×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Frakcje cholesterolu i triglicerydy - panel lipidowy

lek. Paweł Herman
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Cholesterol jest lipidem niezbędnym do wytwarzania hormonów płciowych, nadnerczowych, witaminy D3 oraz kwasów żółciowych, pełni więc bardzo ważną funkcję biologiczną. Nadmiar cholesterolu jest szkodliwy – zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego (zawału serca, udaru mózgu) i prowadzi do rozwoju miażdżycy.

Panel lipidowy - czy należy być na czczo podczas badania?

Cholesterol całkowity, cholesterol frakcji HDL i triglicerydy tradycyjnie oznacza się we krwi pobranej po upływie 12–14 h od ostatniego posiłku, czyli na czczo. Obecnie, zgodnie ze stanowiskiem towarzystw naukowych, nie uważa się pobierania próbek krwi na czczo za konieczne w celu badań przesiewowych i oceny ryzyka. Badanie na czczo zaleca się natomiast podczas kontroli leczenia pacjentów z hipertriglicerydemią (zwiększonym stężeniem triglicerydów we krwi).

Cholesterol i jego frakcje HDL i LDL

Cholesterol jest to związek zaliczany do steroli, należących do lipidów. Jest niezbędny do wytwarzania hormonów płciowych, nadnerczowych, witaminy D3 oraz kwasów żółciowych, pełni więc bardzo ważną funkcję biologiczną. Jest również składnikiem błony komórkowej wszystkich komórek naszego organizmu. Nie ma wątpliwości co do tego, że nadmiar cholesterolu jest szkodliwy – prowadzi do zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (zawał serca, udar niedokrwienny mózgu), gdyż sprzyja rozwojowi miażdżycy tętnic.

Oznacza się stężenie cholesterolu całkowitego oraz jego poszczególnych frakcji – LDL i HDL:

  • Frakcja LDL (tzw. zły cholesterol) – jest to część całkowitego cholesterolu zawarta w wielkocząsteczkowym kompleksie – lipoproteinie LDL – której zadaniem jest transport cholesterolu z wątroby do mięśni naszego organizmu. O cholesterolu LDL mówimy „zły” dlatego, że powoduje odkładanie cząsteczek cholesterolu w tętnicach, powodując rozwój miażdżycy.
  • Frakcja HDL (tzw. dobry cholesterol) – stanowi frakcję całkowitego cholesterolu zawartego w lipoproteinie HDL, która transportuje cholesterol z tkanek obwodowych do wątroby, gdzie ulega zmetabolizowaniu. Duże stężenie cholesterolu HDL powoduje zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego.

Co to są triglicerydy?

Triglicerydy to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych, stanowiące podstawowy składnik tkanki tłuszczowej będącej rezerwuarem energii. Zwiększone stężenie triglicerydów jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Jakie są wskazania do wykonania panelu lipidowego?

Panel lipidowy wykonuje się głównie w ramach oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Normy frakcji cholesterolu i triglicerydów

  • cholesterol całkowity: 3,0–4,9 mmol/l (114–190 mg/dl)
  • cholesterol HDL: kobiety >1,3 mmol/l (50 mg/dl), mężczyźni >1,0 mmol/l (40 mg/dl)
  • cholesterol LDL: <3,0 mmol/l (115 mg/dl) dla osób zdrowych, mających małe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
  • triglicerydy: <1,7 mmol/l (150 mg/dl) na czczo lub <2,0 mmol/l (175 mg/dl) nie na czczo

Przyczyny zwiększonego stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL

  • Hipercholesterolemia wielogenowa – jest to najczęstszą przyczyną zwiększonego stężenia cholesterolu (1/10–20 osób). Jest ona uwarunkowana genetycznie, a nieprawidłowy styl życia dodatkowo zwiększa stężenie cholesterolu.
  • Hipercholesterolemia rodzinna – również uwarunkowana genetycznie, wiąże się jednak ze znacznie poważniejszym zwiększeniem stężenia cholesterolu (350–1200 mg/dl) i ryzyka sercowo-naczyniowego.
  • Hipercholesterolemia wtórna - występuje w przebiegu niedoczynności tarczycy, zespołu nerczycowego, chorób wątroby, przewlekłej choroby nerek, przyjmowania niektórych leków (progestageny, glikokortykosteroidy, inhibitory proteazy stosowane w leczeniu zakażenia HIV).

Przyczyny zwiększonego stężenia triglicerydów

  • Dyslipidemia aterogenna – jest to zaburzenie, w którym oprócz zwiększonego stężenia triglicerydów, zmniejszone jest stężenie cholesterolu HDL, a lipoproteina LDL jest nieprawidłowo zbudowana. Dyslipidemia aterogenna często występuje u osób otyłych i chorych na cukrzycę typu 2. W jej przebiegu ryzyko sercowo-naczyniowe się zwiększa w dużym stopniu
  • cukrzyca typu 1 i 2
  • zespół metaboliczny
  • zapalenie trzustki
  • niedoczynność tarczycy
  • niewydolność nerek
  • zespół nerczycowy
  • zespół chylomikronemii

Przyczyny zmniejszonego stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL

Przyczyny zmniejszonego stężenia frakcji HDL

  • dyslipidemia aterogenna
  • rzadkie defekty genetyczne (rodzinna hipoalfalipoproteinemia, choroba tangierska, rodzinny niedobór LCAT, choroba rybich oczu)

Przyczyny zmniejszonego stężenia triglicerydów

  • nadczynność tarczycy
  • niedożywienie
  • wyniszczenie

15.02.2023
Zobacz także
  • Hipercholesterolemia
  • Wskazania żywieniowe w prewencji chorób układu krążenia
  • Zaburzenia lipidowe
  • Jak powstaje blaszka miażdżycowa?
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dieta w zespole metabolicznym
  • Ciężka hipertriglicerydemia
  • Jakie mogą być konsekwencje niskiego cholesterolu?
  • Co zamiast statyn na cholesterol?
  • Choroba wieńcowa
  • Hipercholesterolemia: Dieta na obniżenie cholesterolu - jadłospis, przepisy
  • Lipidogram
  • Cholesterol całkowity – normy
  • Hipercholesterolemia – leczenie: leki na hipercholesterolemię
  • Sterole i stanole roślinne
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta