Dominującym objawem zaostrzenia astmy jest duszność. W ciężkim zaostrzeniu może ona nawet utrudniać mówienie. Podczas zaostrzenia dochodzi do zmniejszenia PEF do mniej niż 80% najlepszej wartości dla chorego. W bardzo ciężkich stanach wartość PEF może spaść poniżej 60%.
W trosce o swoje zdrowie i życie, każdy chory na astmę powinien wiedzieć, jak postępować w przypadku zaostrzenia. Dlatego niezwykle istotne jest przygotowanie pisemnego planu postępowania w astmie, obejmującego konkretne informacje, jak zachować się podczas zaostrzenia choroby.
Podstawowe objawy zaostrzenia, obok wymienionej nasilonej duszności, to:
- świszczący oddech
- kaszel
- uczucie ściskania w klatce piersiowej.
Co robić w razie zaostrzenia astmy?
- Przyjmij doraźnie 2–6 wdechów krótko działającego leku rozkurczającego oskrzela za pomocą inhalatora. Zwykle stosuje się szybko działający β2-mimetyk wziewny (salbutamol, fenoterol). Jeżeli masz komorę inhalacyjną (spejser), użyj jej podczas przyjmowania leku.
- Jeżeli inhalacja leku spowodowała ustąpienie dolegliwości, PEF wynosi co najmniej 80% wartości maksymalnej, a duszność nie nawraca przez kilka godzin, najpewniej dodatkowe postępowanie nie będzie konieczne (chyba, że Twój lekarz zalecił inaczej w Twoim pisemnym planie postępowania).
- Jeżeli inhalacje szybko działającego β2-mimetyku wziewnego nie przyniosły istotnej poprawy, zastosuj dodatkowe leczenie przewidziane w Twoim planie postępowania, zgłoś się do lekarza albo wezwij pogotowie ratunkowe.
- Jeżeli duszność utrudnia Ci mówienie, masz wrażenie, że za chwilę możesz stracić przytomność, pilnie wezwij pogotowie ratunkowe. Oczekując na przybycie karetki, kontynuuj przyjmowanie leku β2-mimetyku szybko działającego (nawet do 10 wdechów).
- Do szpitala zabierz ze sobą:
• całość swojej dokumentacji medycznej (jeżeli chorujesz nie tylko na astmę, a nie byłeś/aś nigdy w szpitalu, poproś lekarza rodzinnego, by przygotował Ci na piśmie informacje o rozpoznanych u Ciebie chorobach i stosowanym leczeniu)
• zapisane na kartce leki, które aktualnie przyjmujesz
• dowód ubezpieczenia. - Jeżeli w przeszłości występowały u Ciebie wymienione niżej czynniki ryzyka, należy wcześnie szukać pomocy medycznej w przebiegu zaostrzeń:
• intubacja i mechaniczna wentylacja z powodu zaostrzenia astmy
• stosowanie glikokortykosteroidów doustnych w czasie ostatnich kilku miesięcy
• niestosowanie glikokortykosteroidu wziewnego
• konieczność doraźnej pomocy medycznej (np. na SOR) z powodu astmy w ciągu ostatniego roku.
Postępowanie po zaostrzeniu
- Przeanalizuj dokładnie (najpierw sam, a później ze swoim lekarzem), jakie czynniki mogły doprowadzić do zaostrzenia (np. narażenie na pyłki, infekcja wirusowa („przeziębienie”), stres itp.). Zastanówcie się wspólnie, jakie kroki możesz podjąć, by zapobiec kolejnym zaostrzeniom.
- Zastanów się, czy w okresie przed zaostrzeniem stosowałeś leki według zaleceń lekarza. Niestosowanie się do zaleceń lekarza jest jedną z częstych przyczyn zaostrzeń astmy. Jeżeli z jakiegoś powodu nie chcesz przyjmować przepisanych Ci leków, porozmawiaj o tym z lekarzem prowadzącym. Jeżeli masz problem z pamiętaniem o przyjmowaniu leków, również porozmawiaj o tym z lekarzem – być może przepisze Ci on leki, które będzie można stosować rzadziej.
- Jeżeli jeszcze nie masz pisemnego planu postępowania w astmie, podczas następnej wizyty poproś lekarza o jego opracowanie.