Co to jest wlew podskórny i na czym polega?
Wlewy podskórne są sposobem podawania leków do tkanki podskórnej. Wykorzystuje się je do nawadniania i podawania leków głównie u osób objętych opieką paliatywną i hospicyjną oraz u osób w podeszłym wieku. Można je wykorzystać w opiece w domu chorego, a założenie wkłucia podskórnego może wykonać przeszkolony opiekun. Wlewy podskórne są tańszą i bezpieczniejszą metodą niż wlewy dożylne – w przeciwieństwie do wlewów dożylnych nie powodują zakrzepicy i są bardziej komfortowe dla pacjenta.
Drogą wlewów podskórnych podawać można sól fizjologiczną, płyn wieloelektrolitowy, 5% glukozę, mleczan Ringera, mieszaniny NaCl z glukozą. Do najczęściej podawanych tym sposobem leków należą: metoklopramid, haloperydol, morfina, tramadol, midazolam.
Jakie są wskazania do stosowania wlewów poskórnych?
Wlewy podskórne stosuje się do nawadniania chorych lekko i średnio odwodnionych, zwłaszcza osób starszych i dzieci. Ciągły wlew lub regularne podawanie niewielkich ilości roztworów leków (2–4 ml) wykorzystuje się u osób, które mają problemy z doustnym przyjmowaniem leków, zwłaszcza u osób z nudnościami i wymiotami po chemio- i radioterapii, u osób w starszym wieku oraz terminalnie chorych.
Jak przebiega zabieg?
Wlewy podskórne wykonuje się przez wkłucie podskórne, które zakłada się najczęściej w górnej części klatki piersiowej poniżej obojczyka lub na zewnętrznej powierzchni uda, na plecach poniżej lub powyżej łopatki, na zewnętrznej powierzchni ramienia, na brzuchu. Tradycyjnie stosuje się igłę typu „motylek” wyposażoną w dren ułatwiający podawanie leków. Przed przystąpieniem do zabiegu należy przygotować jednorazowy sprzęt – rękawiczki, jałowe gaziki.
Przed założeniem „motylka” należy wypełnić dren płynem (roztwór leków, woda do iniekcji, sól fizjologiczna). Następnie, po odkażeniu miejsca nakłucia ujmuje się fałd skóry i pod kątem 45° wprowadza się igłę motylka do tkanki podskórnej (na klatce piersiowej igła powinna być wprowadzona równolegle do żeber). W razie wypływu krwi należy zmienić miejsce nakłucia. Po założeniu „motylka” należy utworzyć wokół niego pętlę z drenu – zapobiegnie to poruszaniu igły i drażnieniu tkanki oraz przypadkowemu wysunięciu się igły – a następnie umocować pętlę i „motylek” plastrem. Jeśli dren jest długi, można zrobić drugą pętlę i również przymocować ją plastrem do skóry. Po wykonaniu zabiegu należy koniecznie odnotować w dokumentacji chorego datę założenia wkłucia. Jeśli po zabiegu nie pojawiły się powikłania, wkłucie można utrzymać w tkance podskórnej do kilkunastu dni.
Oprócz „motylków” do wkłuć podskórnych wykorzystuje się również kaniule (cewniki) syntetyczne. Sposób ich zakładania jest bardzo podobny jak przy „motylkach”, jednak w tym przypadku, zaraz po wprowadzeniu kaniuli pod skórę usuwa się z niej igłę. Kaniule syntetyczne stosuje się u osób uczulonych na nikiel, u których przeciwwskazane są metalowe igły typu „motylek”.
Na dobę można podać do 3 l płynów, najlepiej w 6 porcjach po 500 ml każda podana w ciągu godziny. Podawanie do 25 kropli na minutę zwykle zmniejsza ryzyko powstania miejscowego obrzęku. Dawkowanie i prędkość podawania danych roztworów musi być ustalona z lekarzem.
Jak przygotować się do zabiegu?
Przed przystąpieniem do zabiegu należy uzyskać świadomą zgodę chorego. Jeśli uzyskanie świadomej zgody jest niemożliwe z uwagi na utrudniony kontakt z chorym, zgodę powinien wyrazić opiekun prawny chorego.
Jakie są przeciwwskazania do wykonania wlewu podskórnego?
Do przeciwwskazań do wykonania wlewu podskórnego należą:
- przewodnienie,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- małopłytkowość,
- konieczność podania więcej niż 3 litry płynów w ciągu doby,
- konieczność żywienia pozajelitowego,
- ostre stany zagrożenia życia.
Przeciwwskazaniami miejscowymi są:
- zbyt cienka tkanka podskórna,
- zły stan miejscowy skóry (uszkodzenie skóry, miejscowy stan zapalny, obrzęk limfatyczny).
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu zabiegu?
W miejscu założenia wkłucia może pojawić się zaczerwienienie, ból, stan zapalny, wylew krwawy. Może dojść również do zatkania kaniuli – należy wtedy zmienić miejsce wkłucia. Nie jest szkodliwe miejscowe gromadzenie się płynu pod skórą. W przypadku pojawienia się odczynu alergicznego po założeniu „motylka” należy niezwłocznie wymienić go na kaniulę syntetyczną.