Co to jest inwazyjne badanie czynnościowe tętnic wieńcowych i na czym polega?
Do inwazyjnych badań czynnościowych tętnic wieńcowych należy pomiar cząstkowej rezerwy wieńcowej (ang. fractional flow reserve – FFR) oraz wewnątrzwieńcowa ultrasonografia doplerowska (ang. intravascular ultrasound – IVUS). Badania te wykonuje się wówczas, gdy ocena morfologiczna zmian zwężających światło naczynia wieńcowego w trakcie koronarografii budzi wątpliwość co do jej istotności klinicznej. Wynik tych badań pozwala wnioskować o rzeczywistym znaczeniu blaszki miażdżycowej dla przepływu krwi w zwężonym naczyniu, a co za tym idzie o jej wpływie na dostarczanie tlenu do mięśnia sercowego.
- Badanie FFR polega na ocenie różnicy ciśnień przed i za zmianą miażdżycową, powodującą zwężenie światła naczynia wieńcowego.
- Badanie IVUS polega na wprowadzeniu poza miejsce zwężenia tętnicy wieńcowej prowadnika z głowicą ultrasonograficzną i pomiarze przepływu krwi przed podaniem i po podaniu leku maksymalnie rozszerzającego naczynie (adenozyna).
Jakie są wskazania do inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych?
Wskazania do wykonania inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych to:
- potwierdzenie lub wykluczenie istotności zwężenia tętnicy wieńcowej po wykonaniu koronarografii
- ocena zaawansowania zmiany miażdżycowej w tętnicy wieńcowej poprzedzająca wybór metody rewaskularyzacji u pacjentów: z podejrzeniem istotnych klinicznie zmian w tętnicach wieńcowych, rozpoznaną stabilną dławicą piersiową, ostrym zawałem serca, nawrotem niedokrwienia po zabiegu rewaskularyzacji, wadami zastawkowymi, niewydolnością serca o prawdopodobnej etiologii niedokrwiennej, rozwarstwieniem lub tętniakiem aorty wstępującej, kardiomiopatią przerostową powodującą dławicę piersiową, po przebytym nagłym zatrzymaniu krążenia (NZK) o nieznanej etiologii.
Jak przebiega inwazyjne badanie czynnościowe tętnic wieńcowych?
Badania czynnościowe tętnic wieńcowych są wykonywane w znieczuleniu miejscowym (nie stosuje się narkozy). Pacjent jest przytomny. Podczas badania pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Przed badaniem chory nie powinien spożywać posiłków i przyjmować napojów przez około 4–6 godzin. Badanie odbywa się w warunkach szpitalnych.
Cewnik wprowadzany jest przezskórnie do tętnicy (z dostępu przez tętnicę udową lub promieniową). Skóra w miejscu wkłucia do naczynia krwionośnego (pachwina lub przedramię) jest oczyszczana i nastrzykiwana środkiem znieczulającym, a następnie we wkłuciu umieszcza się koszulkę naczyniową, przez którą przeprowadza się cewnik. Dzięki obrazom uzyskanym za pomocą promieniowania rentgenowskiego lekarz może kierować cewnik do naczyń wieńcowych poprzez tętnice obwodowe i aortę.
Kiedy cewnik do pomiaru cząstkowej rezerwy wieńcowej znajduje się już w odpowiedniej tętnicy wieńcowej, dokonuje się pomiaru ciśnienia w dwóch odcinkach naczynia: położonym za zmianą miażdżycową oraz przed tą zmianą, w warunkach maksymalnego przepływu krwi. Odpowiada to porównaniu ciśnienia w tętnicy zwężonej z hipotetycznym ciśnieniem w tej samej tętnicy, gdyby była ona całkowicie drożna. W przypadku wewnątrzwieńcowej ultrasonografii doplerowskiej prowadnik z głowicą ultrasonograficzną umieszcza się za miejscem zwężenia tętnicy wieńcowej, a pomiaru dokonuje się przed rozszerzeniem i po rozszerzeniu farmakologicznym tętnicy.
Maksymalny przepływ krwi uzyskuje się za pomocą leku (adenozyna) podawanego dotętniczo. Podanie dotętnicze leku powoduje maksymalne rozszerzenie tętnicy wieńcowej, imitując naturalne przekrwienie mięśnia sercowego (jak w trakcie wysiłku fizycznego). Wynik inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych pozwala ustalić rzeczywiste znaczenie blaszki miażdżycowej dla przepływu krwi w naczyniu, czyli jej wpływ na dostarczanie tlenu do mięśnia sercowego.
Jak przygotować się do inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych?
Przed badaniem chory nie powinien spożywać posiłków i przyjmować napojów przez około 4–6 godzin. Badanie odbywa się w warunkach szpitalnych.
Jakie są przeciwwskazania do inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych?
Jedynym przeciwwskazaniem bezwzględnym do inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych jest brak świadomej zgody pacjenta na zabieg.
Przeciwwskazania względne to: brak współpracy pacjenta, zaawansowana niewydolność nerek, obrzęk płuc, ciężka skaza krwotoczna, czynne krwawienie, świeżo przebyty udar mózgu, niedokrwistość, ciężkie nadciśnienie tętnicze, znaczne zaburzenia elektrolitowe, zatrucie glikozydami naparstnicy, uczulenie na stosowane środki kontrastowe, brak zgody na ewentualny zabieg rewaskularyzacyjny lub inny zabieg kardiochirurgiczny, któremu rewaskularyzacja miałaby towarzyszyć, współistniejąca wyniszczająca choroba (krótki spodziewany czas przeżycia), zapalenie wsierdzia na zastawce aortalnej.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych? Jak postępować po inwazyjnym badaniu czynnościowym tętnic wieńcowych?
Powikłania, jakie mogą wystąpić po wykonaniu inwazyjnego badania czynnościowego tętnic wieńcowych, to:
- powikłania związane z użyciem cewnika naczyniowego: naczyniowe powikłania miejscowe (krwiak, tętniak rzekomy, uszkodzenie światła naczynia, rozwarstwienie blaszki miażdżycowej, zator)
- powikłania związane z podaniem adenozyny do tętnic wieńcowych: spadek ciśnienia tętniczego, przejściowy ból w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca.
