Zasady dawkowania leków
Leki przeciwko astmie należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Informacje o tym, jak dawkować leki powinny się znaleźć w pisemnym planie postępowania w astmie, opracowanym wspólnie z lekarzem prowadzącym. Większość tych leków należy przyjmować regularnie za pomocą inhalatorów. Do tej grupy należą:
- glikokortykosteroidy wziewne, przyjmowane zwykle 2 razy dziennie. Niektóre z nich można stosować raz dziennie. To najważniejsze leki stosowane w astmie. Jeżeli lekarz zalecił stosowanie glikokortykosteroidu wziewnego, należy przyjmować go regularnie i nie zapominać o kolejnych dawkach.
Pamiętaj
Nie ma potrzeby stosowania leku o stałych godzinach. Jeżeli zapomnisz przyjąć lek rano, możesz przyjąć go kilka godzin później. Po inhalacji glikokortykosteroidu wziewnego wskazane jest przepłukanie ust i gardła wodą (nie jest to potrzebne przy stosowaniu niektórych nowych leków, np. cyklezonidu). Takie postępowanie zmniejsza ryzyko miejscowych działań niepożądanych leku.- β2-mimetyki długo działające, przyjmowane 2 razy dziennie, rano i wieczorem.
Pamiętaj
Chorym na astmę nie wolno stosować leków z tej grupy bez stosowania glikokortykosteroidu wziewnego! Dostępne są obecnie inhalatory zawierające 2 leki: glikokortykosteroid wziewny i β2-mimetyk długo działający. Są one wygodniejsze dla chorych, gdyż nie ma potrzeby wykonywania dwóch osobnych inhalacji i noszenia dwóch inhalatorów. Jeżeli stosujesz β2-mimetyk i glikokortykosteroid w osobnych inhalatorach, teoretycznie korzystniejsze może być inhalowanie najpierw β2-mimetyku, a potem glikokortykosteroidu.- β2-mimetyki krótko działające. Ponieważ dostępne są β2-mimetyki długo działające, które są tak samo skuteczne, a przyjmuje się je rzadziej, stosowanie β2-mimetyków krótko działających w leczeniu regularnym zaleca się rzadko. Takie leczenie nie ma przewagi nad stosowaniem 2 razy dziennie β2-mimetyków długo działających, a jest mniej wygodne, bo lek trzeba przyjmować 4 razy dziennie.
- kromony obecnie stosuje się rzadko. Kromoglikan sodu stosuje się zwykle 3–4 razy na dobę.
Leki wziewne
Leki wziewne przyjmowane doraźnie w razie napadu duszności lub w leczeniu zaostrzenia astmy, to:
- β2-mimetyki krótko działające. W razie nasilenia duszności, kaszlu należy przyjąć 1–2 inhalacje leku. Jeżeli nasilenie duszności jest większe niż „zwykły” napad duszności, można zastosować nawet do 8 inhalacji (wg planu postępowania astmie). Optymalnie za pomocą komory inhalacyjnej (spejsera).
Pamiętaj
Jeżeli nie masz objawów astmy, nie stosuj leków z tej grupy. Konieczność częstszego niż zwykle doraźnego stosowania ß2-mimetyku świadczy o pogorszeniu kontroli astmy i jest wskazaniem do zgłoszenia się do lekarza.Leki doustne
- leki przeciwleukotrienowe. Jedyny dostępny na naszym rynku lek z tej grupy, montelukast, stosuje się raz dziennie.
- glikokortykosteroidy doustne. Stosowane są najczęściej krótkotrwale w czasie leczenia zaostrzenia astmy. U niektórych chorych na bardzo ciężką astmę konieczne jest ich stosowanie przewlekłe. Stosując glikokortykosteroid doustny w leczeniu zaostrzenia, należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, dotyczących dawki oraz długości leczenia.
Pamiętaj
Nigdy nie wolno samemu wprowadzać modyfikacji leczenia, których nie uwzględnia pisemny plan postępowania. Jeżeli lekarz nie zalecił inaczej, lek należy przyjmować w jednej dawce rano (niekiedy w leczeniu zaostrzenia stosuje się również dawkowanie 2 lub 3 razy dziennie). Nie wolno przedłużać leczenia powyżej zaleconego okresu.Podczas stosowania przewlekłego lek przyjmujemy w jednej dawce, rano. Niekiedy, zwykle przed zakończeniem stosowania leku, przez pewien czas lekarz może zlecić stosowanie leku co drugi dzień. Zapomnianą dawkę, można przyjąć kilka godzin później. Stosując glikokortykosteroid doustny przewlekle, trzeba pamiętać, że nie wolno nagle przerywać przyjmowania dużych dawek leku – może to prowadzić do zagrożenia życia! Glikokortykosteroid przyjmowany doustnie dłużej niż 2 tygodnie należy zawsze odstawiać powoli, stopniowo zmniejszając dawkę według zaleceń lekarza.
Sposób przyjmowania leków w inhalacji i nebulizacji
Leki podawane za pomocą inhalatorów są skuteczne tylko wtedy, jeżeli chory przyjmuje je prawidłowo. Badania naukowe pokazują, że tylko mała część chorych na astmę potrafi poprawnie zastosować inhalator. Niewłaściwe stosowanie leków wiąże się nie tylko ze zmniejszeniem ich skuteczności, ale ze zwiększeniem działań niepożądanych. Błędy w inhalacji leku zwykle sprawiają, że większa część dawki osadza się w ustach i gardle zamiast trafić do płuc. Przy każdej wizycie warto poprosić lekarza lub pielęgniarkę o sprawdzenie swojej techniki inhalacji leków!
Leki wziewne przyjmowane są za pomocą różnych rodzajów inhalatorów:
- ciśnieniowych – zawierają sprężony gaz wymieszany z lekiem. Dawka leku jest wyzwalana przez naciśnięcie przycisku. Żeby prawidłowo przyjąć lek, trzeba umieć skoordynować moment naciśnięcia przycisku z rozpoczęciem wdechu.
- proszkowych – chory wdycha drobny suchy proszek zawarty w komorze inhalatora. Lek może być dostarczany do komory automatycznie poprzez obrócenie dźwigni w inhalatorze lub ręcznie. Przed inhalacją należy włożyć do komory kapsułkę z lekiem. Ten typ inhalatora wymaga pewnej minimalnej siły wdechu, by móc zainhalować lek.
Obydwa typy inhalatorów nie różnią się skutecznością, a wybór jest podyktowany dostępnością danego leku albo wspólnego wyboru lekarza i chorego. Na rynku powinny wkrótce pojawić się inne typy inhalatorów (np. inhalator „miękkiej mgły”).
Leki w nebulizacji zwykle stosuje się podczas zaostrzeń choroby. Prawie nigdy nie ma potrzeby stosowania leku w nebulizacji w leczeniu przewlekłym. Ta metoda utrudnia precyzyjne dawkowanie leku i może zwiększać niektóre działania niepożądane leku, np. miejscowe przy nebulizacji glikokortykosteroidu wziewnego.