymi lub testami swoistego IgE. Do leczenia mepolizumabem lub benralizumabem kwalifikują się chorzy powyżej 18. roku życia z ciężką, oporną na leczenie astmą eozynofilową. Dupilumab jest w programie lekowym stosowany u chorych powyżej 18. roku życia z ciężką, oporną na leczenie astmą z zapaleniem typu 2 charakteryzującym się liczbą granulocytów kwasochłonnych we krwi na poziomie ≥350 komórek/µl (lub ≥150 komórek/µl, jeżeli systematycznie, przez okres 6 miesięcy przed kwalifikacją z powodu braku kontroli astmy chory przyjmował doustnie leki sterydowe). Dupilumab jest także stosowany u chorych powyżej 12. roku życia z ciężką, niekontrolowaną astmą z zapaleniem typu 2 charakteryzującym się liczbą eozynofiliów we krwi na poziomie ≥150 komórek/µl oraz z alergią na alergeny całoroczne potwierdzoną punktowymi testami skórnymi lub testami swoistego IgE, Wybór leku zależy od lekarza specjalisty kwalifikującego do programu lekowego.

Jak przebiega leczenie astmy ciężkiej lekami biologicznymi?

Wszystkie leki stosowane w programie lekowym podaje się we wstrzyknięciach podskórnych. Pacjenci powinni być obserwowani co najmniej przez 2 godziny po pierwszym podaniu leku. Jeśli pierwsze podanie leku było dobrze tolerowane po drugim, trzecim i czwartym podaniu, leku pacjenta należy obserwować przez 30 minut. Leczenie można kontynuować w warunkach domowych, jeśli lekarz i pacjent uznają to za właściwe. Badania kontrolne przeprowadza się w ośrodku co najmniej raz na 4 miesiące. W programie konieczne są tzw. punkty kontrolne, kiedy przeprowadza się ocenę skuteczności dotychczasowego leczenia i podejmuje decyzję o kontynuacji lub zaprzestaniu dalszego leczenia. Ma to miejsce po 24., 52., 104. i każdym kolejnym 52. tygodniu leczenia, Czas leczenia w programie określa lekarz prowadzący na podstawie kryteriów wyłączenia opisanych w programie lekowym.

20.10.2023
Zobacz także
  • Astma ciężka (oporna na leczenie)
Wybrane treści dla Ciebie
  • Próba prowokacyjna z alergenem
  • Astma zawodowa
  • Inne badania wykonywane u chorych na astmę
  • Astma oskrzelowa u dzieci
  • Próba rozkurczowa u chorych na astmę
  • Badania radiologiczne
  • Próba wysiłkowa
  • POChP a astma - podobieństwa i różnice
  • Densytometria u chorych na astmę
  • Zespoły hipereozynofilowe
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta