×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Polisomnografia (badanie snu): wskazania i przebieg badania



dr n. med. Małgorzata Bulanda
Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński

Zaburzenia snu, w tym obturacyjny bezdech senny (OBS) są coraz częściej występującymi chorobami, które znacznie obniżają jakość życia pacjentów i wpływają na rozwój wielu powikłań przewlekłych. Polisomnografia jest najdokładniejszym badaniem pozwalającym na rozpoznanie zaburzeń oddychania podczas snu. Badania snu powinno się wykonać m.in. u osób z objawami OBS (np. senność w ciągu dnia, poranny ból głowy, zaburzenia koncentracji, chrapanie w nocy) oraz u osób z grup zawodowych, w których konieczne jest wykluczenie bezdechów sennych (np. operatorzy maszyn, kierowcy zawodowi). Badanie polisomnograficzne ma na celu ocenę, czy pacjent cierpi na bezdech oraz określenie jego rodzaju i nasilenia. Badanie to wykonuje się również w celu oceny skuteczności leczenia bezdechu sennego – wówczas najczęściej powtarza się je podczas leczenia wspomaganiem oddychania stałym dodatnim ciśnieniem (continuous positive airway pressure – CPAP).

Na czym polega badanie polisomnograficzne?

Nazwa „polisomnografia” pośrednio wywodzi się od łacińskiego słowa somnos – sen. Polisomnografię, czyli badanie snu wykonuje się w szpitalu lub w laboratorium badań snu (w tym drugim przypadku wymaga ona jednodniowej hospitalizacji).

W skład badania polisomnograficznego wchodzą:

  1. elektroencefalogram (EEG)
  2. elektrokardiogram (EKG)
  3. elektrookulogram (EOG)
  4. elektromiogram (EMG)
  5. badanie ruchów klatki piersiowej i brzucha
  6. pomiar saturacji krwi
  7. ustalanie pozycji ciała.

Badany musi spać całą noc podłączony do aparatury. Czujniki rejestrują między innymi fale mózgowe (elektroencefalogram – EEG), ruchy gałek ocznych (elektrookulogram – EOG) oraz napięcie mięśni. Parametry te pozwalają na obiektywne stwierdzenie, czy pacjent śpi i w której fazie snu się znajduje, a także na wykrycie typowych dla zespołu bezdechu sennego tzw. mikroprzebudzeń, czyli przebudzeń trwających od kilku do kilkunastu sekund, z których chory nie zdaje sobie sprawy. Ponadto czujniki rejestrują ruchy oddechowe klatki piersiowej i brzucha, przepływ powietrza przez usta i nos, występowanie oraz nasilenie chrapania, a także utlenowanie krwi (na podstawie oceny odsetka hemoglobiny związanej z tlenem) i zapis pracy serca (elektrokardiogram – EKG). Stwierdzenie zaburzeń oddychania w czasie snu opiera się na rejestracji przepływu powietrza przez drogi oddechowe i rejestracji ruchów klatki piersiowej i brzucha. Konsekwencją zaburzeń przepływu powietrza przez drogi oddechowe (bezdechów i spłyceń oddechu) jest spadek utlenowania krwi tętniczej, który rejestruje się za pomocą pulsoksymetru. Czujniki pokazują też pozycję ciała badanego. Niedogodności związane z badaniem wynikają z tego, że badany musi spać podłączony do licznych czujników. Aparat jest zaprojektowany tak, by czujniki jak najmniej przeszkadzały choremu, ale np. wyjście do toalety w nocy wiąże się z koniecznością częściowego odłączenia aparatury. Wynik badania jest analizowany przez komputer i oceniany przez lekarza; zwykle jest dostępny po kilku godzinach od zakończenia badania.

Poligrafia to uproszczona wersja polisomnografii. Badanie jest mniej dokładne niż polisomnografia, ponieważ nie obejmuje oceny EEG, elektrookulogramu i napięcia mięśni (dlatego nie pozwala ocenić czy chory spał i czy obecne były mikroprzebudzenia). Dostępne są różne rodzaje aparatów; zwykle monitorowane są ruchy oddechowe, przepływ powietrza, tętno i utlenowanie krwi. U większości chorych na obturacyjny bezdech senny bez obecności chorób współistniejących badanie to wystarcza do ustalenia właściwego rozpoznania. W niektórych przypadkach konieczne może być jednak wykonanie pełnej polisomnografii. Poligrafię można przeprowadzić w szpitalu albo w domu chorego.

Stosuje się również różnego rodzaju badania przesiewowe, które pozwalają na całonocne monitorowanie 1 lub więcej parametrów, najczęściej utlenowania krwi (saturacji) i tętna. Wynik takiego badania nie może stanowić podstawy do ustalenia rozpoznania i zawsze wymaga potwierdzenia klasycznym badaniem snu.

Zablokowanie przepływu powietrza u pacjenta z obturacyjnym bezdechem sennym OBS - infografika
Ryc. Zablokowanie przepływu powietrza przez jamę nosową i gardło u pacjenta z obturacyjnym bezdechem sennym

Polisomnografia – wskazania: bezdech senny, CPAP

Wskazaniem do wykonania badania snu – polisomnografii jest podejrzenie zaburzeń oddychania podczas snu, najczęściej obturacyjnego bezdechu sennego. U osób cierpiących na obturacyjny bezdech senny w czasie snu pojawia się nadmierny spadek napięcia mięśni podniebienia miękkiego wraz z języczkiem, języka oraz tylnej ściany gardła. W zależności od stopnia ich zapadania dochodzi do upośledzenia (hipowentylacji – hypopnoë) i okresowego braku przepływu powietrza (bezdechu – apnoë) przez górne drogi oddechowe, mimo zachowania ruchów oddechowych klatki piersiowej.

Badanie jest wskazane u osób z objawami (chrapanie, przerwy w oddychaniu podczas snu, nadmierna senność dzienna). Do badania kwalifikuje lekarz zajmujący się badaniem snu (najczęściej specjalista chorób płuc). Wykonanie badania snu jest również konieczne w celu wykluczenia obturacyjnego bezdechu sennego u kierowców zawodowych oraz operatorów maszyn. Badanie wykonuje się również w celu oceny skuteczności leczenia bezdechu sennego – wówczas najczęściej powtarza się je podczas leczenia wspomaganiem oddychania stałym dodatnim ciśnieniem (continuous positive airway pressure – CPAP).

Przygotowanie do badania

Badanie snu nie wymaga specjalnego przygotowania, jednak wieczorem przed badaniem pacjent nie powinien stosować środków nasennych i uspokajających (chyba że zostało to wcześniej ustalone z lekarzem). W przypadku przyjmowania leków działających na ośrodkowy układ nerwowy (np. psychotropowych, uspokajających, przeciwdepresyjnych) lub zmniejszających napięcie mięśni (stosowanych w leczeniu urazów i chorób kręgosłupa) należy poinformować o tym lekarza przed badaniem. W dniu badania pacjent nie powinien spożywać alkoholu, kawy, mocnej herbaty, napojów energetycznych, a bezpośrednio przed badaniem ciężkostrawnych posiłków. Na badanie pacjent powinien zabrać wygodne ubranie do spania najlepiej z rozpinaną koszulą (aby ułatwić podpięcie do aparatury). Należy także pamiętać o zabraniu ze sobą przyjmowanych aktualnie leków. Na badanie pacjent zgłasza się w większości ośrodków wieczorem.

30.11.2022
Zobacz także
  • Zaostrzenia POChP
  • Spirometria u chorych na POChP
  • Klasyfikacja POChP
Wybrane treści dla Ciebie
  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
  • Rozedma płuc
  • Depresja u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
  • Tomografia płuc
  • Kaszel palacza
  • Spirometria u chorych na POChP
  • POChP a astma - podobieństwa i różnice
  • Kaszel i bóle w klatce piersiowej
  • Dynamiczne rozdęcie płuc
  • Obturacyjny bezdech senny
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta