×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kardiowersja elektryczna


Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu

Co to jest kardiowersja elektryczna?

Kardiowersja elektryczna to zabieg medyczny, którego celem jest przywrócenie prawidłowego rytmu serca. Kardiowersję stosuje się u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca przebiegającymi z tachykardią (zbyt szybką akcją serca). Najczęstszym wskazaniem do wykonania kardiowersji jest migotanie przedsionków. Zabieg ten stosuje się od lat 60. XX wieku.

Istnieją dwie formy kardiowersji: farmakologiczna, polegająca na podaniu leków antyarytmicznych, oraz elektryczna. Kardiowersji elektrycznej dokonuje lekarz w warunkach szpitalnych. Przez elektrody umieszczone na klatce piersiowej przesyła się impuls elektryczny, który przechodzi przez serce. W kardiowersji elektrycznej (w przeciwieństwie do defibrylacji), impuls elektryczny powinien być odpowiednio zsynchronizowany z rytmem pracy serca. Wyładowanie musi się zbiec ze skurczem komór, czyli z załamkiem R obserwowanym w zapisie EKG.

Na czym polega kardiowersja elektryczna?

Kardiowersja to metoda leczenia niektórych zaburzeń rytmu serca (arytmii). Aby zrozumieć w jaki sposób przerywa nieprawidłową akcję serca, trzeba wiedzieć jak w normalnych warunkach pracuje mięsień sercowy.

Wyróżniamy 4 części serca: 2 przedsionki (u góry) i dwie komory (poniżej). Prawidłowo, w prawym przedsionku serca znajduje się naturalny rozrusznik serca, czyli obszar, który generuje regularne impulsy elektryczne (węzeł zatokowy). Impulsy te rozchodzą się określonymi drogami po przedsionkach, a następnie komorach serca. Każde przejście impulsu elektrycznego powoduje skurcz serca (kolejno: przedsionków, a potem komór). Każdy impuls elektryczny powinien „wygasnąć” po przemierzeniu drogi z góry na dół serca i stworzyć miejsce dla kolejnego wyładowania.

Jeśli na drodze przewodzenia pojawi się jakaś blokada lub dodatkowa ścieżka dla impulsu elektrycznego, powstają zaburzenia rytmu serca. W niektórych sytuacjach, gdy obecne są dodatkowe, nieprawidłowe szlaki przewodzenia w mięśniu sercowym, impuls elektryczny zaczyna krążyć w kółko zamiast zmierzać w jednym kierunku (tzw. mechanizm re-entry). Zamiast wygasać, z każdym kolejnym okrążeniem powoduje kolejny skurcz. Generuje to zaburzenia rytmu, które można przerwać właśnie dzięki kardiowersji. Wyładowanie elektryczne o dużej energii „resetuje” ten cykl i nieprawidłowo krążące pobudzenia. Serce na ułamek sekundy zatrzymuje się. Dzięki tej krótkiej pauzie naturalny rozrusznik serca może na nowo „zaskoczyć” i zacząć nadawać prawidłowy rytm serca.

Jak przebiega procedura kardiowersji elektrycznej?

Ponieważ przejście impulsu elektrycznego jest nieprzyjemnym i bolesnym doznaniem, kardiowersję elektryczną wykonuje się w krótkotrwałym znieczuleniu (z reguły nie jest potrzebna intubacja). Najpierw pielęgniarka lub lekarz zakłada wejście dożylne, przez które podaje się środki uspokajające, nasenne i przeciwbólowe. W czasie kardiowersji elektrycznej pacjent śpi i nie czuje bólu. Jego parametry życiowe są ściśle monitorowane.

Do wykonania kardiowersji elektrycznej stosuje się ten sam aparat, którego używa się do defibrylacji, ale zmienia się jego ustawienia (tryb synchronizacji). Wyładowanie elektryczne można uzyskać przykładając łyżki defibrylatora, które trzyma lekarz lub za pomocą elektrod przyklejanych na klatce piersiowej. Przed zabiegiem może być konieczne ogolenie klatki piersiowej. Stosuje się dwie łyżki/elektrody, które umieszcza się w odpowiednich pozycjach na klatce piersiowej lub jedną na klatce piersiowej, a drugą na plecach. Lekarz obserwuje rytm serca pacjenta (zapis EKG) na monitorze kardiowertera i w odpowiednim momencie dokonuje wyładowania elektrycznego. Trwa ono mniej niż 1 s. Następnie lekarz sprawdza ponownie rytm serca, aby ocenić, czy kardiowersja była skuteczna. Czasem niezbędnych jest kilka wyładowań. Energia wyładowania zależy od rodzaju zaburzeń rytmu serca. Z każdym kolejnym wyładowaniem stosuje się nieco większą energię (z reguły jest to kolejno 100, 200, 300 i 360 J, w szczególnych przypadkach można zacząć już od 25 J).

Pacjent wybudza się zaraz po zabiegu i z reguły w ogóle go nie pamięta. Cała procedura, wraz z przygotowaniem (uśpieniem) pacjenta i wybudzeniem trwa około 30 minut.

Po zabiegu pacjent poddawany jest przynajmniej kilkugodzinnej obserwacji w warunkach szpitalnych. Jeśli lekarz zadecyduje, że pacjent może jeszcze tego samego dnia opuścić szpital, należy pamiętać, że w ciągu 24 godzin od przyjęcia leków znieczulających nie powinno się prowadzić samochodu.

Kiedy stosuje się kardiowersję elektryczną?

Ze względu na wskazania do zabiegu, kardiowersję elektryczną podzielić wykonuje się jako pilną lub planową.

Kardiowersję pilną stosuje się w zaburzeniach rytmu przebiegających z tachykardią (zbyt szybką akcją serca), która upośledza znacząco pracę serca, czyli powoduje zaburzenia hemodynamiczne. Jest to stan zagrożenia życia.

Jako planowy zabieg leczniczy, kardiowersję wykonuje się w zaburzeniach rytmu przebiegających z tachykardią (głównie migotanie przedsionków i trzepotanie przedsionków ale bez zaburzeń hemodynamicznych. Planowa kardiowersja stosowana jest u osób, u których nie powiodło się leczenie farmakologiczne oraz u osób, u których stwietdzono przeciwwskazania do stosowania leków antyarytmicznych. Przed wykonaniem planowej kardiowersji podaje się leki przeciwkrzepliwe, co zapobiega powikłaniom zabiegu (patrz niżej).

Dlaczego stosuje się kardiowersję elektryczną?  

W czasie tachyarytmii (zaburzeń rytmu z szybką akcją serca) praca serca jest nieefektywna. Mięsień sercowy nie zdąży dobrze się zregenerować, komory serca wypełnić należycie krwią, a już następuje kolejny skurcz. Mimo że spora część pracy serca wykonywana jest „na marne”, kosztuje to bardzo dużo energii. Niektóre osoby chorujące na migotanie przedsionków nie odczuwają żadnych dolegliwości, inni skarżą się na uczucie kołatania serca, duszności, zmęczenie i zawroty głowy. Arytmie mogą upośledzać prawidłowy napływ krwi do narządów, w tym do najważniejszych obszarów, czyli naczyń wieńcowych i mózgu.

Jak się przygotować do kardiowersji elektrycznej?

Jeśli to możliwe, zadbaj, aby miał Cię kto odwieźć do szpitala i z powrotem do domu po zabiegu. Bezpośrednio po zabiegu niedozwolone jest prowadzenie pojazdów i obsługa maszyn. Przynajmniej przez 8 godzin przed zabiegiem należy pozostawać na czczo (nie jeść i nie pić). Weź jak zwykle swoje leki, chyba że lekarz zalecił zaprzestanie stosowania jakiegoś leku przed zabiegiem.

Zabierz z sobą dokumentację medyczną oraz listę leków jakie przyjmujesz wraz z dawkowaniem. Przypomnij sobie także, czy nie stosowałeś/-aś w ostatnim czasie leków dostępnych bez recepty (np. przeciwbólowych, przeciwzapalnych jak aspiryna itp.).

Nie smaruj klatki piersiowej żadnymi preparatami na 24 godziny przed zabiegiem.

Ryzyko związane z kardiowersją elektryczną

Zaburzenia rytmu serca, takie jak migotanie przedsionków, sprzyjają formowaniu się skrzeplin w przedsionkach. Przywrócenie prawidłowej akcji serca sprawia, że przedsionki odzyskują zdolność bardziej efektywnego skurczu. Jeśli w przebiegu migotania przedsionków (najczęściej) lub innych zaburzeń rytmu, doszło do powstania skrzepliny w obrębie przedsionków, po przywróceniu prawidłowego rytmu może ona zostać „przepchnięta” do komór.

Fragmenty skrzepliny pochodzące z prawej połowy serca, które dostają się do dalszego krążenia są przyczyną zatorowości płucnej natomiast pochodzące z lewej połowy serca powodują wystąpienie zawału serca, udaru mózgu i ostrego niedokrwienia innych narządów. Aby uniknąć tego powikłania stosuje się leki przeciwkrzepliwe. Jeśli lekarz podejrzewa, że mogło dojść do powstania skrzepliny w obrębie przedsionków, można to sprawdzić przed zabiegiem kardiowersji elektrycznej za pomocą badania echokardiograficznego. Aby uwidocznić skrzepliny w sercu najlepiej wykonać echokardiografię przezprzełykową (wprowadzając odpowiednią głowicę echokardiograficzną przez przełyk).

Skóra w miejscu przyłożenia łyżek lub elektrod może ulec podrażnieniu podczas kardiowersji elektrycznej. Aby złagodzić dolegliwości z reguły wystarczą odpowiednie kremy i balsamy. Rzadko zdarzają się oparzenia skóry w miejscu przyłożenia łyżek/elektrod.

W rzadkich przypadkach równocześnie z przerywaniem tachykardii zabieg ten może powodować inne zaburzenia rytmu serca związane ze zbyt wolną akcją serca (bradykardią). W niektórych przypadkach jedynym rozwiązaniem może się okazać wszczepienie stymulatora serca.

Skuteczność kardiowersji

Skuteczność kardiowersji w przerywaniu napadu migotania przedsionków wynosi ponad 75%. Szanse powodzenia zabiegu zależą od czasu trwania choroby. Jeśli problem migotania przedsionków utrzymuje się u pacjenta od roku, szanse powodzenia kardiowersji wynoszą nawet 90%, ale po 5 latach trwania choroby skuteczność zabiegu maleje do 50%.

Trzepotanie przedsionków, to kolejny rodzaj zaburzeń rytmu, które można leczyć za pomocą kardiowersji elektrycznej. Skuteczność zabiegu w tym przypadku wynosi nawet 90–100% i nie zależy od czasu trwania choroby. Ryzyko zatorowości z powodu skrzepliny jest mniejsze niż w przypadku migotania przedsionków, mimo to stosuje się leczenie przeciwkrzepliwe, aby uniknąć komplikacji.

 

Jak każda procedura medyczna, kardiowersja elektryczna nie ma 100% skuteczności. Może się zdarzyć, że pomimo kardiowersji elektryczniej nie udaje się przywrócić prawidłowego rytmu serca. Pacjent może wówczas wymagać dodatkowego leczenia farmakologicznego i/lub zabiegów elektrokardiologicznych.  

Kardiowersja u kobiet w ciąży

Jeśli są ku temu wskazania, kardiowersję można wykonać u ciężarnej nie wpływając na akcję serca płodu. Niemniej w czasie zabiegu należy monitorować akcję serca płodu.

04.05.2017
Zobacz także
  • Defibrylacja
  • Stymulacja przezprzełykowa serca
  • Elektrokardiografia (EKG)
Wybrane treści dla Ciebie
  • Migotanie przedsionków
  • Częstoskurcz nadkomorowy
  • Defibrylacja
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta