×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Defibrylator AED - czym jest defibrylator i na czym polega defibrylacja

lek. Kamila Ludwikowska
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Defibrylacja to zabieg, który stosuje się podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej, czyli czynności ratowniczych u osób, które doznały zatrzymania krążenia. Defibrylacja polega na przepuszczeniu przez ciało osoby poszkodowanej prądu, który ma „zresetować” serce, aby przywrócić mu prawidłową czynność. Dostępne w miejscach publicznych defibrylatory AED umożliwiają udzielenie pomocy każdemu – defibrylator krok po kroku prowadzi osobę go obsługującą, która musi jedynie podążać za wskazówkami – nakleić osobie poszkodowanej elektrody na klatkę piersiową, naładować defibrylator i wyzwolić wyładowanie, gdy AED zakomunikuje, że jest ono wskazane.

Co to jest defibrylacja?

Defibrylacja, to zabieg medyczny, który stosuje się w ramach resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Defibrylacja ratuje życie w sytuacji zatrzymania krążenia w przebiegu określonych zaburzeń rytmu serca. Defibrylację wykonuje się u pacjentów, u których doszło do zatrzymania krążenia w najczęstszym mechanizmie u dorosłych, czyli w wyniku migotania komór oraz częstoskurczu komorowego bez tętna.

Rytm do defibrylacji

Rytm do defibrylacji to taka nieprawidłowa aktywność serca podczas zatrzymania krążenia, w której wykonanie defibrylacji może przywrócić prawidłową czynność serca. Defibrylację wykonuje się u pacjentów, u których doszło do zatrzymania krążenia w mechanizmie:

  • migotania komór
  • częstoskurczu komorowego bez tętna.

Na czym polega defibrylacja?

Defibrylacja polega na przepuszczeniu przez mięsień sercowy odpowiednio dużej energii elektrycznej. Prawidłowo, w prawym przedsionku serca znajduje się naturalny rozrusznik serca (węzeł zatokowy), czyli obszar, który generuje regularne impulsy elektryczne. Impulsy te rozchodzą się określonymi drogami po przedsionkach, a następnie komorach serca. Każde przejście impulsu elektrycznego powoduje skurcz serca (kolejno przedsionków, a potem komór). Każdy impuls elektryczny powinien „wygasnąć” po przemierzeniu drogi z góry na dół serca i stworzyć miejsce dla kolejnego wyładowania.

Zaburzenia w tym precyzyjnym mechanizmie pracy mogą prowadzić do powstania arytmii. Zbyt szybka akcja serca, generowanie w tym samym czasie wielu impulsów elektrycznych w różnych miejscach mięśnia sercowego, a co za tym idzie nieskoordynowana, chaotyczna praca poszczególnych części serca (jak ma to miejsce w migotaniu komór), nieuchronnie prowadzi do śmierci. Serce kurczące się nieustannie w niezorganizowany sposób nie jest w stanie efektywnie pompować krwi. Migotanie komór oraz częstoskurcz komorowy bez tętna to najczęstsze mechanizmy powodujące u osób dorosłych zatrzymanie krążenia. Zaburzenia te można przerwać dzięki defibrylacji. Wyładowanie elektryczne o dużej energii „resetuje” nieprawidłowo krążące pobudzenia. Serce na ułamek sekundy zatrzymuje się. Dzięki tej krótkiej pauzie naturalny rozrusznik serca może „zaskoczyć” na nowo i zacząć nadawać prawidłowy rytm serca.

Jak przebiega defibrylacja?

Do wykonania defibrylacji służy specjalny aparat (defibrylator), który generuje wyładowania elektryczne. Takim sprzętem dysponują zespoły ratownictwa medycznego, oddziały szpitalne, izby przyjęć. Defibrylator wyposażony jest w dwie „łyżki”, które trzyma ratownik bądź lekarz, przyciskając je z odpowiednio dużą siłą do klatki piersiowej pacjenta, lub elektrody, które przykleja się na klatce piersiowej w odpowiednich miejscach. Po przeanalizowaniu rytmu serca na monitorze urządzenia, lekarz lub ratownik medyczny podejmuje decyzję, czy należy przeprowadzić defibrylację.

Przeprowadzenie defibrylacji przy użyciu AED

Obecnie, coraz częściej urządzenia typu AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny) znajdują się w miejscach publicznych, takich jak lotniska, stacje kolejowe, szkoły czy galerie handlowe.

Są to automatyczne defibrylatory, które mogą odtwarzać nagrany wcześniej instruktarz, przygotowany w sposób zrozumiały dla każdej przypadkowej osoby podejmującej pierwszą pomoc w razie zatrzymania krążenia. Po włączeniu, aparat informuje o kolejnych czynnościach i sposobie ich wykonania. Po przyklejeniu specjalnych elektrod na klatkę piersiową, urządzenie to samo analizuje rytm serca i analizuje, czy należy przeprowadzić wyładowanie elektryczne oraz podaje jak to zrobić. Na czas analizy rytmu serca i wyładowania należy odsunąć się od pacjenta! AED krok po kroku pomaga uratować życie.

Samo wyładowanie elektryczne trwa mniej niż 1 s. Energia stosowana w defibrylacji zależy od rodzaju defibrylatora i jest to odpowiednio: 360 J (dla defibrylatorów jednofazowych) lub 150–200 J (dla dwufazowych). Należy uważać, aby w czasie wyładowania elektrycznego nikt nie dotykał pacjenta, aby nie doszło do porażenia prądem ratowników. Natychmiast po wyładowaniu kontynuuje się uciśnięcia klatki piersiowej i sztuczne oddychanie, a następnie (po 2 minutach) ponownie ocenia rytm serca. W razie potrzeby defibrylację powtarza się co 2 minuty.

Dokładna instrukcja, jak używać AED: AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny

Jak skuteczna jest defibrylacja?

Defibrylacja jest jednym z najważniejszych elementów resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Skuteczność defibrylacji zależy w dużej mierze od czasu, jaki minął od zatrzymania krążenia do jej wykonania oraz od tego, czy świadkowie zdarzenia podjęli pierwszą pomoc (uciśnięcia klatki piersiowej i sztuczne oddychanie). Powodzenie resuscytacji zależy także od jakości uciśnięć klatki piersiowej. Obecność automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED) oraz szkolenia w zakresie pierwszej pomocy mogą znacznie zwiększyć szansę chorego na przeżycie.

Z każdą minutą opóźnienia defibrylacji, jeśli świadkowie zdarzenia nie podejmą resuscytacji krążeniowo-oddechowej, szanse przeżycia spadają o 10–12%. Jeżeli świadkowie zdarzenia podejmą pierwszą pomoc, tempo obniżania szans na przeżycie jest wolniejsze i waha się od 3 do 4% na każdą minutę od chwili utraty przytomności do defibrylacji.

Historia defibrylacji

Pierwsze przesłanki, mówiące o tym, że mięśnie mogą się kurczyć pod wpływem prądu elektrycznego pochodzą z 1791 roku. Nie wiązano tego jeszcze wówczas z pracą serca. W 1850 roku Karl Ludwig zastosował impuls elektryczny w celu wywołania drgań w sercu psa.

Batelli i Prevost odkryli, że słabszy impuls elektryczny może wywołać zaburzenia rytmu serca, a silniejszy je zatrzymać. Defibrylację u człowieka po raz pierwszy zastosował prof. Claude Beck w 1947 roku. Twierdził on, że migotanie komór często zabija ludzi, których serca są „za dobre, żeby umierać” i że musi być jakiś sposób, aby ich ocalić. Pierwszy udany zabieg wykonano u 14-letniego chłopca, operowanego z powodu wrodzonej wady serca. Otwarto klatkę piersiową i przez 45 minut prowadzono bezpośredni masaż serca zanim na miejsce przywieziono defibrylator. Beck użył elektrod wewnętrznych, którymi przepuścił impuls elektryczny bezpośrednio przez serce oraz podał pacjentowi prokainamid (lek antyarytmiczny). Serce chłopca odzyskało prawidłowy rytm.

Dopiero w latach 60. ubiegłego wieku rozpoczęto stosowanie defibrylacji zewnętrznej (elektrody umieszczane na skórze, a nie bezpośrednio w mięśniu sercowym) do ratowania pacjentów z zatrzymaniem krążenia.

Defibrylacja w filmach a w rzeczywistości

Defibrylacja, ze względu na natychmiastowe działanie ratujące życie, często jest wykorzystywana jako motyw w filmach i serialach. Sceny z defibrylacją z reguły pokazują pacjenta, u którego linia na zapisu EKG monitorze jest prosta, zamiast normalnego „łamanego” wykresu – w takich sytuacjach natychmiast wykonuje się defibrylację. Podczas wyładowania pacjent podskakuje na łóżku, a następnie odzyskuje przytomność. W rzeczywistości wygląda to nieco inaczej. Ciągła linia na monitorze oznacza asystolię – taki zapis nie jest wskazaniem do wykonania defibrylacji, ponieważ w tym przypadku, jest ona zbędna. Jedynie migotanie komór i częstoskurcz komorowy bez tętna są wskazaniami do defibrylacji. Zapis na monitorze wygląda wówczas następująco:

Silny impuls elektryczny może spowodować skurcz mięśni, ale w czasie wyładowania nie obserwuje się z reguły aż tak silnego wstrząsu „miotającego” całym ciałem pacjenta. Rzadko też zdarza się, aby pacjent po przywróceniu akcji serca od razu odzyskał przytomność. Z reguły nadal wymaga intensywnej opieki medycznej.

15.09.2022
Zobacz także
  • Kiedy serce przestaje bić
Wybrane treści dla Ciebie
  • Częstoskurcz nadkomorowy
  • Kardiowersja elektryczna
  • Migotanie przedsionków
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta