Co to jest białko S?
Białko S w organizmie ludzkim odpowiedzialne jest przede wszystkim za hamowanie procesu krzepnięcia krwi poprzez współdziałanie z białkiem C, czyli ma działanie przeciwzakrzepowe.
W badaniach oznacza się stężenie białka S, które świadczy o zdolności komórek do jego produkcji oraz aktywność białka S, która informuje o prawidłowej budowie i pełnej funkcjonalności jako inhibitora krzepnięcia krwi, z uwzględnieniem podziału na frakcję wolną i związaną.
Jakie są wskazania do oznaczania białka S?
Wskazania do oznaczania białka S obejmują:
- niewyjaśniony incydent zakrzepowo-zatorowy, szczególnie u osób młodszych (poniżej 50. rż.):
- zatorowość płucna
- zakrzepica żył głębokich
- żylna choroba zakrzepowo-zatorowa - podejrzenie trombofilii z powodu dziedzicznego bądź nabytego niedoboru białka C lub białka S
- ciężkie zaburzenia krzepnięcia u noworodka – zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), plamica piorunująca
- osoby posiadające bliskich krewnych ze stwierdzonym znacznym niedoborem białka S.
Jak przygotować się do badania białka S?
Badanie stężenia i aktywności białka S wymaga tymczasowego odstawienia leczenia doustnymi antykoagulantami, czyli lekami spowalniającymi krzepnięcie, zawsze wyłącznie po konsultacji z lekarzem zlecającym badanie oraz odczekania kilku dni po ostatnim epizodzie zakrzepowo-zatorowym.
Jakie są przeciwwskazania do badania?
Nie ma przeciwwskazań do badania stężenia i aktywności białka S we krwi. Wystarczy pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej.
Interpretacja wyników badania białka S
Norma aktywności białka S: 70–140% normy (średniej aktywności osób zdrowych)
Norma aktywności wolnego białka S u kobiet: 60–120% normy, u mężczyzn: 75–120% normy.
Norma stężenia białka S: 20–25 mg/l, z czego 40% powinno stanowić białko w formie wolnej.
Przyczyny zmniejszonej aktywności lub stężenia białka S:
- wrodzone, uwarunkowane genetycznie:
- typ I – niedobór białka S (zmniejszone stężenie i aktywność)
- typ II – wytwarzanie białka S o nieprawidłowej budowie i funkcji (prawidłowe stężenie, zmniejszona aktywność)
- typ III – zmniejszone stężenie i aktywność formy wolnej (prawidłowe stężenie całkowite) - zaburzenie produkcji białek w wątrobie – niewydolność wątroby, marskość
- stosowanie leków, np. asparaginazy, warfaryny, acenokumarolu, doustnej antykoncepcji
- niedobór witaminy K
- obecność przeciwciał przeciwko białku S
- niedobór białka C
- ciąża.
Zwiększone stężenie białka S nie ma wartości diagnostycznej.