×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Bruceloza

dr n. med. Anna Parfieniuk-Kowerda
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Co to jest bruceloza i jakie są jej przyczyny?

Bruceloza jest bakteryjną chorobą odzwierzęcą powodowaną przez bakterie z rodzaju Brucella. Rezerwuarem bakterii są zwierzęta domowe (najczęściej kozy, owce, bydło) i dziko żyjące (sarny, jelenie, łosie, renifery, dziki, gryzonie, ssaki morskie). Bruceloza występuje na całym świecie. Rozmieszczenie geograficzne i specyficzność gatunkowa bakterii z rodzaju Brucella odpowiada za różnorodny obraz choroby – od zakażeń bezobjawowych do ciężkiej posocznicy (sepsy). Występująca w rejonie śródziemnomorskim u kóz i owiec Brucella melitensis (pałeczka maltańska, zob. fot. poniżej) jest przyczyną gorączki maltańskiej u ludzi. W klimacie umiarkowanym pałeczka zakaźnego ronienia bydła (Brucella abortus bovis) wywołuje u ludzi chorobę Banga.

Bakterie znajdują się w wydalinach i wydzielinach zakażonych zwierząt, w mleku, moczu, płynie owodniowym. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (mięso bez obróbki termicznej, surowe mleko i przetwory z niepasteryzowanego mleka), przez skórę, spojówki i błony śluzowe wskutek kontaktu bezpośredniego z chorym zwierzęciem lub (rzadziej) drogą wziewną. Do grupy ryzyka zachorowania na brucelozę należą weterynarze, zootechnicy, rolnicy, rzeźnicy, dojarki.

pałeczka maltańska
Brucella melitensis (pałeczka maltańska) / Fot. CDC

Po przedostaniu się bakterii do organizmu człowieka przechodzą one do węzłów chłonnych, gdzie ulegają namnożeniu. W około połowie przypadków dochodzi do rozsiewu bakterii przez krew do narządów wewnętrznych, układu krwiotwórczego i ośrodkowego układu nerwowego, co odpowiada za objawy ostrej brucelozy. Przewlekła bruceloza jest wynikiem zmian zapalno-toksycznych, które prowadzą do zmian narządowych w wyniku pobudzenia aktywności układu odpornościowego.

Jak często występuje bruceloza?

Od 1980 roku w Polsce praktycznie nie występuje bruceloza wśród bydła, a od 1994 r. bruceloza świń. W Polsce postać ostra brucelozy u ludzi występuje jako choroba przywleczona u osób powracających z krajów basenu Morza Śródziemnego. W 2013 r. w Polsce potwierdzono 1 przypadek brucelozy.

Jak się objawia bruceloza?

Okres inkubacji objawów w brucelozie wynosi 1–3 tygodnie. Spektrum i ciężkość objawów są uzależnione od gatunku bakterii i wrót zakażenia. Przebieg choroby może być ostry, podostry i przewlekły.

W ostrej brucelozie początek objawów jest nagły. Choroba manifestuje się gorączką z dreszczami, ogólnym osłabieniem, bólami głowy, bólami mięśniowo-stawowymi, zlewnymi potami, nudnościami, wymiotami, biegunką lub zaparciami. Wystąpić mogą ponadto wysypka skórna, bóle jąder, zaburzenia neurologiczne (przeczulica skórna, drętwienia i mrowienia skóry, zaburzenia słuchu, niedowłady) i psychiatryczne.

W badaniu lekarz może stwierdzić zwolnioną czynność serca, obniżone ciśnienie tętnicze, powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie jąder (bolesność), cechy zapalenia opon mózgowych i mózgu, porażenia połowicze, zaburzenia świadomości, niedosłuch, zaburzenia czucia skórnego, bolesność stawów, cechy zapalenia płuc.

Bruceloza przewlekła może być konsekwencją brucelozy ostrej lub występować od początku jako postać przewlekła. Głównymi objawami brucelozy przewlekłej są zmiany zwyrodnieniowo-zapalne w układzie kostno-stawowym. Chorzy zgłaszają bóle stawowe dotyczące głównie dużych stawów, bóle kręgosłupa odcinka lędźwiowo-krzyżowego oraz bóle mięśniowe. Charakterystyczne w brucelozie przewlekłej są objawy neurologiczne: przewlekłe zmęczenie, znużenie, zaburzenia pamięci i koncentracji, bóle głowy, rozdrażnienie, zaburzenia sfery psychicznej o różnym spektrum, obustronne zaburzenia słuchu (w zakresie tonów wysokich). U mężczyzn wystąpić może zapalenie jąder, u kobiet zaś przydatków i macicy, poronienia oraz zaburzenia miesiączkowania. Rozwinąć się może uszkodzenie wątroby, mięśnia sercowego i innych narządów.

W badaniu lekarz może stwierdzić powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie jąder (bolesność), zaburzenia świadomości, niedosłuch, zaburzenia czucia skórnego, bolesność stawów.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów brucelozy?

W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na brucelozę należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który w razie uzasadnionego podejrzenia choroby skieruje pacjenta do poradni specjalistycznej chorób zakaźnych.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie brucelozy?

Istotne znaczenie w diagnostyce brucelozy ma wywiad epidemiologiczny. Spektrum objawów brucelozy jest bardzo szerokie, w pierwszej kolejności należy wykluczyć inne infekcje (gruźlica, grypa, mononukleoza zakaźna, tularemia, dur brzuszny), choroby nowotworowe (ziarnica złośliwa) oraz choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu i układu nerwowego. Potwierdzeniem rozpoznania brucelozy jest wykrycie przeciwciał przeciw bakteriom rodzaju Brucella. Izolacja bakterii z materiału biologicznego pochodzącego od chorych jest trudna.

Pomocnicze znaczenie mają badania radiologiczne narządu ruchu i klatki piersiowej, EKG, badanie neurologiczne, psychiatryczne i laryngologiczne.

Jakie są metody leczenia brucelozy?

W terapii brucelozy stosuje się określone antybiotyki, najczęściej w skojarzeniu, co ma zapobiegać nawrotom choroby. W brucelozie istotne znaczenie ma leczenie wspomagające przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. W ostrej brucelozie wskazane jest leczenie spoczynkowe (leżenie w łóżku). Pacjent z brucelozą wymaga podejścia wielodyscyplinarnego, do ustalenia postępowania terapeutycznego konieczne są zwykle konsultacje neurologa, psychiatry i laryngologa. W leczeniu dolegliwości ze strony układu ruchu oraz zaburzeń psychiatrycznych dobre efekty przynosi leczenie sanatoryjne.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie brucelozy?

W przypadku, gdy leczenie brucelozy zostało włączone w ciągu kilku miesięcy od zakażenia, rokowanie co do wyleczenia jest bardzo dobre. Objawy ustępują w ciągu 2–6 miesięcy. Wyjątkiem jest niewydolność serca spowodowana zapaleniem wsierdzia, które wiąże się ze śmiertelnością sięgającą 85%. Nawroty po ostrej leczonej brucelozie są rzadkie.

W brucelozie przewlekłej objawy mogą się utrzymywać przez dziesięciolecia.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia brucelozy?

Po przebyciu i terapii ostrej brucelozy zaleca się badania kontrolne oceniające ewentualne powikłania trwałe choroby. Pacjent zazwyczaj wymaga przez pewien czas regularnych wizyt w odpowiednich poradniach specjalistycznych (kardiologicznej, neurologicznej, psychiatrycznej).

W brucelozie przewlekłej objawy utrzymują się wiele lat, a leczenie jest stosowane bezterminowo i ma na celu łagodzenie dolegliwości bólowych z układu ruchu oraz terapię zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na brucelozę?

Zachorowaniom na brucelozę u ludzi najskuteczniej zapobiega się poprzez kontrolę rezerwuaru zwierzęcego. Brucelozie można zapobiec, unikając spożywania potencjalnie skażonych bakteriami z rodzaju Brucella produktów pochodzenia zwierzęcego (niepasteryzowanego mleka i jego przetworów, surowego, niedogotowanego mięsa).

Podczas podróży do krajów o niskich standardach sanitarno-higienicznych nie należy spożywać pokarmów pochodzenia zwierzęcego zakupionych od ulicznych sprzedawców. Istotne znaczenie ma również higiena osobista i prawidłowa higiena rąk, a przede wszystkim mycie rąk z użyciem mydła i ciepłej wody po kontaktach ze zwierzętami oraz przed przygotowywaniem i spożywaniem posiłków.

05.06.2017
Zobacz także
  • Nosacizna
  • Choroba kociego pazura
  • Erlichioza
  • Choroby wywołane przez priony
Wybrane treści dla Ciebie
  • Gorączka plamista śródziemnomorska (guzkowa, marsylska)
  • Anaplazmoza
  • Tularemia
  • Sepsa i wstrząs septyczny
  • Zespół rozrostu bakteryjnego
  • Mykoplazmozy
  • Zakażenia wywołane przez pałeczki Campylobacter (kampylobakterioza)
  • Riketsjozy
  • Biegunka bakteryjna
  • Tężec
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta