Serce bijące zbyt szybko lub zbyt wolno w szczególnych przypadkach może zagrażać zdrowiu i życiu, jednak dysponujemy dziś technologiami, pozwalającymi skutecznie wykrywać i leczyć niebezpieczne arytmie. Które nowości przynoszą największe korzyści i jak sprawić, by nowoczesne rozwiązania były jak najszybciej dostępne dla pacjentów – w dniach 18-20 października dyskutowali o tym eksperci konferencji „Co nowego w elektroterapii? I nie tylko”.
Fot. Agnieszka Sadowska / Agencja Gazeta
– Arytmie występujące u chorych z uszkodzeniem pozawałowym czy z niewydolnością serca są główną przyczyną śmierci pacjentów z niewydolnym sercem – mówi dr hab. Oskar Kowalski, Kierownik Pracowni Elektrofizjologii i Elektrostymulacji Serca w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. – Elektrofizjologia i elektroterapia to dziś jedna z kluczowych dziedzin kardiologii. Na szczęście dysponujemy możliwościami technologicznymi pozwalającymi podjąć próbę skutecznego usunięcia wszelkiego typu arytmii. Co roku pojawią się nowe technologie poprawiające efektywność leczenia. Skuteczność zabiegów z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań przekracza w większości typowych postaci zaburzeń rytmu serca 90 procent – to bardzo wysoki wynik.
Jak zauważyli eksperci tegorocznej edycji konferencji „Co nowego w elektroterapii? I nie tylko”, odbywającej się w dniach 18-20 października w Wiśle, liczba pacjentów leczonych z powodu zaburzeń rytmu serca stale rośnie. Coraz poważniejszym wyzwaniem jest migotanie przedsionków – arytmia, która wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem życia pacjenta, spowodowanym udarem niedokrwiennym mózgu.
– Wiadomo, że udar mózgu to obecnie druga co do częstotliwości występowania przyczyna umieralności w zakresie chorób układu sercowo-naczyniowego. Kluczowe jest więc po pierwsze ograniczanie ryzyka zapadalności na arytmię, po drugie – jej wczesne wykrycie, po trzecie – skuteczne leczenie, tak, by zapobiegać groźnym konsekwencjom – mówi dr hab. Adam Sokal z Pracowni Elektrofizjologii i Elektrostymulacji Serca w ŚCCS w Zabrzu.
W przypadku wykrywania arytmii bardzo pomocne są wszczepialne rejestratory arytmii – urządzenia wielkości niewielkich baterii, prawie niewyczuwalne i nie ograniczające aktywności ruchowej pacjenta. W odróżnieniu od badania metodą holterowską, rejestratory pozwalają na długotrwały monitoring EKG, co jest szczególnie istotne w trudnych do wykrycia arytmiach.
W pamięci urządzenia stale zapisywany jest wykres EKG. Informacje są przesyłane do urządzenia monitorującego, dzięki czemu zapis jest na bieżąco dostępny i kontrolowany przez lekarza prowadzącego. Za pomocą specjalnego pilota pacjent może samodzielnie zapisać rytm serca, jeśli poczuje napad arytmii lub naciśnie przycisk tuż po odzyskaniu przytomności po zasłabnięciu. Dzięki temu kardiolog może zdalnie odczytać z pamięci urządzenia zapis EKG, który został nagrany w trakcie zdarzenia – na przykład omdlenia.
– Wszczepialne rejestratory są nieocenioną pomocą w zakresie wczesnego wykrywania groźnych arytmii. Jak w przypadku każdego schorzenia, wczesne wykrycie to szansa na skuteczniejsze leczenie i lepszą jakość życia, więc korzyść kliniczna jest w tym przypadku znacząca. Obecnie trwają prace nad weryfikacją możliwości włączenia tej metody diagnostyki do koszyka świadczeń gwarantowanych – mówi dr hab. Oskar Kowalski.
Czy wdrażane na świecie nowoczesne rozwiązania z zakresu elektrofizjologii i elektroterapii są odpowiednio dostępne także dla polskich pacjentów? Zdaniem ekspertów konferencji „Co nowego w elektroterapii? I nie tylko”, na ogół każda światowa technologia jest w określonym zakresie implementowana i weryfikowana w Polsce w niedługim czasie od zagranicznej premiery. Nowości wdrażane są między innymi w ramach badań klinicznych i programów pilotażowych, które pozwalają ocenić ich efektywność.
Wyzwaniem pozostaje większa dostępność technologii dla docelowej grupy pacjentów, które we wstępnym, pilotażowym etapie wykazały znaczącą korzyść kliniczną. Eksperci zgodzili się, że w tym zakresie warto wdrażać usprawnienia i nowe rozwiązania administracyjne. Jak wskazali uczestnicy konferencji „Co nowego w elektroterapii? I nie tylko”, zarówno w zakresie leków, jak i technologii medycznych warto rozważać narzędzia takie jak: zakupy centralne, instrumenty dzielenia ryzyka, czy system pay-back. Kluczowe jest jednak uprzednie dokładne określenie docelowej grupy pacjentów i ich potrzeb. Wśród narzędzi, które z wysoką dokładnością pozwalają oszacować potrzeby i koszty wdrożeń eksperci wymienili rejestry.
– Rejestry pozwalają dokładnie określić populację pacjentów, która będzie beneficjentem nowej technologii i na bieżąco ocenić jakość i efektywność stosowanych procedur. Przykładem oczekiwanych rejestrów są skierowane do konsultacji publicznych cztery projekty rozporządzeń w sprawie krajowych rejestrów: ablacji, infekcyjnego zapalenia wsierdzia, mechanicznego wspomagania krążenia oraz przeznaczyniowych ekstracji elektrod. Transparentność, uporządkowanie oraz ocena realnej efektywności procedur to podstawa do oceny stosowanych w praktyce klinicznej technologii i zwiększenia przestrzeni do stosowania tych, z których pacjenci odnoszą największą korzyść – mówi prof. Jarosław Kaźmierczak, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii.
Wśród spektrum zabiegów z zakresu elektrofizjologii i elektroterapii o stałe rosnącym potencjale eksperci wymieniają: implantacje nowoczesnych urządzeń wszczepialnych: elektrostymulatorów, defibrylatorów, urządzeń resynhronizujących, rejestratorów zdarzeń arytmicznych oraz ablacje podłoża arytmii z wykorzystaniem systemów mapowania serca w technologii 3D.
– W Śląskim Centrum Chorób Serca niebawem wdrożymy program nieinwazyjnej diagnostyki zaburzeń rytmu serca w oparciu o specjalny system, który na podstawie analizy 128-knałaowego EKG oraz analizy anatomicznej tomografii komputerowej serca będzie w stanie określić miejsce i mechanizm powstawania arytmii oraz pozwoli na zaplanowanie najskuteczniejszego leczenia. Niska inwazyjność, miniaturyzacja i precyzja to najważniejsze trendy rozwoju elektrofizjologii i elektroterapii – mówi dr hab. n. med. Oskar Kowalski.
