Co to są estrogeny?
Estrogeny są żeńskimi hormonami płciowymi. Do estrogenów zalicza się: 17β-estradiol, estron i estriol. 17β-estradiol to hormon o największej aktywności w okresie rozrodczym kobiety. Estradiol jest głównym hormonem estrogenowym, produkowany jest u kobiet w jajniku, a u mężczyzn w niewielkich ilościach w jądrach. Estron jest hormonem o pięciokrotnie mniejszej aktywności i jest głównym estrogenem w okresie pomenopauzalnym. Estriol ma najsłabsze działanie biologiczne ze wszystkich estrogenów.
Estrogeny są produkowane przede wszystkim w jajnikach, w dużo mniejszej ilości także przez tkanki łożyskowe i tkankę tłuszczową. Estrogeny mają wpływ na wiele funkcji organizmu, zwłaszcza kobiecego – odpowiadają one za rozwój żeńskich cech płciowych, rozwój piersi, regulują cykl miesiączkowy. Estrogeny przyspieszają metabolizm, wspomagają rozwój mięśni macicy, zwiększają nawilżenie pochwy, pogrubiają jej ściany, chronią naczynia krwionośne, zwiększają stężenie „dobrego” cholesterolu LDL, zapobiegają osteoporozie, wspomagając mineralizację kości.
U mężczyzn estrogeny regulują popęd płciowy i wspomagają dojrzewanie plemników.
Jakie są wskazania do badania estrogenów?
Wskazania do badania stężenia estrogenów to:
- zaburzenia cyklu miesięcznego w postaci braku miesiączek, nieregularnych krwawień
- osłabione libido
- menopauza
- kontrola owulacji indukowanej lekami
- monitorowanie rozwoju pęcherzyków folikularnych
- niepłodność i monitorowanie leczenia niepłodności
- substytucja hormonalna u kobiet
- ocena czynności jajników
- podejrzenie guza produkującego estrogeny
- monitorowanie terapii antyestrogenowej w raku piersi
- zaburzony rozwój męskich cech płciowych u chłopców
- przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie u dziewcząt
- ginekomastia
- mlekotok
- hipogonadyzm.
Jak przygotować się do badania?
Pacjent do badania estrogenów we krwi powinien zgłosić się na czczo, czyli co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku.
Jakie są przeciwwskazania do badania estrogenów?
Nie ma przeciwwskazań do badania estrogenów. Wystarczy pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej.
Interpretacja wyników badania estrogenów
Normy estrogenów u kobiet:
Estron:
- w okresie rozrodczym 17–200 ng/l
- w okresie pomenopauzalnym 7–40 ng/l
Estradiol
W zależności od fazy cyklu miesięcznego, w jakim kobieta się znajduje stężenie estradiolu zmienia się, dlatego zmienny jest też zakres norm. Aby określić dokładnie fazę cyklu, należy dodatkowo oznaczyć stężenie progesteronu.
- Faza folikularna: 30–120 ng/l (110–440 pmol/l)
- Owulacja: 130–370 ng/l (477–1358 pmol/l)
- Faza lutealna: 70–250 ng/l (257–917 pmol/l)
- Okres pomenopauzalny: <10 ng/l
Estriol:
- poniżej 80 ng/l
Normy estrogenów u mężczyzn:
- Estron: 10–60 ng/l
- Estradiol: 10–40 ng/l
- Estriol: <160 ng/l
Jednostka ng/l jest równoważna jednostce pg/ml stosowanej przez niektóre laboratoria. Ponadto, w zależności od metod oznaczania, normy estrogenów w poszczególnych laboratoriach mogą się różnić, stąd najlepiej kierować się normami określonymi przez ośrodek badający próbkę.
Przyczyny zwiększenia stężenia estrogenów we krwi:
Estradiol:
- faza okołoowulacyjna cyklu miesięcznego
- owulacja wywołana lekami
- substytucja zbyt dużymi dawkami hormonów
- przetrwały pęcherzyk Graafa
- guzy wytwarzające estrogeny (np. ziarniszczak, guz z komórek tekalnych, guzy jąder, nadnerczy)
- marskość wątroby
- nadczynność tarczycy.
Estron:
- otyłość w okresie pomenopauzalnym.
Zmniejszenie stężenia estrogenów we krwi – przyczyny
- pierwotna niewydolność jajników:
- dysgenezja jajników (m.in. zespół Sweyera, zespół Turnera)
- niedorozwój jajników
- przedwczesne wygasanie czynności jajników
- okres pomenopauzalny - wtórna niewydolność jajników:
- niewydolność przysadki mózgowej
- stosowanie leków hamujących owulację
- anoreksja, przewlekłe głodzenie
- nadmierny wysiłek fizyczny (sportowcy)
- nadużywanie alkoholu.
