×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Tularemia

dr n. med. Magdalena Rogalska

Co to jest tularemia i jakie są jej przyczyny?

Tularemia (potocznie nazywana „gorączką zajęczą”) jest chorobą ludzi i zwierząt spowodowaną zakażeniem bakterią Francisella tularensis. Szczególnie wrażliwe na zakażenie są króliki, zające oraz gryzonie, ale chorują również na przykład koty domowe.

Do zakażenia ludzi dochodzi poprzez ukąszenia kleszczy oraz much jelenich, przez kontakt skóry z zakażonym zwierzęciem, spożycie skażonej wody, ekspozycję zawodową (np. w laboratorium), inhalację zanieczyszczonego kurzu lub aerozolu. Osobnym potencjalnym sposobem ekspozycji jest bioterroryzm ze względu na małą liczbę (10-50) bakterii konieczną do wywołania choroby. Bakterie mogą wnikać do organizmu człowieka przez skórę, oczy, jamę ustną lub płuca.

Nie opisano żadnego przypadku transmisji zakażenia z człowieka na człowieka. Epidemie tularemii rozwijały się w przeszłości na przykład za pośrednictwem chomików zakupionych w sklepach zoologicznych. Tularemia może być chorobą zagrażającą życiu, jednak w większości przypadków udaje się ją skutecznie leczyć za pomocą antybiotyków.

Jak często występuje tularemia?

Tularemia jest chorobą występującą na całej półkuli północnej, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii. Nie opisywano przypadków tularemii pochodzących z Afryki czy Ameryki Południowej. Choroba występuje również w Polsce. Według danych Państwowego Zakładu Higieny, rocznie w Polsce rozpoznawanych jest około 10 przypadków tularemii.

Jak się objawia tularemia?

Objawy tularemii pojawiają się zwykle 3-5 dni po wniknięciu bakterii do organizmu. Tularemii zawsze towarzyszy gorączka, często o nagłym początku, z towarzyszącymi dreszczami, bólem głowy, biegunką, wymiotami, bólami mięśniowymi i stawowymi. U około 20% chorych na skórze pojawia się plamista lub plamisto-grudkowa wysypka. Pozostałe objawy choroby mogą być różne, w zależności od drogi wniknięcia bakterii do organizmu człowieka:

  • w przypadku ukąszenia przez kleszcze lub muchy jelenie rozwija się postać wrzodziejąco-gruczołowa lub gruczołowa tularemii,
  • w przypadku dostania się bakterii do skóry człowieka (np. podczas dotykania martwego zwierzęcia) rozwija się postać gruczołowa, wrzodziejąco-gruczołowa lub oczno-gruczołowa tularemii,
  • po spożyciu niedogotowanego mięsa chorego zwierzęcia lub zanieczyszczonej wody rozwija się postać ustno-gardłowa tularemii,
  • inhalacja kurzu lub aerozoli zanieczyszczonych bakteriami Francisella tularensis może spowodować rozwinięcie się tularemii płucnej, która jest jedną z najcięższych postaci choroby. Może ona być również powikłaniem nieleczonych, innych form tularemii.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów tularemii?

W przypadku zaobserwowania opisanych wyżej objawów u osoby, co do której wcześniej zaistniały okoliczności, które mogą sprzyjać transmisji zakażenia (np. kontakt z martwym zwierzęciem), należy się zgłosić do lekarza.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie tularemii?

Tularemia jest chorobą trudną do rozpoznania. Występuje bardzo rzadko, a jej nieswoiste objawy z łatwością mogą zostać przypisane innym, częściej występującym schorzeniom. Dlatego niezmiernie ważne jest, aby poinformować lekarza o ewentualnych ukąszeniach kleszczy czy much lub bezpośrednim kontakcie z martwymi i chorymi zwierzętami. W celu potwierdzenia rozpoznania wykonuje się badania krwi oraz posiewy mikrobiologiczne. Materiałem do badań mikrobiologicznych mogą być wymazy ze zmian skórnych, aspiraty z węzłów chłonnych lub plwocina. W przypadku podejrzenia tularemii należy powiadomić o tym fakcie laboratorium, co wiąże się z wdrożeniem specjalnych procedur związanych z bezpieczeństwem. Wyhodowanie Francisella tularensis z materiału biologicznego ostatecznie potwierdza rozpoznanie.

Francisella tularensis
Fot. Bakteria Francisella tularensis / CDC

Jakie są metody leczenia tularemii?

W leczeniu tularemii stosuje się antybiotyki, zwykle w postaci długiej, 10-21-dniowej kuracji.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie tularemii?

Większość pacjentów zostaje w pełni wyleczona, jednak objawy choroby mogą się utrzymywać przez wiele tygodni. Nieleczona tularemia wiąże się ze śmiertelnością rzędu 5-15%, natomiast leczona 1-3%. Czynnikami pogarszającymi rokowanie są: uszkodzenie nerek, poważne choroby współistniejące oraz późne rozpoznanie choroby.

Co należy robić po zakończeniu leczenia tularemii?

Prawidłowe leczenie tularemii powoduje eliminację bakterii z organizmu. Nie ma szczególnych zaleceń odnośnie do postępowania po zakończeniu leczenia.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na tularemię?

Sposoby zapobiegania tularemii obejmują stosowanie repelentów przeciw insektom zawierających 20-30% DEET, noszenie odpowiedniej odzieży w czasie pobytu w lesie (długie nogawki i rękawy), szybkie usuwanie kleszczy, unikanie spożywania nieoczyszczonej wody z naturalnych zbiorników wodnych, odpowiednią obróbkę cieplną mięsa przed spożyciem, niedotykanie chorych lub martwych zwierząt, używanie rękawic podczas dotykania królików, piżmaków, piesków preriowych i innych zwierząt, stosowanie masek w sytuacjach niosących zagrożenie inhalacji bakterii do układu oddechowego (np. przy sprzątaniu miejsc w których mogą przebywać gryzonie).

Trwają prace nad szczepionką przeciwko tularemii, ale obecnie nie jest ona jeszcze dostępna.

28.06.2021
Zobacz także
  • Kleszcze. Co zrobić po ukłuciu przez kleszcza? Kiedy pojawia się rumień?
  • Gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym
  • Choroba kociego pazura
Wybrane treści dla Ciebie
  • Choroba kociego pazura
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Zakażenia meningokokowe, sepsa meningokokowa
  • Zespół rozrostu bakteryjnego
  • Róża
  • Zakażenie gronkowcowe
  • Gorączka plamista śródziemnomorska (guzkowa, marsylska)
  • Sepsa i wstrząs septyczny
  • Ropień mózgu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta